Intellektual tizimlar haqida umumiy ma’lumot

Intellektual informatsion tizimlar klassifikatsiyasi. IIT klassifikatsiyasi.

Yukorida keltirilganlar asosida intellektual tizimlar kuyidagi xarakgerli xususiyatlarga egadirlar:

1. 
   Kommuni kativ imkoniyatini rivojlantirish.
   
2. 
   Murakkab va yetarli darajada formallanggirilmagan masala- larni yechish bilimiga ega bulish.
   
3. 
   Uzini — uzi u kita b rivojlanish kobiliya'tiga ega bulish.
   

Kommunikativ imkoniyatlar kuyidagilardan iborat:

1. 
   Intellektual ma’lumotlar ombori (IMO):
   
2. 
   Tabiiy til interfeys tizimi (TTIT);
   
3. 
   Gipermatnli tizimlar (GT);
   
4. 
   Konten tizimi (KT):
   
5. 
   Kognativ fafiklar tizimi (KGT).
   

1. 
   Intellektual ma’lumotlar ombori - oddiy ma’lumotlar ombo- rvdan farki tushgan surovlarni aniklab, uzida kerakli ma’lumotlar bulmasa, u xolda boshka omborlarga murojaat etib, javob bera olishi xisoblanadi. Masalan, soxaviy narxi yukori bulgan max,sulotlar ruyxatinini chikarib berish.
   
2. 
   Tabiiy til interfeys tizimi - mashina darasiga bilimlarni tabiiy til kUrinishida yetkazib berish xisoblanadi. Bu jarayon yozilgan suzlarni lugat va sintaksis koidalari asosida tekshirib aniklab beradi. Gipermatnli tizimlar - ma’lumotlar omborida kalitli s5olar yordamida matnli axborotlarni kidirish uchun ishlatilish.
   
3. 
   Kognitiv fafik tizimi - foydalanuvchilarni IIT bilan boglanishda grafik kurinishdagi ma’lumotlar bilan ishlash.
   

5. 
   Intellektual informatsion tizimlar arxitekturasi
   

MO — ma’lumotlar omborida ob’ektga taalukli formatlangan ma’lumotlar, ya’ni konkret faktlar va uzgarmas konstantalar sakdanadi.
IITlarda ma’lumotlarni sakdash uchun relyatsion yoki ob’ektga yunaltirilgan ma’lumotlar ombori ishlatiladi.
Bilimni interpretatsiya tizimi ya’ni mashina orkali chikarish tizimi asosan natija olish uchun kerakli darajada bilimni kullash xdsoblanadi.
Bilimni olish tizimi ekspertni va bilim muxandisining takliflari asosida bilim bazasini (omborini) t^lgazib boradi va urganadi.
Tabiiy til interfeys tizimi (TTIT) foydalanuvchining suro- vini va masala javobini tabiiy tilda berish mexanizmi xisoblanadi.
Javobini tushungarib beradigan tizim bilimni interpretatsiya tizimidan kelayotgan ma’lumotlarni protokollashtirib, foydala- nuvchiga mangikiy asosda xulosalar chikarib beradi.

6.