Ishlab chiqarish faoliyatidagi to‘lovlar oqimi. Moliyaviy samaradorlik ko‘rsatkichlari reja

6.3. Jihozlarni ijaraga olish (lizing)

Jihozlarni ijaraga olish ishlab chiqarish investitsiyalari turlaridan biri hisoblanadi. Jihozlarni ijaraga beruvchi oldida ijara to‘lovlari hajmini to‘g‘ri aniqlash va ijaraga berishning moliyaviy samarador­ligini baholash kabi masalalarni yechish ijaraga oluvchi oldida esa jihozlarni ijaraga olish yoki ularni sotib olish ma’qulmi degan savollarga javob berish zarur bo‘ladi.
Fiksirlangan to‘lovlar ketma-ketligini nazarga oluvchi hamda bir va undan ko‘p yillarga mo‘ljallangan ijara shartnomasiga lizing deb ataladi. Lizing shartnomalari turli cheklovlarni, amortizatsiya tartibi va soliq im­tiyozlarini nazarga oluvchi milliy qonunchilik asosida amalga oshiriladi.
Jihozlarni ijaraga berishda ijara uchun to‘lov hajmi quyidagicha aniqlanishi mumkin.Aytaylik bahosi P ga teng bo‘lgan jihoz n yilga ijaraga berilayotgan bo‘lsin.Muddat oxirida jihozning qoldiq bahosi S ga teng deylik.Ijarachining to‘lovlari oqimi jihozga sarflangan xarajatlarni qoplash lozim.
Ijara to‘lovi har bir yil oxirida to‘lanadigan bo‘lsa, ijara uchun alohida to‘lov miqdori

kattalikka teng bo‘ladi. Bunda R – yillik ijara to‘lov hajmi; – o‘zgarmas rentaning keltirish koeffitsiyenti – diskontlash ko‘paytuvchisi, i – qabul qilingan normativ stavka, n – ijara muddati.
Aytaylik, bahosi P summaga teng deb hisoblanayotgan jihoz n yilga ijaraga berilayotgan bo‘lsin. Ushbu jihoz uchun yillik amortizatsiya normasi h foizga teng deylik. U holda n yildan so‘ng jihozning qoldiq summasi
ga teng bo‘ladi.
Ijara to‘lovlarining joriy qiymati ga teng. Jihozni sotib olingandagi xarajatlarning joriy qiymati esa teng. Shunga ko‘ra, agar bo‘lsa, jihozni ijaraga olish ma’qul, aks holda esa uni sotib olgan afzal.


O‘z-o‘zini