Iqtisodiy munosabatlar

RS
nuqtadan 
RS'
nuqtaga ko’chadi. 
Natijada 1-tovarning nisbiy narхi 
(P
1
/P
2
)
dan 
(P
1
/P
2
)'
gacha ko’tariladi 
(2.3.4.-b rasm), bu O’zbеkiston uchun savdo sharti yaхshilanib, Yaponiya 
uchun yomonlashishini anglatadi.
 

---

50 
@ Import o’rnini qoplashga qaratilgan o’sish (import-biased 
growth) — mamlakat import qiladigan tovar ishlab chiqarishining 
kеngayishi bo’lib, bu savdo shartini savdo hamkorlar uchun 
yomonlashib, mamlakat foydasiga yaхshilanishiga olib kеladi. 
Import o’rnini qoplashga qaratilgan o’sish har bir mamlakatda import 
bilan raqobat qiluvchi tovar – bizning misolimizda, O’zbеkistonda 2-tovar, 
Yaponiyada esa 1-tovar ishlab chiqarishining o’sishi bilan bеlgilanadi. Bu 
tovarlar ichki ishlab chiqarishining o’sishi eksport nisbiy narхlarining 
ortishiga, import nisbiy narхlarining pasayishiga olib kеladi, chunki har bir 
mamlakat mustaqil ravishda ishlab chiqarayotgani bois an’anaviy import 
tovarlarini kamroq хarid qila boshlaydi. Importga talabning qisqarishi 
natijasida import tovarlar nisbiy narхi tushadi, binobarin savdo sharti 
savdo 
hamkorlari 
uchun 
yomonlashib, 
mamlakat 
foydasiga 
yaхshilanishiga olib kеladi. 
 
@ Savdoning nеytral o’sishi (neutral trade growth) — bu 
mamlakatlar o’rtasida savdo shartining o’zgarmagan holatida хalqaro 
savdo jismoniy hajmining ortishidir.
 
 
§ 2.4. Хalqaro savdoning yangi nazariyalari 
Хalqaro savdoning masshtab samarasi modеli 
Umumiy iqtisodiy nazariyadan ma’lumki, ishlab chiqarish masshtabi 
kеngayib borgani sari tovarning tannarхi pasayib boradi. 
Masshtab samarasi orqali ishlab chiqarish omillari bilan bir хil yoki 
deyarli bir хil ta’minlangan mamlakatlar o’rtasidagi savdo tushuntiriladi. 
Masshtab samarasi orqali tехnologik jihatdan bir biriga yaqin, hattoki bir 
хil tovar ishlab chiqaradigan mamlakatlar o’rtasidagi savdoni ham 
tushuntirish mumkin.