Innovatsiyalar vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika universiteti

1.2. Geometrik materialni o’rganishga oid standart va dasturning tahlili. 
Matematik 
ta'lim 
standarti 
deganda 
o’quvchilarning 
matematik 
tayyorgarliklariga qo’yiladigan talablar tizimini aks ettiruvchi hujjat tushuniladi. 
Standart I-IV sinf o’quvchilarining boshlang’ich matematik tayyorgarliklari 
bo’yicha yakuniy talablarni belgilaydi. Talablarni ifoda etish berilgan bosqichda 
ta'limning asosiy masalalarini tavsiflash bilan amalga oshiriladi, bu maktabda 
matematikani o’qitishning umumiy maqsadlarini oydinlashtiradi.Standart bo’yicha 
boshlang’ich sinf o’quvchilari geometrik material ustida quyidagi amaliy ishlarni 
uddalay olishlari kerak. 
1-sinf. 
-kesma uzunligini chizg’ich yordamida o’lchash va natijalarni metrlarda, 
detsimetrlarda, santimetrlarda yozishni; 
-chizg’ich yordamida berilgan uzunlikdagi kesmani yasashni; 
-rasmlarda, modellarda, atrofdagi buyumlarda eng sodda geometrik 
shakllarning: uchburchak, doira, kvadrat, to'rtburchak, kesmalarni topa olishni: bu 
shakllarni farqlay olishni. 
2-sinf 
-sirkuldan foydalanib aylana va doira chizishni. 
-ko’pburchakning perimetrini va to’g’ri to’rtburchakning yuzini topish. 
3-sinf. 
-o’rganilgan geometrik shakllarni nafaqat alohida, balki boshqa shakllar bilan 
uyg’unlikda namoyon bo’luvchi atrof-muhitdagi buyumlar, modellar, rasmlar, 
chizmalardan qiynalmay topa olishni. 
-chizg’ich yordamida kesma uzinligini (to'g'ri to’rtburchak tomonlari 
uzunliklari yig'indisini) o'lchashni va berilgan uzunlikdagi kesmani chizishni. 
4-sinf. 
-kesma uzunligini o’lchashni, berilgan uzunlikdagi kesmani yasashni, kesma 

---

12 
uzunligini ko’z bilan "chamalab" aniqlashni. 
-chizmachilik qurollari (chizg’ich, uchburchakli chizg’ich, sirkul) yordamida 
to’g’ri to'rtburchak, kvadrat, uchburchak, aylanalar yasashni 
-to’rtburchakning perimetrini, to’g’ri to'rtburchakning yuzini va birlik 
kvadratlardan tashkil topgan shaklning yuzini hisoblashni. 
Geometrik material (algebraik material singari) dasturda mustaqil bo’lim 
sifatida o’qitish jarayonida ajratib ko’rsatilmaydi. Geometrik mazmunli masalalar 
imkon bo’lgan vaqtda, kursning boshqa masalalari bilan yaqin aloqada qarab 
chiqiladi. Biroq dasturdagi tushuntirish xatida ko’rsatilganidek, geometriya 
masalalarini bayon qilishda bu materialni kurs materialiga kiritish maqsadlarigi 
bo’ysundirilgan shaxsiy mantiqqa ham rioya qilish kerak.Dastur bolalarda fazoviy 
tasavvurlarni o’stirish uchun geometrik ma'lumotlarga hamda mashqlarga ham 
kerakli e'tibor qaratadi. 
Boshlang’ich sinflarda geometrik materiallar bilan ishlashdan asosiy maqsad 
o’quvchilarga to’g’ri chiziq kesmasi, burchaklar, shakllar, (uchburchak, 
to'rtburchak, ko'pburchakning aniq ko’rsatmali tasvirini berish, shakllarning ba'zi 
xossalarini ko’rib chiqish va bu bilimlardan bolalarning uzunlik va yuzlarini 
o’lchay olish malakalarini egallashda foydalana olishni ta'minlashdan iboratdir.