Informatika VIII sinf

ayirmali mashina ixtiro etdi. U dastur bilan boshqariladigan arifmetik, boshqarish, xotira, kiritish va chiqarish qurilmali hisoblash mashinasi g`oyasi asoschisidir. Ch. Bebbijning bu g`oyasi hozirgi kompyuterlarning tuzilishiga asos bo`lgan. U bilan birga ishlagan ingliz matematigi Ada Avgusta Lavleys (Bayron) Bebbij mashinasi uchun birinchi dasturlarni ishlab chiqdi va ba’zi tushuncha va atamalarni kiritdi. Lekin, o`sha zamon texnologiyasining chegaralanganligi sababli g`oya hayotga tatbiq etilmay qoldi.
Yuqoridagi ixtirolar asosida quyidagi savollarga dastlabki javoblar olindi:

• 
  Sonlarni mashinada qanday qilib tasvirlash kerak?
  
• 
  Hisoblash uchun boshlang`ich qiymatlarni mashinaga qanday usulda kiritish kerak?
  
• 
  Arifmetik amallarni mexanik ravishda qanday bajarish kerak?
  
• 
  Amal bajarish davomida o`nliklarni qanday qilib o`tkazish kerak?
  
• 
  Amal bajarish natijasida hosil qilingan sonlarni qanday tasvirlash kerak?
  

E lektromexanik mashinalar davri.
Mexanik hisoblash mashinalarida mos qurilmalar qo`l kuchi bilan harakatga keltirilar edi. Mana shu vazifani elektr energiyasi yordamida amalga oshiruvchi hisoblash mashinalarining ishlab chiqilishi elektromexanik hisoblash mashinalar davrini boshlab berdi.
- 1831- yilda amerikalik J.Genri Mark-1 elektromexanik rele ixtiro qildi. 1918-yilda bir-biridan bexabar holda rus olimi M.A. Bonch-Bruyevich va ingliz olimlari V. Ikklz va F. Jordan trigger deb atalgan elektron rele ixtiro etishdi.
1930- yilda Vannevar Bush elektromexanik releda yig`ilgan hisoblash mashinasini yasadi. 1941- yilda nemis muhandisi Konrad Suze elektromexanik releda yig`ilgan Z3 nomli hisoblash mashinasini yasadi. Uning mashinasi quyidagi imkoniyatlari bilan ajratib turardi: dastur asosida boshqariladi, ikkilik sanoq sistemasida Ifodalangan qo`zg`aluvchan nuqtali sonlar ustida amallar bajaradi, mantiqiy sxemaga asoslangan. 1944- yilda Govard Eyken "Mark-1" nomli elektromexanik releli dastur asosida ishlaydigan mashina yasadi.
E lektromexanik mashinalar elektromexanik rele asosida yasalgani uchun yetarlicha ishonchli emas edi. Ingliz olimi Jon Fleming 1404 yilda diodni (grek. di - ikki, hodos — yo`l) ixtiro etdi. Amerikalik muhandis Li de Fores 1907- yilda triod — elektron vakuumli lampani kashf etdi. Hisoblash texnikasining keyingi rivojiga diod va triodning kashf etilishi katta ta’sir ko`rsatdi.
Elektron hisoblash mashinalari davri. 1946- yilda birinchi bo`lib AQSHning Pensilvaniya universitetida Jon Mouchli va Jon Ekkert 70 tonnaga yaqin og`irlikdagi, 300 kvadrat metr joyni egallagan, qariyb 18 mingta elektron lampali ulkan elektron hisoblash mashinasi "ENIAC" (Electronic Numerical Integrator And Calculator)ni qurishdi. U sekundiga 300 ta ko`paytirish va 5 000 ta qo`shish amalini bajara olardi. Uning tezligi elektromexanik releli mashinalarga nisbatan 1000 marta katta edi. Shu bilan "ENIAC" elektron hisoblash mashinalari davri boshlandi.
5. Mavzuni mustahkamlash uchun savol-javob o’tkazish.

1. 
   Hisoblash texnikasi necha davrni o`z ichiga oladi?
   
2. 
   Birinchi tabiiy hisoblash vositalariga misollar keltiring.
   
3. 
   Dastlabki eng sodda sun’iy hisoblash asboblarini aytib bering.
   
4. 
   Birinchi mexanik hisoblash mashinasini kim loyihalashtirgan?
   
5. 
   Bebbij mashinasining hisoblash texnikasi rivojidagi ahamiyati haqida so`zlab bering.
   
6. 
   Konrad Suzening elektromexanik mashinasi qanday imkoniyatlarni ochib berdi?
   
7. 
   "Mark-1" va "ENIAC" hisoblash mashinalari farqini izohlang.
   

6. O’quvchilarni rag’batlantirish. Jurnalga va kundalikga baho qo’yish.

7. 
   Uy ishini belgilash va tushuntirish.
   

46-maktab o’qituvchisi: N.Sh.Nurjanov