İNSAN HAKLARI VE TEMEL ÖZGÜRLÜKLERİN
KORUNMASINA İLİŞKİN SÖZLEŞME’YE EK PROTOKOL
1 Numaralı Protokol, 20 Mart 1952 tarihinde Paris’te imzalanmış ve 6.
madde uygun olarak 18 Mayıs 1954 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye
Ek Protokol’ü 20 Mart 1952 tarihinde imzalamış ve 10 Mart 1954
tarihinde onaylamıştır. 6366 Sayılı Onay Kanunu 19 Mart 1954 gün ve
8662 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
Bu Protokol’ü imzalayan Avrupa Konseyi üyesi hükümetler,
Roma’da 4 Kasım 1950 tarihinde imza edilmiş bulunan İnsan Hakları
ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına ilişkin Sözleşme’nin (aşağıda
“Sözleşme” diye anılmıştır) birinci bölümünde belirtilenler dışında bazı
hak ve özgürlüklerin ortak güvenceye bağlanmasını sağlamak amacıyla
gerekli tedbirleri almayı kararlaştırarak, aşağıdaki hususlarda
anlaşmışlardır:
Madde 1 - Mülkiyetin korunması
Her gerçek ve tüzel kişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı
gösterilmesini isteme hakkı vardır. Bir kimse, ancak kamu yararı
sebebiyle ve yasada öngörülen koşullara ve uluslararası hukukun genel
ilkelerine uygun olarak mal ve mülkünden yoksun bırakılabilir.
Yukarıdaki hükümler, devletlerin, mülkiyetin kamu yararına uygun
olarak kullanılmasını düzenlemek veya vergilerin ya da başka katkıların
veya para cezalarının ödenmesini sağlamak için gerekli gördükleri
yasaları uygulama konusunda sahip oldukları hakka halel getirmez.
Madde 2 - Eğitim hakkı
Hiç kimse eğitim hakkından yoksun bırakılamaz. Devlet, eğitim ve
öğretim alanında yükleneceği görevlerin yerine getirilmesinde, ana ve
babanın bu eğitim ve öğretimin kendi dini ve felsefi inançlarına göre
yapılmasını sağlama haklarına saygı gösterir.
AİHS’ne Ek Protokol
349
Madde 3 - Serbest seçim hakkı
Yüksek Sözleşmeci Taraflar, yasama organının seçilmesinde halkın
kanaatlerinin özgürce açıklanmasını sağlayacak şartlar içinde, makul
aralıklarla, gizli oyla serbest seçimler yapmayı taahhüt ederler.
Madde 4 - Ülkesel uygulama
Her Yüksek Sözleşmeci Taraf, bu Protokol’ün imzası veya
onaylanması sırasında ya da daha sonra herhangi bir zamanda, Avrupa
Konseyi Genel Sekreteri’ne yapacağı bir bildirimle, uluslararası
ilişkilerinden sorumlu olduğu ve sözü geçen bildirimde belirttiği ülkelerde
bu Protokol hükümlerinin ne ölçüde uygulanacağını taahhüt ettiğini
açıklayabilir.
Yukarıdaki fıkra uyarınca bir bildirimde bulunmuş olan her Yüksek
Sözleşmeci Taraf, zaman zaman yapacağı yeni bildirimlerle daha önceki
beyanlarının koşullarını değiştirebilir veya bu Protokol hükümlerinin bu
tür herhangi bir ülkede uygulanmasına son verildiğini bildirebilir.
Bu madde uyarınca yapılmış olan bir bildirim, Sözleşme’nin 56.
maddesinin 1. fıkrasına uygun olarak yapılmış sayılır.
Madde 5 - Sözleşme ile bağlantı
Yüksek Sözleşmeci Taraflar, bu Protokolün 1, 2, 3 ve 4. maddelerini
Sözleşme’ye ek maddeler olarak kabul ederler ve Sözleşme’nin bütün
hükümleri buna göre uygulanır.
Madde 6 - İmza ve onay
Bu Protokol, Sözleşme’yi imza eden Avrupa Konseyi Üyeleri’nin
imzalarına açıktır. Bu Protokol, Sözleşme ile birlikte veya ondan sonra
onaylanacaktır. Protokol on onaylama belgesinin verilmesinden sonra
yürürlüğe girecektir. Daha sonra onaylayan imzacı devletler bakımından
Protokol, onaylama belgesinin verildiği tarihten itibaren yürürlüğe girer.
Onaylama belgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne verilecek, o da
onaylayan devletlerin adlarını bütün üyelerine bildirecektir.
Bu Protokol, Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanmak ve her iki metin
de aynı derecede geçerli olmak üzere Fransızca ve İngilizce tek bir nüsha
halinde 20 Mart 1952’de Paris’te düzenlenmiştir. Genel Sekreter bunun
tasdikli örneklerini imza eden bütün devletlere gönderecektir.
TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu
350