İnsan cəmiyyətinin inkişafı təbiətlə qarşılıqlı təmasda olmadan mümkün deyil
Yüklə 1,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2 Ekologiya elminin inkişaf tarixinin qısa şərhi Ekologiya bir elm kimi XIX əsrin ikinci yarısında,canlı orqanizmlər və onların həyat tərzi haqqında biliklər toplandıqdan sonra formalaşmağa başlamışdır.Artıq başa düşülmüşdür ki,yalnız orqanizmlərin quruluşu və inkişafı deyil,eyni zamanda onların məskunlaşdığı mühitlə qarşılıqlı münasibətləri də ciddi elmi tədqiqata ehtiyacı olan müəyyən qanunauyğunluqlara tabedir. “Ekologiya”terminini ilk dəfə alman zooloqu E.Hekkel işlətmişdir. O,özünün“Or- qanizmlərin ümumi morfologiyası”adlı fundamental əsərində(Berlin, 1866) yeni elminmahiyyətini izah etməyə və onun tərifini verməyə cəhd etmişdir. Ekologiya sözü yunan mənşəli olmaqla“oykos”- ev,mənzil,“loqos”-elm,təlim deməkdir. E.Hekkel ekologiyanı geniş mənada mövcudluğumuzun bütün şəraitinin də daxil olduğu ətraf mühitlə orqanizmlərin münasibətlərindən bəhs edən bir elm hesab etmişdir. E.Hekkelə görə ekologiyanın vəzifəsi Ç.Darvinin şərti olaraq “mövcudluq uğurunda mübarizə” adlandırdığı mürəkkəb qarşılıqlı münasibətləri tədqiq etməkdən ivarətdir. Bir çox elmlər kimi ekologiya da uzun bir inkişaf tarixinə malikdir və bu inkişaf davam etməkdədir. Bitki və heyvanların həyat tərzi,xarici şəraitdən asılılığı,səpələnməsi haqqında biliklərin toplanması çox qədimdən başlanmışdır.Bu məlumatların ümumiləş- dirilməsi cəhdinə antik dövr filosoflarının əsərlərində belə, rast gəlinir.Aristotel 500-dən artıq heyvan növünün həyat tərzini şərh etmişdir.Aristotelin tələbəsi “botanikanın atası”Teofras Ereziyski (b.e.ə.371-280 il) torpaq və iqlimdən asılı olaraq bitkilərin müxtə-lifliyini şərh etmişdir. Orta əsrlərdə dinin hökmranlığı nəticəsində təbiətin öyrənilməsinə maraq zəifləmişdir.Sonrakı dövrlərdə bir sıra coğrafi kəşflər,yeni ölkələrin müstəmləkələşdirilməsi bitki və heyvanların sistemləşdirilməsinə güclü təkan vermişdir. Ekologiyanın inkişaf tarixində üç mərhələni ayırmaq olar. Yüklə 1,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|