Iqtisodiy rivojlanish turlari

Shuni ta’kidlash joizki, “mehnat bozori” tushunchasining ijtimoiy-iqtisodiy mazmunidan kelib chiqib mazkur bozorning o’tish davrida bajariladigan asosiy vazifalarni ham aniqlashga imkon beradi: * ishchi kuchiga talab va taklifning hajmi, tarkibi va nisbatini shakllantirish; * bozor uslubida xo’jalik yuritishining iqtisodiy, ijtimoiy va huquqiy mexanizmlari yordamida ishchi kuchiga talab va taklifni tartibga solish; * mehnat resurslarining oqilona bandligini ta’minlashga bevosita ta’sir ko’rsatish; * ishsizlar ish topishiga, ularning malakasi va raqobat qobiliyatini oshirishga ko’maklashish; * ishlab chiqarish xarajatlarini qisqartirish va mehnat taqsimotini o’zgartirish.

Iqtisodiy o'sish - bu ma'lum vaqt (odatda bir yil) ichida ishlab chiqarilgan mahsulot va xizmatlarning real ishlab chiqarish hajmining doimiy o'sishidir. Umumiy ishlab chiqarish hajmining o'sishi oldingi davrga nisbatan foiz sifatida hisoblanadi. Iqtisodiy o'sishni tabiiy (tonna, metr va boshqalar) va xarajatlar ko'rsatkichlari bilan o'lchash mumkin.
Birinchi usul ko'proq ishonchli, chunki inflyatsiya ta'sirini yo'q qiladi va ko'proq universaldir, chunki o'sish sur'atlarini hisoblashda turli xil mahsulotlarni ishlab chiqarishning umumiy sur'atini hisoblash qiyin. Ikkinchi usul tez-tez ishlatiladi, lekin uni inflyatsiya qatlamlaridan butunlay tozalash har doim ham mumkin emas.

Iqtisodiy o'sishning asosiy ko'rsatkichlari:

01
02
03
yalpi ichki mahsulot, yalpi ichki mahsulot, SHM hajmining yillik o'sishi
aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulot, YaIM, SHning yillik o'sish sur'atlari;
butun sanoat ishlab chiqarishining yillik o'sish sur'atlari, uning tarmoqlari aholi jon boshiga.

Iqtisodiy rivojlanish darajasining asosiy ko'rsatkichlari:

01
02
03
04
05
aholi jon boshiga YaIM (yalpi ichki mahsulot) yoki ND (milliy daromad);