Iqtisodiyotning

3. Ishlab chiqarishni rivojlantirish tamoyillari

Ishlab chiqarish infratuzilm asini rivojlantirishning tam oyillari bu faoliyat yuritish, xalq farovonligini ta’m inlashning asosiy qoidusi va ishlab chiqarishda sam arali olib borishga asoslaniladigan Vi>‘l-y o ‘r iq , xulq m e’yorlari tushuniladi. Ishlab chiqarishning tamoyillariga quyidagilar kiradi: 1. Ishlab chiqarishda kelishuvchilik tamoyili. Ushbu tam oVi I bevosita ishlab chiqarishda ta ’sischilar, mulkdorlar, investorlar o'rtasidagi m a’lum faoliyat turini rejalashtirish va belgilangnn tartib qoida va m e’yorlarga bo‘ysunishi lozim. Bu tam oyilni amalga oshirishning asosiy sharti har bir ishlab chiqarishda ishtirok etuvchining huquq, burch, m ajburiyatlarini qat’iy belgilab (|o‘yishdan iboratdir. 2. Rejalilik tamoyili. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoillda ishlab chiqarishni rejali boshqarish — biznes va strategik reinsini tuzish — korxonada ishlab chiqarish va iqtisodiy aloqalarni i ivojlantirish siyosatini amalga oshirish m uhim hisoblanadi. Bu tamoyil ishlab chiqarish rivojlanishininguzoqm uddatgam o‘ljallangan yo'nalishlari, sur’atlari va nisbatlarini belgilashni ifodalaydi 3. Javobgarlik tamoyili. Ishlab chiqarish jarayoni ishrokchilari huquqiy va iqtisodiy qonunlar, korxona nizomi asosida davlat va ishlab chiqarish subyekti hujjatlari asosida korxona aktivlari uchun javobgarlikni his etishi lozim. Iqtisodiyotni m odernizatsiyalash sharoitida korxonaning strategik o‘sishini, u yoki bu tarm oq rivojlanishining maqbul nisbatlarini, eng m uhim i resurslardan samarali foydalanish javobgarligini sezgan holda ishlab chiqarishning amalga oshirilishi korxonaning iqtisodiy rivojlanish param etrlarining o‘sishida m uhim ahamiyatga ega bo‘ladi. Ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yuvchi yoki ushbu faoliyatni amalga oshiruvchilar rejalashtirish, tashkil etish, rag‘batlantirish, yo‘qotish va boshqalar bo‘yicha mulkdorlar, investorlar va davlat organlari oldida javobgar bo‘ladi. Kuchli raqobat sharoitida mulkdor sinmasligi uchun doimo o‘z bilim larini ko‘paytirib, boshqaruv usullarini takomillashtirib, ya’ni ishlab chiqarish jarayoniga va ishchilarga ta’sir etish yo'llarini bozorda mavjud holatga mos ravishda o‘zgartirib borishi lozim. Zamonaviy dunyoda bozor munosabatlari va mamlakatlar o'rtasidagi iqtisodiy aloqalarning rivojlanishiga, shuningdek, jahon savdosi va iqtisodiyotning rivojlanishiga ta'sir qiluvchi boshqa omillarga katta e'tibor berilmoqda. Milliy iqtisodiyot - bu muayyan hududiy (milliy) chegaralar doirasida tarixan rivojlangan ijtimoiy takror ishlab chiqarish tizimi. Milliy iqtisodiyotni davlat, xususiy va xorijiy iqtisodiyot tarmoqlari tashkil qiladi.

Milliy iqtisodiyot o'zining shakllanishi va rivojlanishida uzoq va murakkab yo'lni bosib o'tdi. Ba'zi tadqiqotchilar uning kelib chiqishini Qadimgi Rim davriga bog'lashadi. Rim imperiyasi, ba'zi olimlarning fikricha, o'sha davrda jahon xo'jaligi tizimi edi. Boshqa olimlar zargarlik buyumlari, ziravorlar va qullarning xalqaro savdosining jadal rivojlanishiga olib kelgan XV-XVI asrlardagi buyuk geografik kashfiyotlar davridan boshlab xalq xo'jaligining ishlashini hisoblashadi. Men tanlagan mavzu har doim ham dolzarb bo‘lgan, dolzarb bo‘lib qoladi va bo‘ladi, chunki milliy iqtisodiyotning iqtisodiy rivojlanishining tabiati va yo‘nalishi iqtisodchilar va siyosatchilarning diqqat-e’tiborida bo‘ladi: iqtisodiy rivojlanishda qanday jadal jarayonlar sodir bo‘ladi, nimadan kelib chiqadi? iqtisodiy tizimda kuzatilayotgan reproduktiv va tarkibiy o'zgarishlar mamlakat iqtisodiy hayotining holati va istiqboliga bog'liq. Milliy iqtisodiyotning kelajagi ko'p qirrali. Uning uzoq muddatli rivojlanish traektoriyasi u ega bo'lgan potentsial imkoniyatlar va boshqaruv qarorlarini qabul qilishda global tendentsiyalardan qanday foydalanishni hisobga olgan holda shakllantiriladi. Shu bilan birga, hozirgi zamon iqtisodiyot fani iqtisodiy rivojlanishning yaxlit va real nazariyasi mavjud emasligi sababli milliy iqtisodiyotning kelajagini belgilashda qiyinchiliklarni boshdan kechirmoqda. Bunday nazariya bo'lmasa, iqtisodiy fan cheklangan qo'llanish sohasiga ega bo'lgan tahliliy vositalar to'plamiga aylanadi va milliy iqtisodiyotning rivojlanishi va iqtisodiy munosabatlarning tizimli evolyutsiyasi haqida umumiy tasavvurni yaratmaydi.