İrəliləmə hərəkətinin kinematikası

ƏTALƏT MOMENTİ – irәlilәmә hәrәkәti etmәyәn cismin әtalәtlilik ölçüsü (kütlә ilә yanaşı) olan vә cisim daxilindә kütlәnin paylanmasını xarakterizә edәn fiziki kәmiyyәt. Mexanikada oxa nәzәrәn Ə.m. ilә mәrkәzdәnqaçma Ə.m.-ni fәrqlәndirirlәr. Hәr hansı bir z oxuna nәzәrәn Ə.m. dedikdә göstәrilәn düsturla tәyin olunan kәmiyyәt nәzәrdә tutulur:

burada m_i – cismin nöqtәlәrinin kütlәlәri, h_i – onların z oxundan mәsafәlәri, ρ – kütlә sıxlığı, V – cismin hәcmidir. I_z qiymәti ox әtrafında fırlanan cismin әtalәtliyinin ölçüsüdür.
Bərk cismin oxa nəzərən ətalət momenti: kimi təyin olunur. Bərk cisimdə kütlənin bütün cisim boyu arasıkəsilməz paylandığından cəmləmə əməliyyatından inteqrallamaya keçməliyik:

Burada r- kütləsi dm olan elementar hissənin ətalət momenti hesablanan oxdan olan məsafədir.
olduğundan alırıq. Burada -cismin sıxlığı, dV isə kütləsi dm olan maddə hissəsinin həcmidir.
Cismin bircins olduğunu qəbul etsək
Cismin ixtiyari oxa nəzərən ətalət momenti (Ι) həmin cismin ətalət mərkəzindən keçən və verilmiş oxa paralel olan oxa nəzərən momenti ( ) ilə bu iki ox arasındakı məsafə (a) kvadratının cismin kütləsinə hasilinin ( ) cəminə bərabərdir:
Bu Şteyner teoremi adlanır.
K ütlə mərkəzindən keçən fırlanma oxuna nəzərən müxtəlif düzgün həndəsi formalı cisimlərin ətalət momentlərinə baxaq:

1. 
   Maddi nöqtənin ətalət momenti:
   

2. 
   Bircins bütöv silindrin ətalət momenti:
   

3. 
   Bircins bütöv kürənin ətalət momenti:
   

4. 
   Bircins bütöv çubuğun ətalət momenti:
   

,
l- çubuğun uzunluğudur.

5. 
   Işi boş bircins silindrin ətalət momenti:
   

,
- silindrin qalınlığıdır.

6. 
   Bircins bütöv konusun ətalət momenti:
   

.

11. Fırlanma hərəkətinin əsas tənliyi. Hüygens-Şteyner teoremi.

12. İmpuls momentinin saxlanma qanunu.
13. Ümumdünya cazibə qanunu. Qravitasiya qarşılıqlı təsiri.
14. Kepler qanunları.
15. Cazibə sahəsində hərəkət edən cismin tam enerjisi.
16. Rəqsi hərəkət. Harmonik rəqslər.
17. Riyazi və fiziki rəqqaslar. Harmonik rəqslərdə sürət və təcil, enerji çevrilmələri.
18. Sönən və məcburi rəqslər. Rezonans.
19. Elastiki mühitdə rəqslərin yayılması. Dalğalar. Dalğa tənliyi.
20. Səs dalğaları. Ultrasəs.
21. Maye və qazların hərəkəti. Kəsilməzlik tənliyi. Bernulli tənliyi.
22. Real mayenin hərəkəti. Puzeyl düsturu.
23. MKN-nın əsas müddəaları, əsas tənliyi, Mendeleyev-Klapeyron tənliyi.
24.İdeal qaz qanunları. Boyl-Mariot, Gey-Lüssak, Şarl qanunları.
25. Molekulların sürətlərə görə paylanması, Maksvell paylanması.
26. Bolsman paylanması. Barometrik düstur.
27. Qazlarda köçürmə hadisələri: Diffuziya, istilikkeçirmə.
28. Daxili enerji və onun dəyişməsi üsulları.
29. Termodinamikada iş. İzotermik və adiobatik proseslərdə görülən iş.
30. Termodinamikanın I qanunu və onun izoproseslərə tətbiqi.
31. Dönən və dönməyən proseslər. İstilik maşınları. Karno tsikli və onun FİƏ.
32. Entropiya. Nernst teoremi.
33. Real qazlar. Van-der-Vaals tənliyi və izotermlər.
34. Real qazın daxili enerjisi. Coul-Tomson effekti.
35. Klapeyron Klauzius tənliyi.
36. Səthi gərilmə və kapilyarlıq. Əyri səth altındakı təzyiq. Laplas düsturu.
37. Kristal və amorf cisimlər. Kristallarda defektlər.
38. Bərk cismin istilik xassələri.
39. İstilik tutumunun klassik nəzəriyyəsi. Dyülonq-pti qanunu. Klassik nəzəriyyənin çətinlikləri
40. Elektrik yükü və onun əsas xassələri. Yükün saxlanması qanunu.
41. Yüklərin qarşılıqlı təsiri. Kulon qanunu.
42. Elektrik sahəsinin intensivliyi vektoru. Superpozisiya prinsipi.
43. Elektrostatik sahənin potensiallı xarakteri.
44. Elektrik sahəsinin potensialı. Potensiallar fərqi. Ekvipotensial səthlər.
45. Dipol bircins və qeyri-bircins elektrik sahəsində.
46. Ostraqradski-Qauss teoremi və onun tətbiqləri.
47. Sahə intensivliyi ilə potensial arasında əlaqə.
48. Naqillər xarici elektrostatik sahədə.
49. Elektrik tutumu.
50. Kondensatorlar və onların birlışdirilməsi.
51. Elektrostatik sahənin enerjsii və enerji sıxlığı.
52. Dielektriklərin polyarlaşması. Polyarlaşma vektoru.
53. Sabit elektrik cərəyanı. Om qanunu.
54. Sabit cərəyanın işi və gücü. Coul-Lens qanunu, onun diferensial şəkli.
55. Budaqlanmış dövrələr üçün Kirxhof qaydaları.
56. Metallarda cərəyanın təbiəti. Elektrikkeçiriciliyin klassik nəzəriyyəsi və onun çətinlikləri.
57. Yarımkeçiricilərdə elektrik cərəyanı. Məxsusi və aşqar keçiriciliyi. Termo və fotomüqavimətlər.
58. Vakuumda cərəyan. Metaldan elektronun çıxış işi. Elektron lampaları. Diod, triod.
59. Metal və yarımkeçiricilərdə kontakt potensiallar fərqi. Termoelektrik effektlər.
60. Elektrolitlərdə elektrik cərəyanı. Faradey qanunları.
61. Qazlarda elektrik cərəyanı. Müstəqil və qeyri-müstəqil boşalma. Plazma.
62. Maqnit sahəsinin induksiyası və intensivliyi.
63. Bio-Savar-Laplas qanunu və tətbiqləri.
64. Amper qanunu.
65. Lorens qüvvəsi. Kütlə spektroqrafı. Holl effekti.
66. Maqnetiklər. Maqnit ilgəyi. Küri temperaturu.
67. Elektromaqnit induksiya hadisəsi. Faradeyin induksiya qanunu. Lens qaydası.
68. Öz-özünə induksiya. İnduktivlik.
69. Maqnit sahəsinin enerjisi və enerji sıxlığı.
70. Dəyişən cərəyan generatoru. Dəyişən cərəyanın təsiredici qiyməti.
71. Dəyişən cərəyan dövrəsində tutum və induktiv müqavimətlər.
72. Dəyişən cərəyan dövrəsində Om qanunu.
73. Dəyişən cərəyanın gücü. Güc əmsalı.
74. Transformatorlar.
75. Rəqs konturu. Məxsusi və sönən elektromaqnit rəqslər. Tomson düsturu.
76. Burulğanlı elektrik sahəsi. Yerdəyişmə cərəyanı.
77. İnteqral və diferensial şəkildə Maksvell tənlikləri.
78. Elektromaqnit dalağaları. Elektromaqnit dalğalarının şüalanması. Hers vibratoru.
79. Elektromaqnit dalğalarının enerji seli. Umov-Poytinq vektoru.
80. Fotometrik kəmiyyətlər, ölçü vahidləri.
81. Həndəsi optikanın əsas qanunları.
82. Ferma prinsipi.
83. Tam daxili qayıtma və tətbiqləri.
84. Linzalar, növləri, düsturu və nöqsanları.
85 Optik cihazlar.
86. İşığın interferensiyası. Koherentlik. Koherent mənbələrin alınma üsulları.
87. Nazik lövhələrdə interferensiya. Bərabər qalınlığın və bərabər meyilliyin interferensiyası.
88. Nyuton həlqələri.
89. İşığın difraksiyası. Hyügens-Frenel prinsipi. Frenel zonaları.
90. Bir yarıqdan Fraunhofer difraksiyası.
91. İki və çox yarıqdan difraksiya. Difraksiya qəfəsi.
92. Rentgen şüalarının difraksiyası. Vulf-Breqq düsturu.
93. İşığın polyarlaşması. Brüster qanunu.
94. Qoşaşüasınma
95. Süni anizatropluq. Kerr effekti.
96. Polyarizələşmə müstəvisinin fırladılması. Faradey effekti.
97. İşığın dispersiyası. Normal və anormal dispersiya. Dispersiyanın elektron nəzəriyyəsi.
98. İşığın udulması. Buger qanunu.
99. İşığın səpilməsi. Reley qanunu.
100. İstilik şüalanması qanunları. Plank hipotezi, Plank düsturu.
101. İşığın kvant təbiəti. Fotoeffekt hadisəsi.
102. Kompton effekti.
103. İşığın təzyiqi. Lebedev təcrübəsi.
104. Tormozlanma və xarakteristik rentgen şüalanması. Mozli qanunu.
105. Hidrogen atomunun spektrindəki qanunauyğunluqlar.
106. Hidrogen atomunun Rezerford-Bor nəzəriyyəsi.
107. Maddənin dalğa təbiəti. De-Broyl hipotezi.
108. Heyzenberqin qeyri-müəyyənlik prinsipi.
109. Şredinger tənliyi. Dalğa funksiyası. Stasionar hallar.
110. Zərrəciyin sonsuz dərin düzbucaqlı potensial çuxurda hərəkəti.
111. Hidrogen və hidrogenəbənzər atomların kvant nəzəriyyəsi. Kvant ədədləri.
112. Elektronun spini və maqnit momenti.
113. Atomun energetik səviyyəsində elektronların paylanması.
114. Nüvə və onun əsas xarakteristikaları.
115. Nüvənin damcı və təbəqə modelləri.
116. Radioaktivlik. Radioaktiv parçalanma qanunu.
117. Nüvə reaksiyaları. Zəncirvari və istilik nüvə reaksiyaları.
118. Elementar zərrəciklər və onların təsnifatı.
119. Fundamental qarşılıqlı təsirlər.
120. Elementar zərrəcikərin qeydə alınması üsulları.