Iqtisodiy rivojlanish turlari

Rivojlanish darajasi va hayot sifati ko'rsatkichlari asosida "Tipologiya yoki tasniflash” foydalanib, mavjud navlar orasida "o'xshash" mamlakatlarni ajratib ko'rsatish mumkin. Tasniflar odatda bitta ko'rsatkich bo'yicha tuziladi.

Tipologiya (mamlakat turlarini ajratib ko'rsatish) quyidagilarni hisobga oladi:

- iqtisodiyotning xususiyatlari (bozor, o'tish davri);

- hududning kattaligi (foydali qazilmalarning xilma-xilligini, rivojlanish va joylashish xususiyatlarini oldindan belgilaydi);

- aholi soni (mehnat resurslari, iqtisodiy faol aholi, iste'mol tovarlari va xizmatlari bozor sig'imi omili sifatida);

- tarkibi va hajmlari Yalpi milliy daromad “ yalpi milliy daromad;

- aholi turmush darajasi va sifati “ hayot sifati;

- mamlakatning Xalqaro mehnat taqsimotidagi o'rni "> xalqaro mehnat taqsimoti;

- Xalq xo'jaligining hududiy tuzilishi “ iqtisodiyotning hududiy tuzilishi.

Bozor sotuvchilar bilan xaridorlarning oldi-sotdi qilish orqali yuz beradigan o’zaro manfaatli va hamkorlik aloqalaridir. Umuman olganda, bozor besh funktsiya (vazifa)ni bajaradi
1.Ishlab chiqarish bilan iste’molni bog’lash funktsiyasi. Iqtisodiy faoliyat ishlab chiqarishdan boshlanib, iste’mol bilan tugallanadi. Masalan,vertolyot zavodi uchish apparatini chiqaradi, ammo o’z ishchilari uchun oziq-ovqat, kiyim-kechak, turar-joy yaratmaydi, stanoklar, vertolyot uchun metall plasmassa, bo’yoq elektr qismlarini ham tayyorlamaydi. Zavod vertolyotini bozordr sotib, pulni ishchilarga maosh qilib beradi, ular iste’mol bozoridan tirikchilik tovarlarini sotib oladilar. Zavod ishlab chiqarish uchun zarur narsalarni ham sotib oladi. Demak, bozor orqali har xil iste’mol qondiriladi. 

2.Qiymatni tovar shaklidan pul shakliga aylantirish funktsiyasi. Tovarni ishlab chiqarish uchun mehnat sarflanadi, ishlab chiqarish uchun mehnat sarflanadi, shu mehnat qiyomatni shakllantiradi. Qiymat ish kuchi va moddiy resurslar sarfidan iborat. Tovar bozorga chiqishiga qadar mehnat moddiy shaklda (masalan, ovqat, kiyim, stanok, yoqilg’i va hokazo) bo’ladi, bozorda sotilgan, undagi mehnat ma’lum miqdordagi pulga aylanadi, ya’ni tovar o’zining pul ekvivalentini topadi (ekvivalent-miqdoriy tenglik) va qiymat pul shakliga kiradi.