Ishlab chiqarishda boshqaruv

2-rasm. Naflik funksiyasini maksimallashtirish.

Monopolistik mehnat bozori. Amalda kasaba uyushmalarini monopolist deb qarash mumkin. Ular ishchilarga o‘z ta’sirini o‘tkazib, mehnat taklifini qisqartirib, ish haqini oshirishga harakat qiladilar.

Faraz qilaylik, kasaba uyushmalari sof monopolist. Ushbu holat 3-rasmda keltirilgan.

3-rasm. Sof monopol mehnat bozorida monopolistning ish haqiga va bandlikka ta’siri.

Ish haqi stavkalari differensiatsiyasi (tabaqalashuvi). Biz yuqoridagi mulohazalardan ish haqini o‘zgarmas deb qaradik. Amalda o‘rtacha ish haqi mutaxassisliklar bo‘yicha ham, tarmoqlar bo‘yicha ham, hattoki bir xil ishni bajaruvchi ishchilar bo‘yicha ham farq qiladi. Masalan, avtomobilsozlik tarmog‘ida ishlaydigan ishchilarning o‘rtacha ish haqi, qurilish sohasida ishlaydigan ishchilarning o‘rtacha ish haqlaridan farq qiladi, xuddi shunday kimyo tarmog‘idagi o‘rtacha ish haqi ham engil va oziq-ovqat sanoatidagi o‘rtacha ish haqidan farq qiladi. Poliklinikada ishlovchi har xil kategoriyadagi vrachlarning ish haqi ham bir xil emas. YUqori kategoriyali vrach past kategoriyali vrachga qaraganda ko‘proq maosh oladi.