“Informasiya İqtisadiyyatı”

Cədvəl1.1 
Ġqtisadiyyatın inkiĢaf mərhələləri 
№ 
Ġqtisadi hadisə 
Ġqtisadi nəzəriyyə 
Məktəbin 
rəhbəri 
Dövr 
1 
Bazarların 
formalaşması 
Merkantilizm 
A.Monkretyen 
XVII əsr 
2 
Kənd təsərrüfatı əmə-
yinin üstünlüyü 
Fiziokratiya 
F.Kene 
XVIII  əsrin  ikinci 
yarısı 
3 
Əl  əməyinin    üstün-
lüyü 
Klassik məktəb 
A.Smit 
XVIII  əsrin  ikinci  – 
XIX  əsrin  birinci 
yarısı 
4 
Bazar sisteminin böh-
ranı 
Marksizm 
K.Marks 
XIX əsrin ortaları 
5 
İstehlakın artması 
Avstriya məktəbi 
K.Menger 
XIX  əsrin  ikinci 
yarısı 
6 
İqtisadiyyatın 
özünütənzimləməsi 
Neoklassik məktəb 
A.Marşall 
XIX  əsrin  ikinci 
yarısı 
7 
Mədəniyyətin 
iqtisadiyyata təsiri 
 
İnstitusionalizm 
T.Veblen 
XIX  əsrin  axırları  – 
XX əsrin əvvəlləri 
8 
Dövlət müdaxiləsi 
Keynsçilik 
C.Keyns 
XX əsrin ortaları 
 
9 
İqtisadiyyatın 
mədəniyyətə təsiri 
İqtisadi 
imperializm 
Q.Bekker 
XX əsrin ikinci yarısı 
10 
Yaradıcı 
əməyin  
üstünlüyü 
İnformasiya 
iqtisadiyyatı 
Y.Şumpeter 
XXI əsr 

---

 
7 
 
    İnformasiya iqtisadiyyatı ilə sənaye iqtisadiyyatı ilə müqayisəni 
məhsul,  kapital,  dəyər,  sərvət,  tələbat,  rifah,  pul,  sosial  əlaqələr 
terminlərin izahında daha aydın görünür. 
     İnformasiya  iqtisadiyyatı  ilə  sənaye  iqtisadiyyatının  müqayi-
səli təhlilini aşağıdakı cədvədə daha aydın götmək olur: 
Cədvəl 1.2 
Ġnformasiya iqtisadiyyatı və sənaye iqtisadiyyatı 
 
№ 
Aspekt 
Ġqtisadiyyat 
Sənaye 
İnformasiya 
1 
Məhsul 
Maddi 
İnformasiya 
2 
Əmək 
Sadə 
Yaradıcı 
3 
Kapital 
Fiziki 
İnsan 
4 
Sərvət 
Zahiri 
Daxili 
5 
Dəyər 
Əmək məsrəfləri 
Yaradıcılıq vaxtı 
6 
Tələbat 
Çoxsaylı 
Bir 
7 
Rifah 
İqtisadi 
Kreativ 
8 
Pul 
Məqsəd 
Vasitə 
9 
Qarşılıqlı əlaqə  Əmtəə 
Şəxslərarası 
10 
İnsan 
İqtisadi 
Kreativ 
 
 
I mövzunun mənimsəməsini təmin edən yoxlama suallar: 
 
1. 
İqtisadiyyatın iki tərifini ifadə edin. 
2. 
İqtisad  elmində iqtisadi məktəblərə və istiqamətlərə aid 
nümunələr göstərin.  
3. 
«İqtisadi  dominant»  anlayışını  izah  edin.  Cəmiyyətin 
inkişafının  müxtəlif  mərhələlərində  iqtisadi  dominantlara  aid 
nümunələr göstərin.  
4. 
Sənaye  iqtisadiyyatının  və  informasiya  iqtisadiyyatının 
ən xarakterik cəhətləri hansılardır?   
5. 
XVIII−XIX əsrlərdə hansı iqtisadi məktəblər hakim idi? 
Bu məktəblərin nümayəndələrinin adlarını sadalayın.  
6. 
İnformasiya cəmiyyətinin meyarlarını sadalayın.  
7. 
«Texnoloji  determinizm»  terminini  necə  başa  düşür-

---

 
8 
sünüz?   
8. 
İqtisadiyyatda  informasiyanın  rolu  barəsində  Q.Şillerin 
baxışlarını açıqlayın. Sizcə, onun mövqeyinin zəif nöqtəsi nədən 
ibarətdir? 
9. 
İctimai  quruluşun  D.Bell  tərəfindən  təklif  olunmuş 
tipologiyasını təsvir edin.  Ona qarşı hansı etirazlar irəli sürülür? 
10. 
İnformasiyanın istehlakı həcminin artması ictimai tərəq-
qinin meyarı hesab edilə bilərmi? Dəlillər gətirin. 
11. 
Y.Şumpeterin iqtisadi inkişaf nəzəriyyəsində sahibkarın 
yaradıcılıq fəaliyyətinin iqtisadi stimulları hansılardır? 
12. 
Kreativ  nəzəriyyədə  hansı  göstərici  ictimai  inkişafın 
meyarıdır?  Bu  göstəricinin  ölçülməsinin  mürəkkəbliyi  nədən 
ibarətdir? 
13. 
Əmək  dəyəri  və  kreativ  dəyər  nəzəriyyələrinin  ümumi 
cəhətləri hansılardır?   
14. 
Cəmiyyətin  sənaye  və  informasiya  nəzəriyyələrində 
«sərvət» və «rifah» anlayışlarını izah edin.  
15. 
Sənaye  və  informasiya  cəmiyyətlərində  pul  hansı  rolu 
oynayır?   
16. 
Sənaye və informasiya nəzəriyyələrində insanın tələbatı 
konsepsiyalarını  şərh  edin.  Tələbatın  sənaye  konsepsiyası  nəyə 
görə mexanistikdir?  
17. 
İbtidai, sənaye və informasiya cəmiyyətlərində insanlar-
arası qarşılıqlı əlaqələrin hansı forması üstünlük təşkil edir?  
18. 
Rəqabətin  mexanistik  modelini  təsvir  edin.  Fərdlərin 
qarşılıqlı əlaqəsinin üzvi modelini təsvir edin. 
19. 
Bazar,  məhsuldar  və  qarışıq  yönümlü  fərdlərin  riayət 
etdikləri həyat prinsiplərini ifadə edin. 
20. 
İctimai  həyatın  müxtəlif  sahələrində  bazar  yönümünün 
və məhsuldar yönümün təzahürlərinə aid nümunələr göstərin. 
 

---

 
9