Ishonchlilik sathi sifatida qabul qilmoq lozim. Mos axborot oqimlarini

(DANGER)
HIGH 
Д
VOLTAGE
Д WARNING
CRUSH RISK
Keep hands clear 
while machine is 
7
 
running.
4.22-rasm.
O gohlantiruvchi belgilar
Fizik xavfsizlikni nazoratlash: video kuzatuv vositalari
tashkilot 
aktivlarining fizik xavfsizligini ta’minlashda muhim komponent 
hisoblanadi. Video kuzatuv moslamalari odatda tashkilotning kirish 
eshiklarida, zallarida va ishchi hududlarida o‘rnatilib, kirish va chiqish 
harakatlarini kuzatishga yordam beradi. Zamonaviy video kuzatuv 
vositalari nafaqat harakatlarni qaydlashga, balki nomaqbul harakatlarni 
aniqlash imkonini ham beradi. Masalan, taqiqlangan jixoz olib 
kirilayotgan yoki olib chiqilayotgan holatni aniqlaydi yoki janjal 
bo‘layotgan holatni aniqlab, ogohlantirish signalini yuboradi. Video 
kuzatuv vositalari sifatida hozirgi kunda quyidagi kameralardan 
foydalanib kelinmoqda (4.23-rasm).
124

---

a) Dome CCTV b) Bullet CCTV 
c) C-mount 
d) D ay/ night
CCTV 
CCTV
4.23-rasm.
K uzatuv kam eralari
Fizik xavfsizlikni nazoratlash: fizik xavfsizlik siyosati va
muolajalari.
Har bir tashkilot samarali fizik xavfsizlikni amalga oshirish 
uchun talab qilingan fizik xavfsizlik siyosatini va muolajalarini amalga 
oshirishi zarur. Turli tashkilotlar uchun fizik xavfsizlik siyosati turlicha 
bo‘lishi mumkin. Xususan, tashkilot fizik xavfsizligining siyosati o ‘zida 
quyidagilarni mujassamlashtiradi:
- xodimlarning huquq va vazifalari;
- foydalanishlarni boshqarishning nazorati;
- qaydlash va audit.
Fizik xavfsizlik muolajalari o ‘z ichiga quyidagilarni oladi:
- qulflash tizimini boshqarish;
- suqilib kirish insidentlarini qaydlash;
- tashrif buyuruvchilarni boshqarish;
- konfidensial materiallarni yo‘q qilish;
- qog‘ozdagi axborot uchun 
toza stol
siyosatini va axborotni 
ishlashda 
toza ekran
siyosatini amalga oshirish.
Toza stol
siyosatiga ko‘ra tashkilot uchun muhim bo‘lgan 
axborotni xodimlar tomonidan nazoratsiz qoldirilmasligi va ish joyidan 
tashqariga olib chiqmasligi zarur. 
Toza ekran
siyosati esa xodim o ‘z 
kompyuteridan foydalanishi davomida uni nazoratsiz qoldirmaslikka 
e’tibor qaratadi.
Boshqa fizik xavfsizlik choralari: yoritish tizimlari.
Yoritish 
tizimlari tashkilot binosi xavfsizligini ta’minlashda muhim ahamiyat 
kasb etadi. Tashkilot binolarining atrofini yetarlicha yoritmaslik boshqa 
xavfsizlik vositalarining samaradorligiga salbiy ta’sir etadi. Masalan, 
agar tashkilotning kirishida, mashina turar joylarida yoki kuzatuv 
kamerasi o ‘rnatilgan boshqa hududlarda yoritish tizimi talabga javob 
bermasa, 
ushbu 
hududlardagi 
noqonuniy 
harakatlarni 
aniqlash
125

---

imkoniyati kamayadi. Muhitning yoritish tizimi holat va sezuvchanligiga 
ko‘ra quyidagilarga bo‘linadi:
- 
doimiy yoritish tizimlari
- tashkilot binosi atrofida o ‘rnatilgan 
yoritish vositalari;
- 
kutish rejimidagi yoritish tizimlari -
biror bir ogohlantiruvchi 
signal ta’sirida avtomatik yoki noavtomatik tarzda ishlaydigan yoritish 
vositalari;
- 
harakatlanuvchi yoritish tizimlari -
qo‘lda boshqariluvchi 
yoritish vositalari bo‘lib, qorong‘uda zaruriyat bo‘lganida yoritish uchun 
foydalaniladi;
- 
favqulotda yoritish tizimlari -
elektr energiyasi manbalari ishdan 
chiqqanida tashkilot binolarini vaqtinchalik yoritish uchun foydalaniladi.