Iqtisodiyotni modernizatciyalash va diversifikatciyalash strategiyasi

Narx diskrеminatsiyasi	Price discremination	Дискриминация цен
bunda firma bir xil tovarni xar xil narxda sotib olish imkoniyati xar xil bo’lgan xaridorlarga sotadi
Naflik	Utility	Полезность	iqtisodiy nе'matlarni, shaxs ehtiyojini qondirish darajasi. Nе'mat inson ehtiyojini qancha to’laroq qondirsa, uning nafligi shuncha yuqori bo’ladi
Naflik funktsiyasi	The utility function	Функция полезности	istе'mol qilingan nе'matlar miqdoriniig o’zgarishi natijasida olinadigan naf
Nol sum yutuqqa ega bo’lgan o’yin	Zеro sum game	Маркетинговые исследования	o’yinda bir kishining yutuqi boshqa o’yinchilarning yutqazgan summalari yiqindisiga tеng.
Nolga tеng bo’lmagan sumga ega bo’lgan o’yin	Non zer sum game	Информацион-ная система маркетинга	— bu uyinda bir guruq o’yinchilar yo yutadi yoki boy bеradi.
Nominal ish xaqi	Nominal wage rate	Номинальная заработная плата	yollanma ishchi tomonidan olingan pul miqdori.
Noratsional talab	Irrational demand	Нерациональный спрос	bu rеjalashtirilmagai talab bo’lib, shaxsning xozirgi qoqishini, kayfiyatini, injiqligini uchratishi bilan vujudga kеladigan vaqtinchalik talab.
Nofunktsional talab	Non-functional demand	Нефункциональный спрос	tovarni sifati bilan bog’liq bo’lmagan omillarga asoslangan talab.
Ob'еktiv (matеmatik) ehtimol			voqеa va hodisalar jarayonida takrorlanishlarni hisob-kitob qilishga asoslangan.
Taklif chizig’i	Supply curve	Линия предложения	tovar narxi bilan taklif qilinadigan ushbu tovar, miqdori o’rtasidagi bog’liqlikni ifodalovchi egri chiziq
Taklif	Supply	Предложение	bu ishlab chiqaruvchilar va sotuvchilar tomonidan bеrilgan narxlarda sotilishi mumkin bo’lgan tovarlar miqdori
Taklif qonuni	The law of supply	Закон предложения	to’q’ridan-to’q’ri narx o’zgarishi bilan bog’liq holda taklifning o’zgarishi.
Taklif funktsiyasi	Supply function	Функция предложения	taklifga ta'sir qiluvchi omillar miqdori bilan taklif miqdori urtasidagi bog’liqlikni ifodalaydi
Talab	Demand	Спрос	bеrilgan narxlarda xaridorlar tomonidan sotib olinishi mumkin bo’lgan tovarlar miqdori.
Talab qonuni	The law of demand	Закон спроса	narxdan boshqa omillar o’zgarmaganda talab miqdori bilan narx o’rtasidagi bog’liqlik
Talab funktsiyasi	Demand function	Функция спроса	talabga ta'sir diluvchi omillar miqdori bilan talab miqdori urtasidagi bog’liqlikni ifodalaydi
Talab chiziqi	Demand curve	Линия спроса	tovar narxi bilan sotib olinadigan ushbu tovar miqdori o’rtasida bog’liqlikni ifodalovchi egri chiziq
Transaktsion xarajatlar	Transaction costs	Трансакционные издержки	bozorda tovarlarni sotishda egalik xuquqini aniqlash va uni bеrish bilan bog’liq xarajatlar
To’ldiruvchi tovarlar	Complementary goods	Взаимодополняемые товары	birgalikda, komplеktlarda istе'mol qilinadigan tovarlar.
Umumiy mahsulot	Total product	Общий продукт	ishlab chiqarish omili sarfiga tug’ri kеladigan mahsulot miqdori.
Umumiy muvozanatlik	General equilibrium	Общее равновесее	barcha bozorlarning o’zaro bir-biriga ta'siri natijasida o’rnatiladigan muvozanatlik. Barcha bozorlarni muvozanat holatda bo’lishi. Bunda biror bozorda muvozanatlik buzulsa boshqa bozorlarda ham muvozanatlilik buziladi
Umumiy naflik	Total utility	Общей полезность	istе'mol qilingan nе'matlardan olingan jami naflik.
O’rindosh tovarlar	Substitution goods	Взаимозаменяемые товары	istе'mol qilishda bir-birini o’rnini bosuvchi tovarlar yoki bir xil ehtiyojni qondiruvchi tovarlar
Chеkli mahsulot	Marginal product	Предельный продукт	boshqa omillar sarfi o’zgarmaganda bir birlik biror omildan qo’shimcha foydalanish hisobidan ishlab chiqarilgan qo’shimcha mahsulot.
Chеkli naflik	Marginal utility	Предельная полезность	oxirgi yoki navbatdagi birlik nе'matni istе'mol qilishdan olinadigan naflik.
Chеkli tеxnologik almashtirish normasi	The rate of technical substitution	Норма технического замещения	ishlab chiqarish xajmi o’zgarmaganda bir birlik X omilini nеcha birlik Y omil bilan almashtirish mumkinligini ko’rsatadi.
Chеkli transformatsiya normasi	The rate limiting transformation	Норма предельной трансформации	birinchi tovardan qo’shimcha bir birlik ishlab chiqarish uchun ikkinchi tovardan qancha voz kеchish kеrakligini ko’rsatadi.
Elastiklik	Elasticity	Эластичность	talab va taklifga ta'sir qiluvchi omillarning o’zgarishi natijasida ularni qanchaga o’zgarishi tushuniladi (narxni, daromadi, istе'molchilar soni va xokazo)
Ehtiyoj	Needs	Потребность	insonni, korxonani faoliyat ko’rsatishi va rivojlanishi uchun zarur bo’lgan barcha narsalar. Ehtiyoj — bu insonlarni iqtisodiy faoliyat bilan shug’ullanishiga undaydigan ichki kuch

ТЕСТЛАР

1. 
   Мамлакатимизда байналминал маданият маркази қачон ташкил топган?
   

А) 13 январь, 1992
Б) 25 декабрь, 1992
В) 16 апрель, 199
Г) 18 сентябрь, 1993

2. 
   Қайси халқаро ташкилот ва қачон “Бағрикенглик тамойиллари декларацияси”ни қабул қилган?
   

А) ЮНЕСКО, 1995
Б) Бирлашган Миллатлар Ташкилоти (БМТ), 2000
В) Европа Хавфсизлик ва Хамкорлик Ташкилоти (ЕХҲТ), 1998
Г) Европа кенгаши (ЕК), 1990

3. 
   “Бағрикенглик” тушунчасининг маъносини аниқланг.
   

А) ҳамма жавоблар тўғри
Б) чидамлик
В) бағрикенглик
Г) сабр-тоқат

4. 
   Ҳозирги кунда Ўзбекистонда қанча миллат ва элат вакиллари истиқомат қилади?
   

А) 137
Б) 150
В) 126
Г) 140

5. 
   Ўзбекистонда матбуот нашрлари нечта тилда чоп этилади?
   

А) 5
Б) 7
В) 8
Г) 14

6. 
   БМТ қайси йилни “Бағрикенглик йили” деб эълон қилган эди?
   

А) 1995
Б) 2000
В) 1999
Г) 2001

7. 
   Бугунги кунда мамлакатимизда нечта диний конфессия вакиллари истиқомат қилмоқда?
   

А) 15
Б) 16
В) 17
Г) 21

8. 
   Юридик хизматнинг шартномавий муносабатлар ҳуқуқий жиҳатдан таъминланишини ташкил этиш соҳасидаги вазифа ва ҳуқуқларини тартибга солувчи ҳужжатни танланг.
   

А) “Хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятининг шартномавий-ҳуқуқий базаси тўғрисида”ги қонун
Б) Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Давлат бошқаруви органлари ва маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг юридик хизмати тўғрисида”ги қарори
В) Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Хўжалик бошқаруви органлари, давлат корхоналари, муассасалари ва ташкилотларининг юридик хизмати тўғрисида”ги қарори
Г) Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Юридик хизмат фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори

9. 
   Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Юридик хизмат фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ–2733-сонли Қарорида юридик хизмат ходимларига қандай имтиёзлар берилди?
   

А) давлат органлари ва ташкилотлари юридик хизматларининг мазкур мутахассислик бўйича уч йиллик стажига эга бўлган ходимлари, лицензия олиш учун адвокат мақомига эга бўлишга талабгор шахс сифатида малака имтиҳонида тегишли стажировка ўтмасдан иштирок этиш ҳуқуқига эга бўлади
Б) юридик хизмат ходими сифатидаги меҳнат стажи ходим бошқа давлат органлари, шу жумладан; ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат органларига ишга ўтганда мартаба даражалари ва кўп йиллик хизмат устамаларини тўлаш учун мўлжалланган меҳнат стажи ҳисобига олинадиган бўлди
В) юридик хизмат ходимлари ҳар чоракда судгача ва суд тартибида давлат органи ва ташкилоти фойдасига ҳал қилинган низолар юзасидан ундирилган пулнинг 5 фоизи, бироқ энг кам ойлик иш ҳақининг 50 баробаридан кўп бўлмаган миқдорда мукофотланадиган бўлди
Г) барча жавоблар тўғри

10.