Innovatsion loyihaning mohiyati va ahamiyati Innovatsion loyihalarni baholashning asosiy mezonlari

Innovatsion loyihalarni boshqarish

Reja:

1. 
   Innovatsion loyihaning mohiyati va ahamiyati
   
2. 
   Innovatsion loyihalarni baholashning asosiy mezonlari
   
3. 
   Innovatsion loyihalar samaradorligini baholash
   
4. 
   Innovatsion loyihalarni amaliyotga tatbiq etishni boshqarish
   

Innovatsion loyihaning mohiyati va ahamiyati

Loyiha deb yangi texnik va ijtimoiy – iqtisodiy tizimni yaratish va o‘zlashtirishga qaratilgan maqsadli jarayonga aytiladi.
Innovatsion loyiha o‘ta murakkab tizimni ifodalovchi bir biri bilan bevosita bog‘liq va o‘zaro tadbirni amalga oshiruvchilarning aniq maqsadga yerishishdagi ilmiy – texnikani rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlaridir. Loyihalar, odatda, mazmunan izlanuvchi va tadqiqot loyihalariga bo‘linadi.
Izlanuvchi loyiha innovatsion loyihalarning bir shakli hisoblanib, u halq xo‘jaligida ijtimoiy-siyosiy ahamiyatga yega bo‘lgan muhim masalani hal etishga qaratilgan nazariy va amaliy tadqiqot va ishlanmalar hisoblanadi.
Tadqiqot loyihalari texnik – iqtisodiy qarorlar asosida shakllanadi.
Loyihada amalga oshiriladigan g‘oya, fikr va texnik qarorlar ahamiyatiga ko‘ra turli xil bo‘lishi mumkin.
Modernizatsiya – bu yyerda keskin o‘zgarish bo‘lmaydi, mashina qurilma quvvatini, mehnat unumdorligini oshiruvchi yangi texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlar bilan oshirilishi ta’minlanadi.
Novatorlik – yangi mahsulot konstruksiyasi o‘z yelementlari bo‘yicha avvalgilardan tubdan farq qiladi.
Ildamlovchi – bu yyerda konstruksiya istiqbolli texnik qarorlarga asoslanadi.
Pioner – bu yyerda avvallari mavjud bo‘lmagan material, konstruksiya va texnologiya yuzaga keladi. U yangi yoki avvalgi funksiyalarni bajarishi mumkin.
Amaliyotda loyihalar ahamiyatiga ko‘ra: murakkabligi, davomliligi, bajaruvchilar tarkibi, qamrovi, innovatsion jarayondagi ishtiroki bo‘yicha turlanadi. Hal yetayotgan vazifalar qamrovi (ko‘lami) bo‘yicha innovatsion loyihalar quyidagilarga bo‘linadi:

• 
  mult-loyiha;
  
• 
  monoloyiha;
  
• 
  megaloyiha.
  

Mult-loyiha (kichik loyiha) – ko‘lami bo‘yicha katta bo‘lmagan sodda ishlam bilan cheklangan loyihadir. Ular buyurtmachining o‘zaro bir biriga bog‘liq g‘oyalari asosida tuziladi.
Mono-loyiha – mult loyihalarning muqobil varianti hisoblanib, ularni cheklangan vaqt va manbalar bilan yagona loyiha bo‘yicha birlashvidir.
Mega-loyiha – bu umumiy maqsad sari yo‘naltirilgan loyiha uchun zarur manbalar va uni bajarish uchun ketadigan vaqtga o‘zaro bog‘liq bir necha loyihalardan tashkil topgan maqsadli dasturlardir.
Mega-loyihalarni shakllanishi va amaliyotga tatbiq yetilishi bir qator tarmoqlar, hududlar, sanoat – moliya guruhlari, yirik korporatsiya va davlatlar birlashuvini talab etadi. Megaloyihalar halqaro, mamlakat doirasida, milliy va hududiy haraktyyerda bo‘lishi mumkin.
Loyihalar bajarilayotgan ishlar hajmi va davomiylik muddatiga ko‘ra:

• 
  qisqa muddatli (1-2 yil)
  
• 
  o‘rta muddatli (5 yilgacha)
  
• 
  uzoq muddatli (5 va undan ortiq yil) bo‘ladi.
  

Loyiha tarkibi va bosqichlari(amaliyotga tatbiq etish) uning tarmoq va funksional moyilligini belgilaydi.
Innovatsion loyihalarning asosiy bo‘limlari:
loyiha mazmuni va dolzarbligi, loyihaning bosh maqsadi, ya’ni marketing tadqiqotlari va muammolar tarkibi asosida shakllanadi.
Loyihani bosh maqsadini amaliyotga tatbiq etish tadbirlar tizimi quyidagicha:

• 
  loyihani kompleks asoslash;
  
• 
  loyihani amaliyotga tatbiq yetilishini ta’minlash;
  
• 
  loyiha yuzasidan yekspert xulosasi;
  

Har qanday loyiha o‘zining murakkabligi va ish hajmidan qat’iy nazar quyidagi fazalarni o‘taydi. (jadvalga qarang)
Loyihani tashkil etish va amaliyotga tatbiq etish quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi:

• 
  investitsion loyiha g‘oyasini shakllantirish;
  
• 
  investitsion imkoniyatlarni o‘rganish;
  
• 
  loyihani texnik iqtisodiy jihatdan asoslash;
  
• 
  shartnoma hujjatlarini tayyorlash;
  
• 
  loyiha hujjatlarini tayyorlash;
  
• 
  qurilish montaj ishlari;
  
• 
  obyyektdan foydalanish;
  
• 
  iqtisodiy ko‘rsatkichlar monitoringi;
  

jadval