bağırtı
. çoqı
ka.
çaqı. çuqı. gürültü. savaş.
baqırtmaq:
bağırtmaq
ka
. münğrətmək. manğratmaq. banğıratmaq.
baqıĢ
ka
:
bağıĢ
.
1.
baqış. baqışma. görüş
ka
. qarış.
2.
ək yer. boğum.
3.
baqış. but
ka
. (
çay
pulu
).
4.
alqa. bağışlanmış
. - alqa bulaq:
bağışlanmış kölə.
5.
açıq. açuq
ka.
töhvə. sələ.
baqıĢqan :
baxıĢqan
ka
hərkəsə qöz ucu ilə baxan.
baqıĢlalmaq:
bağıĢlalmaq
ka.
bağışlanmaq.
baqıĢlamaq
:
bağıĢlamaq
. bədləmək. edişmək
ka
. verişmək.
qılışmaq. ikram edmək. itsəmək. etsəmək. edsəmək.
göndərmək. başarmaq. keçürmək
ka
. vazkeçmək. ərtürmək
ka
.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
89
http://WWW.TURUZ.NET
qəbullənmək. keçirmək. səvritmək
ka
. yarqamaq. rəhmət
eləmək yarturmaq. qırağa qoymaq. göz örtmək. səfnəzər
edmək.
- mənim yazığım artıran tanrım.
baqıĢlayan
:
bağıĢlayan
. gəzürən. kəçürən. keçqürqən.
köçqürən. güzəşdə gedən.
baqıĢmaq :
baxıĢmaq
. qöz ucu ilə baxmaq.
baqıĢmaq
ka
:
(qöz ucu ilə)
baxışmaq
baqıtmaq:
baxtırmaq
ka
. baxıtmaq. qaratmaq. qaraşıqa qoymaq.
baqqıl
:
baxqıl
. bax ginən. diqqət ed, yönəl.
- bilgə ərik bulursan, baxqıl
ona tabaru: bilən, danışman kişi tapsan, ona sarı diqqət ed, yönəl.
baqlacan:
baxlacan
paxlacan. badımcan. patlıcan. bütükə
ka
.
baqlamaq
ka
:
bağlamaq
.
boğlamaq.
1.
tümək
ka
-
tü ağzın. - qapını tü.
2.
kültürmək
ka
.
kültələmək. kütləmək. buxovlamaq. -
ayağı
kültürülmüĢ.
3.
sarmaq. yularlamaq.
- sarmamıĢ sütdən qayaq:
qaymaq bağlamadı.
4.
tuğlamaq
ka
.
düğünləmək. qapatmaq.
köstəkləmək. kişəmək
ka.
baqlan
ka
: şişək. ətli canlı. baruq.
- baqlan quzı
ka
: yeni, səmiz quzu.
baqlanmaq
:
bağlanmaq.
1.
boğlanmaq
. banmaq
ka.
- qoy bandı.
2.
yaprulmaq
ka
. yapışmaq. yıpranmaq.
baqlantı :
bağlantı
. and. sözləşmə. bağaç. bağıc. bıçıq. və'də. əhd.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
90
http://WWW.TURUZ.COM
baqlatmaq
ka
:
bağlatmaq
. buxcalatmaq.
baqna
:
bağna
. pillə. basamağ.
- on bağnalı pillə.
baqram
:
bağram
ka
. bayram. (
<
baq. bəq. bək: kan. yekə).
genişlik.
böyüklük. açıqlıq. bolluq.
- baqram qum
ka
: qumluq yer.
baqrıĢmaq:
bağrıĢmaq
.
1.
banğıraşmaq. manğraşmaq
ka
. munğraşmaq.
2.
sıxtaşmaq. ağlaşmaq. ıqlaşmaq.
3.
kükrəşmək.
baqsaq
:
bağsaq
. barsaq. baqırsaq
ka
. bağırsaq
ka
. barığsaq. könül alıcı.
mehriban. rahim
baqu
ka
:
baquq
.
bağqu
ka
. baku.
təpə. ucalıq. yüksəklik. yüksəkcə yer.
yoxuş. bəkük. bəkü. bərkik. bərki. qala. qorunmuş yer.
istehkam.
baquq
:
baqu
. bəkük. bəkü. bərkik. bərki. qala. qorunmuş yer.
istihkam.
baqul
:
bağul
. bar
ka.
bağ. böyük.
baqumaq
ka
: bəkükmək
ka
. bərkimək. möhkəmləşmək.
baqurmaq:
baxurmaq
ka
baxtırmaq. görsətmək.
- bir mən baqur.
balaxana: qalıma
ka
.
bala
ka
: nərsəyə kömək olaraq yapışdırılmış, qoyulmuş tikə. yardımçı.
köməkçi. çıraq. uşaq. balaq. bəllə. bəllək. bələk. balqu. bəlgü.
nişan. quş. heyvan yavrusu. -
doğşan balası: çavun. - bala bala:
balu balu
ka.
lay lay. - bala bacı: cınqıl. sınqıl.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
91
http://WWW.TURUZ.NET
balaq
ka
:
balıq
.
bəlik
.
bəllək
.
1.
mil. fitil. yara yoxlamaq üçün kullanılan
mil.
- bəliklik kəpəz: fitillik pambıq.
2.
pilik. piltə.
- bəlikliq kəpəz
ka
:
fitillik. fitil, piltə yapmaq üçün pambıq.
3.
sovqət.
ərməğan
. töhvə.
.
bilək
.
bələk
. ərməğan. dartıq. bala. bəllə. bəllək. bələk. balqu.
bəlgü. nişan.
balaqlamaq
ka:
bələkləmək. ərməğan qılmaq.
- ağırlayıb bəliklədilər.
balçıq
ka
:
palçıq
. sıvıq çamur.
baldır
ka
: bıldır.
1.
ügey. üvey.
- baldır oğul. ügey oğul. - baldır qız: ügey
qız.
2.
dağın burun kimi çıxan yeri.
- dağ baldırı.
3.
-
ilk olaraq
meydana gələn nərsə. işlədə birinci görüləni. -
baldır tarıq
ka
:
ilkbahar başında əkilən əkin. - baldır quzu
ka
: ilk doğulan quzu.
baldız
:
1. <
baldır qız: ügey qız. doğma olmayan qız.
2
. arvadın kiçik
bacısına, əji baldız söylər.
- ərin kiçik bacısına, arvadı "singil"
söylər. - ər arvadın böyük bacıları "əkə" çağrılır.
baldu
ka
: balta.
( <
bal
)
balıqçin
ka
: balıq tutan, yeyən quş. balıqçı quş
balıq
ka
:
balığ
.
1.
palıçıq
.
balcaq
.
çamur.
2.
yaralı.
- balığ ağrınır: yaralı
ağrır, sancılır, incir.
3.
yara
.
yaralı
. - düşdü ərənlər balığ, indi ürək
ağrınır. - balıqlanmaq: yaralanmaq. - balıqım iriləmiş: çirkləmiş. -
balıqlar əmləşdi:çarlaşdı. dərman qoyuldu. - balq qılmaq: yaralamaq.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
92
http://WWW.TURUZ.COM
4.
çapaq
.
suda üzən balıq. -
balıq suda, gözü dışda: bilən nərsəni
bilməzdən gəlmək.
5.
yetsik
.
yetim
.
ərsək
.
ərsik
.
ərişmiş.
6.
qala.
- balıq yemək istəmək: balıqsamaq
ka
.
- balıq avlanan bir çeşit ağ: izdərik
ka
.
- balıq avlamaq üçün kullanılan ucu əğri dəmir: olta: arqaq
ka
.
- balığı olan: balıqlıq
ka
. - balıqçıl quşu. balıqçı quş: balıqçın
ka
.
- balıq yiyəsi olmaq. balığın çoxalması: balıqlanmaq
ka
.
- balıqlı: balıqlıq
ka
.
balıqlamaq
: balıq, yara vurmaq. yaralamaq.
balıqlanmaq
ka
:
1.
balığın çoxalması.
- göl balıqlandı.
2.
bulanmaq.
- su
balıqlandı.
3.
şəhər salmaq.
balıqlıq
ka
:
1.
palçıqlı, çamırlı yer.
2.
balığı olan.
balıqmaq
ka
: yaralanmaq.
- ər balıqdı.
balıqsamaq
ka
: balıq yemək istəmək.
balın
: balqın. bulğa. ürküntü. qopuş. bəlva
balıĢ
:
(
<
bal: bölük). (balıq, baldır kimi)
bütünlənmiş, kəsilmiş,
doldurulmuş tikə. yastıq. püşti
( Ģ <> k )
bükti.
bal
ka
: bal. arı yağı.
- bal arısına bənzəyən blr sinək: muquzqaq
ka
.
balqat
: batlaq. palçıq.
balqın
:
1.
quşuq. ürkük.
2.
ürküntü. qopuş. bulğa.
balqınmaq : quşq olmaq. atılmaq. diksinmək. ürkmək.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
93
http://WWW.TURUZ.NET
balq
ka
: çamur - balıq.
balqu
: bəllə. bəllək. bəlgü. bələk. bala. balaq. nişan.
balmaq
ka:
bağlanmaq. - banmaq.
balsap
: sapdal. sapbal. dalsap. saplaq. bəsbəl
ka
. sap. bir tel sap.
söküm.
balta
: baldu
ka
.
baltuq
ka
: balta. -
qarı öküz baltuqa qorxmaz.
balu balu
ka
: bala bala. lay lay. ninni söyləmək.
bamaq
ka
: bağlamaq. -
o atın ayağın badı.
bamıq
: pamıq.
bancuq
: mancuq. (
<
bağlamaq
). bağlı. xurcun. buxca.
bancuqlamaq: mancuqlamaq. (
<
bağlamaq
). xurcunlamaq. buxcalamaq.
bandeytaxt
2
: -
bandeytaxt
2
törəni: bandırı. mandırı
ka
. gəlin, qüveyin başına
saçı, töhvə saçılan yer, törən.
bandırayazmaq: manqırmaq
ka
bandırı
:
mandırı
ka
. gəlin, qüveyin başına saçı, töhvə saçılan yer, törən.
bandeytaxt
2
törəni.
bandırmaq : mandurmaq
ka
. batırmaq. quşatmaq.
bang
:
banğ
ka
1.
bung. bönğ
ka
. ağır bir şeyin düşməsiylə çıxan səs.
2.
bağırma·.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
94
http://WWW.TURUZ.COM
banılmaq:
<>
manılmaq
ka
.
banq
:
<
bənğ
ka
.
vəng. vəngildəmə səsi.
banqıramaq
:
banğıramaq
. bağırmaq. manğramaq
ka
.
munğramaq.
banqıraĢmaq:
banğıraĢmaq
. bağrışmaq. manğraşmaq
ka
. munğraşmaq.
banqıratmaq:
banğıratmaq
. bağırtmaq
ka
. manğratmaq
ka
. munğratmaq.
banqraĢmaq:
banraĢmaq.
manraşmaq. bünrəşmək. münrəşmək.
kükrəşmək.
banqu
: manqu. manğqu
ka
əbədi. sonsuz. dayimi.
banmaq
ka
: bağlanmaq.
- qoy bandı.
banzı
ka
:
bənzə
.
bənəz
. nərsənin qırılıb, kəsilib pozulduqdan sonra qala
qalıntıları, qırıntıları, dənləri bənləri, tikələri, izləri.
bar
: -
bar mu
ka
?: var mış ?.
baraç
: barça
ka
. barıç. bütünü.
baraqan
ka
: varğan. varan (
çox
).
baraq
ka
: parraq, yunlu tüklü qöpək.
- baraqlıq
ka
: köpəyi olan kişi.
baran
: gələn.
- baranlar: gələnlər. - baran varmı: gələn varmı.
barası
ka
: varısı, varılacaq, gediləcək, barası yer.
- barası yerin yoxdu.
barça
ka
: baraç. barıç. bütünü.
- barçız gəlin: hamız gəlin.
barçı
:
arçı
ka
.
1.
araç. tapış
ka
. təpiş
ka
. vəkil.
2.
xurcun. heybə.
- bir baş
min barçın tutdu, bir barçın iki baş tutmadı.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
95
http://WWW.TURUZ.NET
barçın
ka
:
parça. qumaş. turqu
ka
.
yolaq barçın. yolaq parça. yol yol parça.
yol yol çizgiləri olan. - töşəklik barçın. döşək bənzəri şeyləri yapmaq
üzərə hazırlanıp ayrılmış olan. - boyalı barçını: boyalı parça. - barçın
boyuğu onqdı: parçanın boyası atdi. - barçın geyir: parçaya bürü. -
bir qolaç barçın. - türlü çiçək yarıldı, barçın yazım gərildi. - barçın
yamağı barçına. - yaşıl yerlik barçın.
bardaq
: bart
ka
. ölçəv. buqaç. kasa.
barduqı
ka
: vardığı.
barğın
: var yox. şey şüy.
- evin barğın satığsadı: ev eşiyin.
barıç
: barça
ka
. baraç. bütünü.
barıçtırmaq
: barışdırmaq. aralamaq
ka
. arılamaq. arasını
bulmaq.
barıq
ka
:
1.
gediş.
- o barığ berdi: o dopa doğru, heç bir saymadan geddi. o
geddiki geddi.
2.
barlanmış. sasımış.
barıq sasıq
ka
: qoğumuş,
pozuq, xarab şey.
3.
qeyrət. bağır.
barıqlı
ka
:
1.
varıqsı. gedikli. varmağa,. gedməyə diləkli, istəkli.
2.
yerikli.
melli. əğimli. vurqun. düşgün. məczub.
- mən sənə barıqlı, səndə
mənə baruqli.
barıqsaq:
barığsaq
. baqırsaq
ka
. bağırsaq
ka
. bağsaq. barsaq. könül alıcı.
mehriban. rahim
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
96
http://WWW.TURUZ.COM
barıqsamaq
ka
: barsamaq. varmaq.
barılmaq
ka
: varılmaq.
barımsınmaq
ka
: qedəri yazımaq.
barın
: (
qadınlarda
) aybaşı. qaidə.
barındı
: gediləcək yer.
barınmaq
ka
: qadınların aybaşı
qanı
gedsəi,
boşanması.
barınmaq
ka
: qidilmək. varılmaq.
barıĢ
: varış. elik. qavuş. bir araya gəlib oturmaq. sülh.
barıĢdırmaq: barıçtırmaq. aralamaq
ka
. arılamaq. arasını bulmaq.
barıĢıq
: barışma. qavşut
ka
. baysallıq. qavşış gəlişiş.
barıĢlıq
ka
:
1.
qonuq odası.
2.
varılan yer.
barıĢma : barışıq. qavşut
ka
. baysallıq. qavşış gəlişiş.
barıĢmaq: eytişmək
ka.
curlaşmaq. yarışmaq. birbirinə gedmək.
barıĢtırmaq: ətişmək
ka
. edişmək.
bar
ka
:
1.
var. .
- ev bar: ev var: ev eşik. - evin barqın satığsadı: ev eşiyin
satmaq istədi.
2.
bağ. bağul. böyük.
- bar kiĢi: yekə ər.
barq
:
bax
>
bar
.
barqa
: şallaq.
barqaq
: barlı. yüklü. dolu.
barqalı qaldı
ka
: qedəyazdı.
barqalmaq : barlanmaq. yüklənmək. dolunmaq.
- damar barqalandı.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
97
http://WWW.TURUZ.NET
barqan
ka
:
bazqan
ka
.
mərsin ağacının yemişi.
barqas
: qeyrət.
barqın
ka:
varqan. varan. gedən. gedicl. gedəri. gedməyə dayaqlı, istəkli.
-
barqın kiĢi
ka
: yolundan alıqalmayan kişi.
barqıraç:
bağırçaq
ka
. yük döşəyi. səmər. palan. .
barqu
:
gedmək
. - barquz yaqtı: gedməyiz yaxınlaşdı.
barquçı
ka
: varıcı. gedici.
barqu
ka
: varılacaq. -
barqu yer. gediləcək yer.
barlanmaq:
1.
qatlanmaq
ka.
yüklənmək.
2.
yemişlənmək
ka
. barşılmaq.
barlanmıĢ : barıq
ka
. sasıq. sasımış.
barlı
: barqaq. yüklü. dolu.
barlıq
ka
: mallı.
barmaq
:
varmaq.
1.
əl
ka.
ərənkək ərnək
ka.
ərkən. ərngək
ka
. (
<
ərmək
).
-
beş barmağ bir dəğil: beş ərənək düz ərməs. - əliqin: barmağınan. -
ay dolun olsa, əli qin imlənməz: ön dörd gecəlik ay barmağınan
göstərilməz.
-
dördün barmaq. çıçamuq
ka.
çıçaqım. çoçala barmağın
yanındaki barmaq. üzüq parmağı.
2.
ərmək
ka
. olmaq.
- indi görən nə
ərdi.
3.
hazır olmaq. hizur tapmaq.
4.
tapılmaq
.
pəyda olmaq.
Dostları ilə paylaş: |