Ishonchlilik sathi sifatida qabul qilmoq lozim. Mos axborot oqimlarini

Fizik 
xavfsizlikning 
zaruriyati.
Kiberhujumlarning 
murakkablashuvi hujumchilarning tashkilot fizik xavfsizligini buzishda 
turli usullardan foydalanishlariga sabab bo‘lmoqda. Hujumchilar 
tashkilotning fizik xavfsizlik tizimidagi zaifliklardan foydalanib o ‘z 
harakatlarini amalga oshirishadi. AQShning Department of Health and 
Human Services Breach Portal tashkiloti tadqiqotlari 
2015 yilda 
tashkilotlarda eng ko‘p uchraydigan xavfsizlik insidentlari fizik 
xavfsizlikni buzishga urinishlar ekanligini ko‘rsatgan (4.15-rasm).
114

---

Fizik nazoratning 
buzilishi
Fizik o‘g‘rilash
Ss Hakking/ ATning 
buzulishi
Boshqalar
4.15-rasm.
HIPAA (Health Insurance Portability and Accountability 
Act) tadqiqotlariga ko‘ra buzilishlar diagrammasi
Fizik 
xavfsizlikning 
buzilishi 
boshqa 
xavfsizliklarni 
buzilishlaridan keskin farq qilib, juda ham kam hollarda texnik 
m a’lumotisiz amalga oshirilishi mumkin. A n’anaviy xavfsizlik choralari, 
masalan, tarmoqlararo ekran (FireWall), IDS (Instrusion Detection 
System) 
va 
boshqa 
himoya 
vositalarining 
fizik 
xavfsizligi 
ta’minlanmagan bo‘lsa, xavfsizlik muammolari yanada ortadi. Masalan, 
tarmoqlararo ekran OSI modelining turli sathlarida himoyani tashkil 
etadi. Biroq, tashkilotning fizik xavfsizligiga ta’sir eta olmaydi (4.16- 
rasm).
Ilova sathi 7
Transport sathi 4
Tarmoq sathi 3
Kanal sathi 2
Fizik sath 1
Taqdimot sathi 6
An’anaviy 
tarmoqlararo ekran
Seans sathi 5
4.16-rasm.
T arm oq sathlarida ta rm o q lararo ek ran lard an
foydalanilishi
115

---

Fizik xavfsizlik OSI 
modelining 
fizik 
sathida himoyani 
ta’minlaydi. Fizik sath quyidagilarni o ‘z ichiga oladi:
- barcha kabel va tarmoq tizimlari;
- tizim va kabellarni fizik nazoratlash;
- tizim va kabellarning elektr ta’minoti;
- tizimni madadlash muhiti.
Fizik xavfsizlikka ta ’sir qiluvchi omillar.
Fizik xavfsizlikning 
buzilishiga ta’sir qiluvchi omillarni ikki guruhga ajratish mumkin: 
tabiiy/muhit tahdidlari
va 
inson tomonidan (sun’iy)
amalga oshiriluvchi 
tahdidlar
.
Tabiiy tahdidlar.
Toshqinlar
odatda kuchli yomg‘ir va muzlarning erishi natijasida 
yuzaga keladi. Toshqinlar natijasida tashkilotning elektr ta’minotiga va 
server xonalariga zarar yetishi mumkin. Odatda tashkilotlarda server 
xonalari binolar yerto‘lasida joylashganligi sababli, toshqin yanada 
ko‘proq zarar yetkazishi mumkin.
Yong‘inlar
odatda qisqa tutashuvlar va eski bino materiallari 
sababli yuzaga keladi. Yong‘in natijasida tashkilotning kompyuter 
xonalari va ishchi binolari hamda qurilmalar, kabellar va boshqa muhim 
tashkil etuvchilarga to ‘liq yoki qisman zarar yetkazilishi mumkin.
Zilzila
yer qobig‘ida seysmik terbanishni yaratuvchi kuchli 
energiya natijasida to ‘satdan yuzaga keladi. U tashkilotning fizik 
infrastrukturasiga ta’sir etib, tashkilot ichidagi xavfsiz muhitda 
saqlangan kompyuter va boshqa qurilmalarga va hujjatlarga jiddiy ziyon 
yetkazishi mumkin.
Chaqmoq va momaqaldiroq
muhitning o ‘zgarishi natijasida yuzaga 
kelib, barcha tashqi faoliyatning to ‘xtatilishiga olib keladi. Chaqmoq va 
momaqaldiroq natijasida elektr quvvati o ‘zgarib, ish faoliyatiga ta’sir 
qiladi va tashkilotdagi qurilmalarning xotira qismlariga ta’sir qiladi. 
Bundan tashqari, chaqmoq va momaqaldiroq natijasida kabellarda va 
boshqa ulanish tizimlarda qisqa tutashuvlar yuzaga kelishi mumkin.
Hisoblash qurilmalarining mo‘tadil ishlashi uchun ular m a’lum