boĢlağlanmaq
ka
: öz başına işləmək. heç kimin sözün dinləməmək.
eşitməmək. oynunda qalır. qızmaq. öğüt tutmamaq,
dinləməmək. -
boĢlağlansa, boxsuqlanar: heç kimin sözün
dinləməyən, əli boynunda qalır.
boĢluq
:
1.
əl
ka
. fürsət. güşatalıq. açıqlıq.
2.
puçluq. kəvgi. kəvəl. zayıflıq.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
138
http://WWW.TURUZ.COM
boĢuq
ka
:
boĢuqu
ka
.
boĢqu
.
1.
izin. icazə. yarlıq. salı. buraxılış. ötrüş.
-
boĢuqsuz girmək olmaz. - boĢuq pitiyi. - boĢuq diləyi: icazə üçün
müraciət. - boĢuq aĢı
ka
: xanların elçini yola salmaq üçün verdikləri
yemək. izin yeməyi. yola salma qonaqlığı.
2.
boşlanıb, bağışlanan
nərsə. ərməğan.
3.
boşatış. buraxılış. ötürüş. açılış. salıvermə
zamanı.
4.
isal.
- (#
büküĢ - büküĢ boĢuq: tutuluş qurtuluş).
boĢuqu
ka:
boĢuq
.
boĢqu
. boşatış. buraxılış. ötürüş. açılış. salıvermə
zamanı.
boĢumaq:
1.
boşalmaq
.
-
özü
boĢumaq
:
isala
düşmək
.
- onun özü boşudi: içi
boşaldı.
2.
nərsənin için tökmək. boşlamaq. içdən buraxılmaq.
3.
boşanmaq. çôzulmək. gəvşəmək.
4.
izin verip buraxmaq.
boşamaq.
boĢunmaq: boşalmaq. boşqunmaq.
boĢut
: sərbəst. boş. qutat.
boĢutqan: yumuşqan. müshil.
boĢutmaq:
1.
buraxmaq. boş buraxmaq. sərbəst buraxmaq.
2.
yumuşaqlıq
(
ishal
) vermək.
botu
:
botuq
.
potuq
. dəvə yavrusu.
botuq
:
potuq
.
botu
. dəvə yavrusu.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
139
http://WWW.TURUZ.NET
boy
:
( y <> z <> d )
bod
.
boz
.
1.
ulus. el. qəbilə.
2.
qohum. əşirət.
3.
yeyilən bir ot. poy otu.
4.
sın
ka
. bos. -
boylu boslu:
sınlı:- boylıq
sınlıq kişi: uzun boylu hekəlli kişi.
(
sinn
.
sənəərəbcə
). 5.
turum
ka
.
durum. uzunluq.
6.
boyut. turq
ka
. ucalıq. -
boy kim: elin nə.
haralısan. - orta boylu, çiğinli döşlü. büktəl
ka
.
boy
:
boy
ka
(
bax
>
bodun
). budun. bozun
.
boyun. boyluq. tuy
ka
. tuz
ka
.
el. xalq. millət. qovm. kütlə.
- boyu tüpi ər: külə ər.
boya
: çalı. ön. önğ
ka
. çüvüt
ka.
süyüt. suyut. tülük
ka
. tü
ka
. rəng. -
boyaĢ:
bir rəngdən. - boyaĢ atlar: bir tülük atlar.
-
nə tülük atdı o. - boyaq
boyaĢ
ka
: ənliq qirşan. boya xına.
boyamaq:
1.
bozumaq
ka
:
- parçanı boya: barçını boyur.
2.
suvamaq. bulamaq.
çapturmaq
ka
.
boyaĢ
: bir rəngdən
. - boyaĢ atlar: bir tülük atlar.
boylu
:
( y <> z <> d )
bodluq. boyluq
ka
. bozluq.
- dal boylu: dik uca boylu
olan.
boyluq
ka
:
( y <> z <> d )
boyun. bodun. budun.
1.
bodluq
ka
. bozluq. boylu.
- dal
boylu: dik uca boylu olan.
2.
boy
ka
. bozun
.
tuy
ka
. tuz
ka
. el. xalq.
millət. qovm. kütlə. tuz
ka
. tuy
ka
. budun. boy
ka
. bozun
.
boyun.
boyluq. el. xalq. millət. qovm.
.
uzunasına olan, görünən nə.
-
dal boyluq: uzun boylu qız.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
140
http://WWW.TURUZ.COM
boymaĢmaq
ka
: dolaşmaq. açılmamaq (ip kimi şeylər. işlər). qarışmaq.
boymul :
moymul
. boynunda ağlıq, boya tuğu olan nərsə.
boynaq :
boğnaq
.
boğğan
.
boğun
.
1.
dağ boynu. bələn. bel.
2.
ilana ağı
verən kələr. yarpız.
1.
ağı. zəhər
.
boynamaq
ka
: qurralmaq. qururlanmaq. böbürlənmək. məğrur olmaq.
dikbaşlanmaq.
boynaĢlıq: tapı. tabi. taplağ. tablağ. rizayət. razılıq
.
qəbulluq
.
boynatmaq: dikbaşlılıq editmək.
boysanan: boy diyən. ötən. ötgəş.
boyuq
:
( y <> z )
boya. boza. boduq
ka
.
rəng.
boyunçuluq
: muyıncılıq
ka.
araçılıq. ortaçılıq. barşatçılıq.
boyunduruq
ka
: boyuna özəl. boynu durduran, saxlayan.
boyun
ka:
boğun
. (
bax >
bodun
).
boyın
.
1.
tutamaq. dəsdə. sap.
- qılınc boynu.
- pıçaq boynu.
1.
el. toplum. millət.
1.
boyluq. budun. boy
ka
.
bozun
.
tuy
ka
. tuz
ka
. el. xalq. millət. qovm.
- boyun bağ: boyun
bağı: boyunluq. bağan. toqa. - boqmaq
ka
. boyun umar
6
. - boyun
dəyəri başınan, yerin dəyəri dağınan.
-
boyun qondu: el köçdü.
boyunlamaq
ka
: ənsələmək. peysərə salmaq. peysərləmək.
- onu şap şap
boyunladı.
boyunluq: bağan. halqa. toqa. boyun bağ
boyunsımayaz: qayqan
ka.
muqavim.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
141
http://WWW.TURUZ.NET
boyunsımayazlıq: qayqat
ka.
qayqıt. muqavimət.
boyunsımayazlıq: qayqıt. qayqat. müqavimət.
boyut
: boy. turq
ka
. ucalıq.
boz
:
( y <> z <> d ) bax >
boy
.
boz
. bos. sın
ka
.
boza
:
( y <> z )
boya.
1.
boyuq. boduq
ka
. rəng.
2.
quyuq, iti, alkollu olan
içgi. (
buqsum
ka
. büküum
ka
).
buxsum
ka
.
bozağu
: (
zağu
<
met
>
ğasu
).
boğasu
. boğa olası, olmaq üzrə olan
boğacıq.
bozarmaq: busarmaq.
- göy bozardı: busardı:
bozlamaq : səs vermək. bağırmaq. bozlamaq.
- dəvə inlər, bodu bozlar.
bozlatmaq
ka
: böğürtmək.
bozluq
ka
:
( y <> z <> d )
b oyluq
ka
. bodluq. boylu.
- dal boylu: dik uca boylu olan.
bozmaq
ka:
pozmaq. yıxmaq.
bozuq
ka:
pozuq. qırıq itik.
bozumaq
ka
: boyamaq.
- barçını bozur: parçanı boya.
bozun
:
(
bax >
bodun). budun. boy
ka
. boyun. boyluq. tuy
ka
. tuz
ka
. el. xalq.
millət. qovm. kütlə.
bozuĢmaq
ka
: pozuşmaq.
böbürlənmək: boynamaq
ka
. qurralmaq. qururlanmaq. məğrur olmaq.
dikbaşlanmaq.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
142
http://WWW.TURUZ.COM
bödük
:
böyük. bödük.
böq
ka
:
bök
ka
1.
aşığın sırtının, tümsəğinin yuxarı qəlməsi. aşığın
bükük, şişik, börkə oxşar yönü.
- çiq böq.
2.
bir çeşit örümcək.
böqrül
:
böğrül
ka
.
böğrü ağ olan, ala göy, boğ boğ, xal xal olan heyvan,
hər şey.
- böğrül at. - boğrul dağ.
böqrüĢmək
:
böğrüĢmək
. bönğrüşmək. münqrəşmək
ka.
. qürültü
edmək. manğraşmaq.
böqür
: böğür
ka
. böğrək. böbrək. -
böğrül
ka
. böğrü ağ olan heyvan. -
böğrül at.
böqürləmək
:
böğürləmək
. tənə vurmaq.
böqütmək: doyurmaq. bıqtırmaq.
bölək
: bölük. buçuq
ka
. bıçuq
ka
. tikim. tikə. tikü
ka
. tikir. kəsək. kəsik.
kəs
ka
. çart
ka
. parça. parsa.
bölkə
: bölgə. bülgə. ölkə. ülkə. ülgə.
böluĢ
: buluş. uluş. oluş. əldə edilən. qazanc. tapış. pay. kar.
bölük
:
1.
bölün. bölək. buçuq
ka
. bıçuq
ka
. tikim. tikə. tikü
ka
. tikir. kəsək.
kəsik. kəs
ka
. çart
ka
. parça. parsa.
2.
ögür
ka.
topluq. sürü.
3.
tarım
ka
. tar. qol. qollara ayrılmış nərsə. şö'bə.
4.
ülük.
- bilik kişi
ara bölüklü: ülüklü. bilik kişi ara bölünmüş.
5.
pay. dəğər. dək. dəng.
səhm.
bölükmək: bölünmək. bölüklərə ayrılmaq.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
143
http://WWW.TURUZ.NET
bölün
: bölük. bölək. buçuq
ka
. bıçuq
ka
. tikim. tikə. tikü
ka
. tikir. kəsək.
kəsik. kəs
ka
. çart
ka
. parça. parsa.
bölüĢ
: ülüş. ölüş. paylaş. təqsim.
bölüĢmək: qab qab edmək. qapışmaq: qapuşmaq
ka
.
bön
:
bönğ
ka.
1.
iri yarı. yoğun. obur. qarınpa.
2.
ağır bir şeyin
düşməsiylə çıxan səs.
bönqrüĢmək:
bönğrüĢmək
. böğrüşmək. münqrəşmək
ka.
. qürültü edmək.
manğraşmaq.
böri
ka
:
qurd.
- qoĢnusun yeməz: qurd qonşusun yeməz.
börk
ka
: başlıq. qalpaq.
- quturma börk: yanlı qıraqlı qalpaq.
-
türksüz tat
olmaz, börksüz baş olmaz. - börkçi
ka
: taqqaçı. külah yapan, satan.
börləyü : qurt qibi.
börünğ
: yarıq. suların yerdə yaptığı yarıqlar.
bötük
:
böyük. bödük.
böyük
:
bötük. bödük.
( y < > d < > z )
bədüq
ka
. bəyük. bayuq.
( d < > z )
bəzük. bağırlıq
ka
. sayqı dəğər kişi. bulğay. ulğay.
- böyük
saymaq: bədüqləmək
ka
. ağırlamaq.
böyükləmə
: ullama. uluğlama. ağırlama.
böyükləmək: böyük saymaq.
böyüklük: ululuq.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
144
http://WWW.TURUZ.COM
böyüləmək
:arvalmaq
ka.
ovsunlamaq.
böyümək
:
bədümək
ka
. çoxalmaq. ulqalmaq. uqlalmaq. ərsinmək
ka
.
ərkəkləşmək. ərsimək. süngüklənmək. sümüklənmək.
öklimək
ka
. artmaq. çoğalmaq. ətiqmək
ka.
etiqmək. edikmək.
yetişmək. tombullaşmaq.
- oğul ərsindi.
böyütmək:
( y < > d < > z)
bədütmək
ka
. bəyütmək. bayutmaq. böyütmək.
bözürtmək. bulğaytmaq. ulqatmaq
ka.
ulqadmaq. ulğaytmaq.
bədütmək
ka
. bəyütmək. bayutmaq. böyütmək. bulğaytmaq.
ulğaytmaq. tupramaq
ka.
topramaq
ka
. şişirmək. -
uşaq nəyi
toprama.
böz
:
böz
ka
bəz.
bu
:
bu
ka
. buğ. buhar. buqu.
bucaq
: burcaq. bulunğ
ka.
bulunq
ka.
burcaq. qulaq. köşə. zaviyə.
bucaqlamaq: sınarlamaq
ka
.
təkləmək.
bucur
6
: qoza
. - arça bucru: çam qozası.
buç buç
ka
: quşun ötməsi üçün "qüzəl gözəl" yerində söylənən bir söz.
-
buç buç ötə sandılaş. - buç qopuz
ka
: inləyən qopuz.
buçı
: bir çeşit qopuz. iyi səs verən. çox inləyən çaluq.
buçqaq
ka
:
1
. (çarıq yapmaq üçün
) mal dərisinin ucları, biçik, ayaq bölümləri.
2
. bucaq
. açı. zaviyə.
3
.
biçik. nərsənin kəsiyi. qutr.
- yer biçqağı:
yer qutru.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
145
http://WWW.TURUZ.NET
buçqaqlanmaq
ka
: köşələnmək.
buçuq
ka
:
bıçuq
ka
.
bıçuq
ka
. bölək. bölük. bölünmüş. kəsək. kəsik. kəs
ka
.
çart
ka
. tikə. tikim. tikü
ka
. tikir. parsa. parça. parçalanmış hər
şeyin yarıq, yarısı
. - buçuq yarmaq: yarım aqça.
bud
:
- bud bud olmaq. açılmaq. budaşmaq. buduşmaq
ka
. ayrılmaq.
budaq
: dal. butıq. butaq
ka
.
budaqlanmaq: budamaq. butaqlamaq
ka
.
budala : alıq. munduz
ka
. qafası bağlı, qapalı. qanmaz. səkə. sək. səfeh.
axmaq.
budamaq : butaqlamaq. butımaq
ka
. butıqlamaq
ka
. butımaq.
budanmaq: butanmaq
ka
.
budaĢmaq
: buduĢmaq
ka
. açılmaq. ayrılmaq. bud bud olmaq. apışmaq.
(
əğri
bacaqlar
).
budğa
:
<>
buğda
.
budqay
ka
: buğda.
budmaq
ka
: buymaq. donmaq. ölmək.
budun
: (
bax
>
bodun
). boy
ka
. bozun
.
boyun. boyluq. tuy
ka
. tuz
ka
. el. xalq.
millət. qovm. kütlə.
budunlu
ka
: bounlu. ulusu. oymağı olan.
budursın
ka
: bildirçin.
- özüm mənim budursın: mən özüm bildirçin kimiyəm.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
146
http://WWW.TURUZ.COM
buduĢmaq
ka
:
budaĢmaq.
açılmaq. ayrılmaq. bud bud olmaq. apışmaq.
(
əğri
bacaqlar
).
buğ
>
buq
bux
>
buq
buq
: buğ
.
buqa
:
buğa
.
bükə
. əjdəha. böyük ilan.
buqac
:
bukac
.
boğac
.
bükəĢ
.
1.
buruşuq, çətin olan nərsə. zorluq.
pıroblem.
2.
hər çeşit qab. çömlək.
- aşıc boğac: yemək qabı. -
boğac art: zor keçitli dağ sırtı.
buqaç
: bardaq. kasa.
buqağı
:
bukağı
. buxov. tuşaqu
ka
. tuşaq
ka
. düşəqü. döşəqu. köstək.
bukağı. buxov. gişən.
buqa
ka
: hindistan'dan gətirilən bir ilac.
buqaq
ka
:
buxaq
.
bükək
.
boğaq
. qursaq. qarın. daşlıq. çinədan.
buqaqu
ka
:
boğaqu
. əl ayağa, başqa şeylərə vurulan kələpçə.
buqca
:
buxca
boxtay
ka.
boxtuy. büktay. türkəm. türkək
ka.
bürgək. (
<
buk. bük
). heybə.
buqca
:
buxca
. tərgək
ka.
tərkək
ka.
dərgəh. dərkək. türgək
ka.
torba.
buqcalamaq: bağlamaq. çoğlamaq
ka
.
buqcalanmaq: boğlanmaq
ka
. bağlanmaq.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
147
http://WWW.TURUZ.NET
buqcalatmaq: sardırmaq. çoğlatmaq
ka
. çulqamaq.
buqça
: boğ. boq
ka
. bağ. heybə.
buqda
:
<>
budğa
. -
buğda qatında, sarqaç suvalır: buğda sulandıqda, ot
alağda onunla suvarılır.
Dostları ilə paylaş: |