İqtisadiyyat elminin yaranma və inkişaf tarixi

Rəqabətin formaları.

Rəqabətin formaları aşağıdakı dörd qrup arasında öyrənilir.

1. 
   Rəqabətin səviyyələrinə görə formaları:
   

1. 
   Təkmil (mükəmməl) rəqabət;
   
2. 
   Qeyri- təkmil ( qeyri- mükəmməl ) rəqabət (İnhisar)
   

2. 
   Rəqabət subyektlərinin davranış tərzinə görə formaları:
   

1. 
   Ədalətli rəqabət;
   
2. 
   Haqsız rəqabət.
   

3. 
   Rəqabətin aparılması üsullarına görə formaları:
   

1. 
   Qiymətlə bağlı aparılan rəqabət
   
2. 
   Qeyri- qiymət üsulları ilə aparılan rəqabət.
   

4. 
   Sahə xarakterinə görə rəqabətin formaları:
   

1. 
   Sahədaxilli rəqabət
   

Sahələrarası rəqabət

31. 
    Təkmil rəqabət və onun əsas əlamətləri.
    

Təkmil rəqabətin əlamətləri aşağıdakılardır:

1. 
   İstehsalçıların, satıcıların qərar qəbul edilməsində müstəqilliyi;
   
2. 
   Bazar subyektlərinin bazarda məhsulun qiymətinə təsir göstərə bilməməsi.
   
3. 
   Bazarda alıcı və satıcıların çoxsaylı olması.
   
4. 
   Hər bir ayrıca satıcı tərəfindən təklif edilən məhsulun kiçik həcmi.
   
5. 
   Hər bir alıcının irəli sürdüyü tələbin kiçik həcmi.
   
6. 
   Bazarda həmcins, yaxud standart məhsulların satışı.
   
7. 
   Bazarın bütün subyektlərinin bazardakı vəziyyətlə real informasiyaya malik olması.
   
8. 
   Bazara daxil olma və tərketmə maneəsizdir.
   
9. 
   Qiymətlər üzərində nəzarət yoxdur.
   
10. 
    Bazarın şəffaflığı.
    

32. 
    Qiymət və qeyri-qiymət üsulu ilə aparılan rəqabət.
    

_____________________________________________

33. 
    İnhisarçılığın müsbət və mənfi cəhətləri.
    

İnhisarçılığın həm müsbət, həm mənfi cəhətləri vardır. İnhisarçılığın müsbət cəhətləri aşağıdakılardır.

• 
  Firmanın innovasiya fəaliyyəti üçün əlverişli imkanların yaranması.
  
• 
  İstehsal xərclərinin aşağı salınması imkanları.
  
• 
  Daha keyfiyyətli iqtisadi resurslara malik olduqda onlardan səmərəli istifadə üçün şəraitə malik olmaları.
  
• 
  Milli istehsalın flaqmanı (öndəgedən) kimi qoruyucusu funksiyasını yerinə yetirir.
  

İnhisarçılığın mənfi sosial- iqtisadi nəticələri:

• 
  Resursların qeyri- səmərəli bölüşdürülməsi və istifadəsi.
  
• 
  Qiymətlərin son hədd xərclərindən yüksək olması.
  
• 
  İqtisadi stimulların aşağı səviyyəsi.
  
• 
  İstehlakçıların pul gəlirlərinin bir hissəsinin inhisarların mənafeyinə yenidən bölüşdürülməsi.
  

34.