3. İqtisadi sistemlərin təsnifləşdirilməsi meyarları və tipləri.
İqtisad elmi tarixinin göstərdiyi kimi, iqtisadi sistemlərin təsnifatlaşdırılması müxtəlif
meyarlar (əlamətlər) əsasında aparıla bilər.
Bu çoxluğun əsasında iqtisadi sistemlərin xassələrinin obyektiv müxtəlifliyi durur.
İriləşdirilmiş şəkildə iqtisadi sistemlərin meyarlarını üç qrupa bölmək olar:
1.Predmetəmələgətirən meyarlar– iqtisadi nəzəriyyənin predmetini əmələ gətirən struktur
elementlər tərəfindən meyarlardır. Belələrinə funksional iqtisadi əlaqələr, istehsal münasibətləri
(hər şeydən əvvəl, mənimsəmə münasibətləri kimi başa düşülən), institutlar aiddir.
Müvafiq olaraq, iqtisadi sistemlər funksional əlaqələr, istehsal münasibətləri və institusional
sistemlərə bölünür.
2.Sosial-iqtisadi meyarlar- iqtisadi sistemin başlıja məzmun tərəflərinin ayrıl-masına
əsaslanan meyarlardır. Onların arasında: istehsal və istehlakın birləşməsi üsulu (iqtisadi
fəaliyyətin koordinasiyası üsulu); bilavasitə istehsalçıların istehsal vasitələri ilə birləşməsi üsulu
(mülkiyyətin tipi); sosial-mədəni amilin rolu, sənaye və iqtisadi əsasların inkişaf dərəcəsi.
Müvafiq olaraq, iqtisadi sistemlər təsərrüfatçılıq formaları, eləcə də formasiya, sivilizasiya və
texnoloji əlamətləri üzrə bölünür.
3.Həcm və dinamik meyarlar– sistemin mürəkkəbliyi və onun dəyişkənliyini
səciyyələndirən meyarlardır. Onların arasında sistemin eyniliyi və ya müxtəlifliyi, sistemin
statikliyi və ya dinamikliyi vardır.
Müvafiq olaraq, iqtisadi sistemlər «xalis» və «qarışıq», statik və tarixən inkişaf edənlərə bölünə
bilər.
Dostları ilə paylaş: | 
