“Informasiya İqtisadiyyatı”
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Kapital nəzəriyyələri
Kapital Kapitalın ölçülməsi üsulu dəyər natural-maddi natural-zaman Daxili İnsan kapitalı - Kreativ kapital Sosial Dəyər sosial kapitalı - Şəxslərarası Zahiri Maliyyə kapitalı, istehsal kapitalı Fiziki - 48 İnformasiya cəmiyyətində iqtisadi hakimiyyətin üstünlük təşkil edən amili fərdin yaradıcılıq qabiliyyəti, məhsulun üstünlük təşkil edən növü isə nadir şəxsiyyətin ali fəaliyyətinin nəticəsi olan informasiya məhsuludur. Yaradıcılıq qabiliyyəti insanın merkantil məqsədləri ilə zəif bağlı olub, daha rəngarəngdir və sahibkarlıq qabiliyyətinə nisbətən irsi amillərlə daha az dərəcədə şərtlənmişdir. İnformasiya cəmiyyətində nemətlərin bölgüsü əvvəlki dövr- lərdəki nemətlər bölgüsündən prinsipial şəkildə fərqlənir. O dövr- lərdə istehlak sahəsində qeyri-bərabərlik maddi sərvətlərin qeyri- bərabər bölgüsü ilə müəyyənləşirdi. Maddi nemətlərin əksər hissəsinin istehlakı insanın yüksək intellektual və yaradıcı inkişa- fını tələb etmirdi, ona görə də şəxsi keyfiyyətlərin bölgüsü prob- lemi ikinci dərəcəli idi. İnformasiya cəmiyyətində vəziyyət başqa cürdür. İnformasiya məhsulları ictimai nemət olduğundan nemət- lərin bölgüsü problemi ənənəvi anlamda aktuallığını itirir və tədricən yaradıcılıq qabiliyyətinin bölgüsü problemi ilə əvəzlənir. Bir tərəfdən, insanın yaradıcılıq qabiliyyəti onun ictimai informa- siya nemətlərindən öz inkişafı üçün istifadə etmək qabiliyyətini xarakterizə edir, yəni son nəticədə onun istehlakı həcmini müəy- yənləşdirir. Digər tərəfdən, insanın yaradıcılıq qabiliyyəti onun informasiya nemətləri yaratmaq qabiliyyətini xarakterizə edir, yəni son nəticədə onun istehsalı həcmini müəyyənləşdirir. Belə- liklə, insanın yaradıcılıq inkişafı onun istehlak və istehsal qabiliy- yətini müəyyənləşdirir. Əvvəlki tarixi dövrlərdə insanın bu qabiliyyətləri nəinki üst-üstə düşmürdü, həm də müxtəlif ictimai siniflərə aid idi − məhsuldar əmək qabiliyyəti aşağı siniflərə, is- tehlak qabiliyyəti isə yuxarı siniflərə aid idi. İnformasiya cəmiy- yətində nemətlərin bölgüsü ictimai faydalı fəaliyyətin bölgüsü de- `məkdir − insan nə qədər çox inkişaf etmişdirsə, onun yaradıcı is- tehlakının həcmi də, yaradıcı istehsalının həcmi də bir o qədər bö- yükdür. Nemətlərin bölgüsü problemində əsas vurğunun xüsusi ne- mətlər bölgüsündən qabiliyyət bölgüsünə keçməsi «nemət» anla- yışının özünün də kökündən dəyişməsi deməkdir. Əgər əvvəllər 49 nemət dedikdə istehlakın zahiri obyekti başa düşülürdüsə, infor- masiya cəmiyyətində bu termin istehlakın subyektini – insanı, məhz insanın informasiya məhsullarının istehlakı prosesini mümkün edən qabiliyyətini bildirir. İnformasiya cəmiyyətində nemət anlayışının məzmununun dəyişməsi nemətlərin internal- laşması adlanır: maddi əmtəələr formasında olan zahiri nemətlər fərdin yaradıcılıq qabiliyyəti formasında olan daxili nemətlərlə əvəzlənir. Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|