Ma’lumki, o’zidan nur tarqatish va odam organizmida «nurlanish» deb nomlanadigan kasallikni vujudga keltirishi mumkin bo’lgan radiatsion materiallar xalq xo’jaligining bir qator soћalarida turli maqsadlar uchun ishlatib kelinmoqda. Bularni saqlash, to’g’ri ishlata bilish va tashlab yuborish, qayta ishlash jarayonlarida texnika xavfsizligiga rioya etilmasa oѓir oќibatlarga - atrof-muћitning radioaktiv zararlanishiga, odamlarning, mavjudotlarlarning halok bo’lishi va o’simliklarning yaroqsiz holga kelishiga olib keladi.
Radiatsion xavfli inshooat -bu muassasa bo’lib, unda sodir bo’lgan halokat tufayli ommaviy radiatsion zararlanish xolati vujudga kelishi mumkin.
Radiatsion halokat -sodir bo’lgan voqea bo’lib, uning natijasida radioaktiv mahsulotlar parchalanishi va nurlanish hosil bo’ladi. Radioaktivlik miќdori chegaralangan me’yordan oshmasligi va inson ћayoti uchun xavfli vaziyatni vujudga keltirmasligi lozim.
Bu halokatlarning 3 turi ma’lum:
- bir joyda - bunda radiatsion xavfli inshoatda yŏl ќŏyilgan nosozlik tufayli, radioaktiv xossaga ega bŏlgan moddalar shu inshoatdagi uskunalar chegarasida bŏlib, tashќariga chiќmagan;
- maћalliy -bunda radioaktiv xususiyatga ega bŏlgan moddalar miќdori yuќori bŏlib, sanitar-ћimoya ћududga tarќalishi mumkin va zarari yuќori bŏladi. Ŏz miќdoriga kŏra shu radiatsion xavfli inshoat uchun belgilangan me’yoriy miќdordan oshiќ bŏlib, radioaktivlashgan ћolatning ta’siri katta ћisoblanadi;
- umumiy - radiatsion xavfli inshoatda sodir bŏlgan nosozlik tufayli, ћalokat katta ћududga tarќalishi va odamlarda nurlanishga olib keladi.
Ћalokatlar sodir bŏlishi mumkin bŏlgan radiatsion xavfli inshoatlarning turlari kŏp -atom stantsiyasi, yadro yoќilѓisi ishlab chiќaruvchi korxona, yadro reaktori bŏlgan ilmiy-tekshirish institutlari va ћ.k.
Radiatsion xavfli inshoatlardagi ћalokatlarning tavsiflanishi:
I tur halokat -birinchi xavfsizlik tŏsѓiќning nosoz ћolatga kelishi - issiќlik ajratuvchi elementlar ќobiќlarining buzilishidir.
