İnformasiya təHLÜKƏSİZLİYİ (DƏrsliK)

 
İNFORMASİYA TƏHLÜKƏSİZLİYİ 
________________________ 265 ____________________________ 
məlumatın əldə olunması təhlükəyə qarşı effektiv avadanlıqların 
hazırlanmasına və şəbəkənin belə avadanlıqlar ilə təmin 
edilməsinə zərurət yaradır. 
Ən təhlükəli və ən tez-tez vurulan ziyan istifadəçilərin, 
operatorların, sistem administratorlarının və informasiya 
sistemləri qulluqçularının düşünmədən etdiyi səhvlərdir. Bəzən 
belə səhvlər bir-başa ziyanla (məsələn, verilənləri daxil edəndə, 
proqramda səhv olduqda, sistemin qəflətən dayanması 
hallarında, sistemin dağılması nəticəsində və s.) tamamlanır. 
Bundan istifadə edən bədniyyətli insan öz məqsədlərini həyata 
keçirir. 
Amerikanın 
Milli 
Standartlar 
və 
Texnologiyalar 
İnstitutunun məlumatına görə (NIST) baş verən hadisələrin 
55% informasiya sistemlərinin təhlükəsizliyinin pozulması ilə 
bağlıdır. Qlobal miqyasda bu faktor aktualdır. Qeyd edilir ki, 
ziyan mənbəyi kimi təşkilatlarda işləyən istifadəçilər, qlobal 
şəbəkə istifadəçiləri və s. ola bilir. 
15 saylı şəkildə informasiya sistemləri kanallarında baş 
verən təhlükəsizliyin pozulması diaqramı verilmişdir. 
Vurulan ziyanın ölçüsünə görə ikinci yerdə oğurluq və 
saxtakarlıq durur. Əksər araşdırmalarda günahkarlar təşkilatın 
ştatda olan əməkdaşlarının olduğu müəyyən olunur, çünki onlar 
iş rejimi və müdafiə tədbirləri ilə tanışdırlar. Güclü informasiya 
kanalına malik qlobal şəbəkələrdə də lazımi şəkildə həyata 
keçirilən işlərə (və tədbirlərə) nəzarətin olmaması üzüdən 
qlobal şəbəkələr əlavə ziyanlar mənbəyinə çevrilir, şəbəkənin 
fəaliyyətinə müəyyən qədər ziyan vurur. 
Bəzən müəssisədə işləyən əməkdaş müəssisədə ona qarşı 
yönəlmiş xoşagəlməz hadisələrdən inciyir, müəssisənin 
fəaliyyəti barədə yaxın yoldaşına məlumatlar verir (və ya 
çatdırır), bütün bu hadisələr müəssisənin iş rejiminə, onun 

---