Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti oziq-ovqat sanoati mashina va jihozlari

21-amaliy mashg‘ulot ADSORBERLARNI HISOBLASH

Ishdan maqsad: Adsorberlarni hisoblashni o‗rganish.

Umumiy ma’lumotlar

ох а ох

б
Davriy ishlaydigan adsorberlarni hisoblash adsorbent qatlamining balandligini aniqlashdan iborat. Boshlang‗ich konsentratsiyasi u_b bo‗lgan aralashmaning konsentratsiyasini u_ox gacha tushirish uchun zarur adsorbent miqdori moddiy balansdan topiladi:

б
G   у

• 
  у   V  х
  
• 
  х 
  

(21.1)

bu yerda G va V_a - gaz (yoki suyuqlik) aralashmasi va adsorbentning massalari, kg; x_b, x_ox - adsorbtiv va adsorbent konsentratsiyalari, g/kg.
Agar, x = 0 va x_ox x_m deb qabul qilsak, ushbu ko‗rinishga ega bo‗lamiz:

b о

a
V  G
у  у х _о
(21.2)

yoki aralashmadagi adsorbtivning oxirgi konsentratsiyasi quyidagi tenglamadan aniqlanishi mumkin:


^{у    V} a ^{  х  у} (21.3)
ох ^{ } ох б
 ^G 

Oxirgi tenglama tg = -V_a/G ga teng qiyalik burchagida joylashgan to‗g‗ri chiziqni ifodalaydi.

Adsorber diametri bug‗ - gaz aralashma yoki eritmaning sarfi V ga qarab topiladi:

D 

Adsorbent balandligi esa:

H 

yoki

0 ,785
V _a

T
 D ²  
(21.4)
(21.5)

0
H  u     
(21.6)

bu yerda _t - adsorbentning to‗kma zichligi, kg/m³. Adsorbsiya jarayonining davomiyligi:

б

V x

б

ох
_{ } a ox

• 
  x 
  

(21.7)

0
w  0 ,785
 D ²     у

• 
  у
  


Adsorbsiya qatlamining siljish tezligini quyidagi tenglamadan topish mumkin.
Qatlamning himoyalash ta‘sir vaqti yo‗qotilishi ₀ ni quyidagi tenglamadan taxminan hisoblash mumkin:

0




0 ,5  h
0
u
(21.8)

bu yerda h₀ - adosrbent qatlamining balandligi.

Adsorbent qatlami balandligi va konstruktiv o‗lchamlardan kelib chiqqan holda, adsorber balandligi aniqlanadi.

Uzluksiz ishlaydigan adsorberlarni hisoblashda kolonna balandligi, ishchi hajmi, tarelkalar diametri va soni aniqlanadi.
Bunday adsorberlar balandligi moddiy balans tenglamasidan aniqlanadi. Moddiy balans tenglamasida tegishli o‗zgarishlar va qisqartirishlardan so‗ng, ushbu ko‗rinishga kelamiz:

H 
0 ,785
V _a

T
 D ²  
(21.9)

qurilmaning ishchi hajmi esa:

V _a 
_L ^x ox _ ¹

y
 y _yp K 
(21.10)

bu yerda L - adsorbent sarfi, kg/s;  - jarayon paytidagi adsorbentning solishtirma yuzasi, m²/kg; u_o’r – o‗rtacha harakatlantiruvchi kuch bo‗lib, ushbu tenglamadan topiladi:

у  у

_{ у }ох
(21.11)

ур _{у ох}

у _б
dy


у  у _м

bu yerda u_b, u_ox - gaz aralashmadagi adsorbtivning boshlang‗ich va oxirgi konsentratsiyalari; u_m - muvozanat konsentratsiyasi.
Agar,  = V_a/L ekanligini inobatga olsak, adsorbentning adsorbyerda
bo‗lish vaqti:

  ¹
К _у 
_ ^х ох
 у _ур
(21.12)

Mavhum qaynash qatlamli adsorberlardagi tarelkalar soni ushbu tenglamadan topiladi:

H
^{n } (21.13)
h_
bu yerda h_ - tarelkadagi adsorbent qatlamining balandligi (odatda h_ = 50
mm deb qabul qilsa bo´ladi).

Nazorat savollari

1. 
   Adsorbsiya tushunchasi.
   
2. 
   Adsorbsiya jarayoni nechi xil bo‗ladi va u haqida to‗liq ma‘lumot bering.
   

22-amaliy mashg‘ulot LENTALI PRESSNING HISOB-KITOBI

Ishdan maqsad: Presslash mashinalarining tuzilishi va ularni hisoblashni o‗rganish.

Umumiy ma’lumotlar

Lentali press meva mezgasidan sharbatni ajratish (siqish) uchun mo‗ljallangan (22.1-rasm).
Unumdorligi 3-5 t/soat; lenta harakat tezligi 0,04-0,12 m/s; quvvati 28,4 kVt; gabarit o‗lchamlari 6870x2985x2570 mm; massasi 15170 kg.

22.1-rasm. SH10-KPE markali lentali press.

1. 
   tortish barabani; 2-tozalash va yuvish uchun mexanizm; 3-rama; 4-manba; 5-tasma; 6-yo‗naltiruvchi; 7-egiluvchan baraban;
   
   8. 
      presslovchi transportyor
      

Davriy ishlaydigan gidravlik presslarning ishlab chiqarish unumdorligi quyidagicha aniqlanadi:

Q  0 ,01
 q  A  
^{/ } ₁ , kg/smena (22.1)

Bunda ^q - korzinadagi mezga massasi, kg; A - sharbat chiqishi, %; ^

-smena davomiyligi, soat (sek); soat (sek).
^ ₁ -presslashdagi bir siklning davomiyligi,

VPND-10 markali presslarning uzatmasi quvvati quyidagicha topiladi:
R = 1,22 + 20,7 r_k, kVt (22.2)

bu yerda, r_k – presslash kamerasining oxiridagi bosimi, MPa (0,1-0,35 MPa).

Ekstraktor uzatmasi elektrodvigatelining quvvati:
R = Q /  , kVt (22.3)

bunda Q - ekstraktor unumdorligi, kg/s;  -energiyaning solishtirma ^{sarfi, kVtsoat/kg ( = 0,0004-0,0005);}  ^{- uzatma F.I.K.-i, %.}

Nazorat savollari

1. 
   Presslash mashinalari, turlari va ularni hisoblash formulalarini aytib bering.
   
2. 
   Presslash jarayoni nechi xil bo‗ladi va u haqida to‗liq ma‘lumot bering.
   
3. 
   Qaysi korxonalarda presslardan foydalaniladi?
   

23. amaliy mashg‘ulot

MARKAZDAN QOCHMA NASOSLARNI HISOBLASH


Ishdan maqsad. Markazdan qochma nasosning tuzilishini esga olish, uni qismlarga ajratish va yig‗ishni o‗rganish.

Umumiy ma’lumotlar

Jihozlar va asboblar. NMU-6 markazdan qochma universal nasos gayka buraydigan va maxsus kalitlar, otvyortkalar, bolg‗a, plakatlar, ishlatishga oid instruksiya.

Ishni bajarish tartibi.

Nasos (23.1- rasm) ko‗zdan kechiriladi.

23.1- rasm. Markazdan qochirma nasos:

1 – himoya kojuxi, 2 – flanes, 3 – shponka, 4 – qisish qurilmasi, 5 – korpusni mahkamlash gaykasi, 6 – oboyma, 7 – nasos korpusi, 8 – kurak, 9 –halqa, 10 – qopqoq, 11 – tores zichlagich, 12 – tores
shayba, 13 – val uchligi, 14 – teskari klapan, 15 – patrubok, 16 – bosim patrubogi; mahkamlash gaykasi
Nasos korpusi 7 elektr dvigatelga mahkamlanadi, so‗rish va haydash patruboklari 15 ga e‘tibor beriladi.
Nasos qismlarga ajratiladi. Uning asosiy uzellari va har bir konstruktiv elementining vazifasi bilan tanishiladi. Uchlik elektr dvigateli vali bilan qanday biriktirilganligiga e‘tibor beriladi.
Nasosning ish prinsipi o‗rganiladi. Suyuqlikni vakuum idishdan vaqt- vaqtida so‗rib chiqarishda klapanning roli aniqlanadi.
Markazdan qochma nasos yig‗iladi va qismlarga ajratiladi:

1. 
   elektr dvigatel valiga nasos detallarini montaj qilish uchun uchlik o‗rnatiladi. Uchlik shponka vositasida elektr dvigatel valiga mahkamlanadi. Uchlikka prujina, oboyma va grafit salnik kiygiziladi. Nasosning qanday zichlanishi aniqlanadi;
   
2. 
   nasos korpusi elektr dvigatelga mahkamlanadi. Val uchligiga nasosning ish kuragi o‗rnatiladi. Qopqoqning qayrilgan chetiga zichlash halqasi qo‗yiladi. Qopqoq ikkita tashlama qisqich bilan korpusga mahkamlanadi. Birikmalarning zichligiga e‘tibor beriladi;
   
3. 
   teskari klapan haydash patrubogiga qo‗yiladi va nasos suyuqlik liniyasiga biriktiriladi.
   

Nasos teskari tartibda qismlarga ajratiladi.