International scientific practical conference

 
“
SUSTAINABLE ECONOMIC DEVELOPMENT OF REGIONS: INTERNATIONAL 
AND NATIONAL CONCEPTS”
 

International scientific - practical conference 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
19-20 May, 2023| Samarkand branch of Tashkent state university of economics. 
www.sbtsue.uz
537 
-
Ishlab chiqarish korxonalarini raqobatbardoshligini ta‘minlashda qo‘llaniladigan 
axborot tizimlarini takomillashtirishni asosiy yo‘nalishlarini aniqlash. 
Hozirgi kunda iqtisodiyotning axborot bozorining jahon rivojlanishidan orqada 
qolish tendentsiyasi ko‗plab sanoat korxonalariga o‗z mahsulotlari bilan xalqaro 
raqobatga qo‗shilishga imkon bermaydi. Shu sababli, axborot tizimlarining hozirgi 
holatini tavsiflashda raqobatbardoshlikka ta‘sir qiluvchi quyidagi asosiy xususiyatlarni 
ta‘kidlash kerak: 
- axborotni saqlashning jahon standartlariga muvofiqligi; 
-arxitekturaning 
ochiqligi 
va 
moslashuvchanligi, 
bosqichma-bosqich 
rivojlantirish imkoniyati; 
- ishlab chiqarish korxonalarining axborot tizimlari amaliy dasturlarining turli 
quyi tizimlar
o‗rtasidagi integratsiyalashuvi darajasi; 
- ma‘lumotlarni qayta ishlash va almashishning yuqori tezligi; 
- axborot xavfsizligi va kirishni nazorat qilish. 
Sanoat korxonasini boshqarishning avtomatlashtirilgan axborot tizimlarini 
(AISUP) joriy etish faoliyatning turli sohalarini taqqoslash qiyinligi muammosiga 
duch keladi: marketing, ta‘minot, ishlab chiqarishdan oldingi, ishlab chiqarish, xizmat 
ko‘rsatish, moliya, buxgalteriya hisobi. Ayniqsa, ishlab chiqarish jarayonlarini 
avtomatlashtirish darajasi pastligi sababli ishlab chiqarishni boshqarishni umumiy 
boshqaruv tizimiga integratsiyalash masalasining murakkabligi kabilar. 
Zamonaviy avtomatlashtirish tizimlarining yuqori narxi mahalliy korxonalarga 
axborot texnologiyalaridan to‗liq miqyosda foydalanishga deyarli imkon bermaydi, 
bundan tashqari, yuqori darajada eskirgan va eskirgan uskunalar ishlab chiqarishni 
boshqarish uchun zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etishga imkon bermaydi. 
Shuning uchun har qanday avtomatlashtirilgan axborot texnologiyasi boshqaruvning 
an'anaviy darajasiga qo'shimcha narsa sifatida qabul qilinadi. 
Boshqaruv jarayoni ko‗rinishiga ko‗ra
 
texnik (texnologik) jarayonlarni avtomatik 
boshqarish tizimlari (TJABT) va tashkiliy (yoki ma`muriy) boshqarishning 
avtomatlashtirilgan tizimlari (TBAT) o‗zaro farqlanadi. Dastlabkisi texnologik 
jarayonlarni keng ma‘noda boshqarishga (raketa, stanok va hokazolarni boshqarish), 
ikkinchisi – ijtimoiy va iqtisodiy xususiyatga ega ob‘yektlarni boshqarish uchun 
mo‗ljallangan. Ularning asosiy farqi boshqarish obyektining mazmunida. Birinchi 
holda – bu turli xil mashina, asbob-uskuna, qurilmalar bo‗lsa, ikkinchisida – eng 
avvalo odamlar, jamoa sanaladi. Boshqa bir farqi – axborot uzatish shaklida. Birinchi 
tizimlarda axborot uzatishning asosiy shakllari bo‗lib turli xil signallar (elektrik, optik, 

---