İqtisadi tədqiqat metodları

Oyunlar nəzəriyyəsinin növləri

5 növ oyun nəzəriyyəsi var, bunlar:

1. 
   Kooperativ və Kooperativ Olmayan Oyunlar
   
2. 
   Geniş Forma və Normal Form Oyunlar
   
3. 
   Ardıcıl Hərəkət Oyunları və Sinxron Hərəkət Oyunları
   
4. 
   Sıfır cəm, sabit cəm və sıfır cəm olmayan oyunlar
   
5. 
   Həm simmetrik, həm də asimmetrik oyunlar
   

5. 
   Məhkum dilemması
   

Oyunlar nəzəriyyəsi hər oyunçunun öz fəndinə qarşı digər oyunçuların edə biləcəyi fəndi nəzərə aldığı strateji vəziyyətlərdə insanın davranışlarını və seçimlərini araşdırar.Jonh Nash-a görə karma strategiyalı sonlu sayda oyunçunun, sonlu sayda seçim ilə oynadığı hər oyunun bir qanuna uyğunluğu var. Bu qanuna uyğunluqda hər bir oyunçu digər oyunçuların strategiyalarına görə ən yaxşı mövqedədir. Bunu məşhur 2 polis dilemması ilə izah etmək olar.

Əlimizdə 2 nəfər tutulmuş cinayətkar var; Əli və Vəli misal üçün .Polisdə hər iki oğrunun silah daşıdığına dair sübut var və buna görə hər birinə 1 il həbs düşür, lakin polis hər iki adamın bir yerdə oğurluq etdiyini düşünür amma sübut etmək üçün kifayər qədər dəlilləri yoxdu. Buna görədə hər birini ayrı otaqlarda sorğu edirlər və hər birinə bir təkliflə gəlirlər. “Hal hazırda səni 1 il tutsaq edə bilərik amma oğurluğu etiraf etsən və şərikini ələ versən azadsan.Bu zaman şərikin 20 il həbsə məhkum olacaq ancaq ikinizdə etiraf etsəz hər birinizə 8 il həbsə məhkum olassız.

Əgər Vəli etiraf edərsə onun üçün ən yaxşısı yenə etiraf etməkdir çünki 20 il həbsdə olmaqdansa 8 il qalmağı üstün tutur . Vəli də eyni ilə Əli kimi düşünür və hər ikisi eyni seçimi edər.Nəticədə hər ikisi 8 il həbsə düşür. Hər iki oyunçu bir-birindən asılı olmadan verdiyi qərarlara Nash tarazlığı deyilir. Əgər hər ikisi susmağı üstün tutsaydılar 1 il cəza alacaqdılar. Hər ikisi özünü fikirləşdiyinə görə nəticə ikisi üçündə pis olur.

Rəqabətli oyunda strategiya və uğur (uduş) ehtimalı məsələləri araşdırılır; rəqabətli oyunda hər bir iştirakçı oyuna qismən nəzarət edir və o biri iştirakşılara nisbətən daha uduşlu gedişlər etməyə çalışır. Oyunlar nəzəriyyəsinin metodları daha çox iqtisadiyyatda və başqa ictimai elmlərdə: sosiologiyada, politologiyada, psixologiyada, etikada və başqa sahələrdə tətbiq olunur. 1970-ci illərdən başlayaraq bioloqlar heyvanların davranışını və təkamül nəzəriyyəsini araşdırmaq üçün oyunlar nəzəriyyəsindən istifadə edirlər. Bu nəzəriyyə süni intellekt və kibernetika üçün çox böyük önəm daşıyır.

6.