Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti oziq-ovqat sanoati mashina va

21-amaliy mashg‘ulot 
ADSORBERLARNI HISOBLASH 
Ishdan maqsad:
Adsorberlarni
 
hisoblashni o‗rganish. 
Umumiy ma’lumotlar 
 
Davriy ishlaydigan adsorberlarni
hisoblash adsorbent qatlamining 
balandligini aniqlashdan iborat. Boshlang‗ich konsentratsiyasi 
u
b
bo‗lgan 
aralashmaning konsentratsiyasini u
ox 
gacha tushirish uchun zarur adsorbent 
miqdori moddiy balansdan topiladi: 




б
ох
а
ох
б
х
х
V
у
у
G




(21.1) 
bu yerda 
G 
va
 V
a
- gaz (yoki suyuqlik) aralashmasi va adsorbentning 
massalari, kg;
x
b
, x
ox
- adsorbtiv va adsorbent konsentratsiyalari, g/kg. 
Agar, 
x = 0
va 
x
ox
x
m
deb qabul qilsak, ushbu ko‗rinishga ega 
bo‗lamiz: 

---

84 
о
о
b
a
х
у
у
G
V


(21.2) 
yoki aralashmadagi adsorbtivning oxirgi konsentratsiyasi quyidagi 
tenglamadan aniqlanishi mumkin: 
б
ох
a
ох
у
х
G
V
у










(21.3) 
Oxirgi tenglama 
tg

 = -V
a
/G
ga teng qiyalik burchagida joylashgan 
to‗g‗ri chiziqni ifodalaydi. 
Adsorber diametri bug‗ - gaz aralashma yoki eritmaning sarfi 
V
ga 
qarab topiladi: 
0
785
,
0
w
V
D


(21.4) 
Adsorbent balandligi esa: 
785
,
0
2
T
a
D
V
H




(21.5) 
yoki 


0





u
H
(21.6) 
bu yerda 

t
- adsorbentning to‗kma zichligi, kg/m
3
. 
Adsorbsiya jarayonining davomiyligi: 




ох
б
б
ox
a
у
у
D
w
x
x
V









2
0
785
,
0
(21.7) 
Adsorbsiya qatlamining siljish tezligini quyidagi tenglamadan topish 
mumkin. 
Qatlamning himoyalash ta‘sir vaqti yo‗qotilishi 

0
ni quyidagi 
tenglamadan taxminan hisoblash mumkin: 
u
h
0
0
5
,
0



(21.8) 
bu yerda
h
0
- adosrbent qatlamining balandligi.
Adsorbent qatlami balandligi va konstruktiv o‗lchamlardan kelib 
chiqqan holda, adsorber balandligi aniqlanadi. 

---

85 
Uzluksiz ishlaydigan adsorberlarni 
hisoblashda kolonna balandligi, 
ishchi hajmi, tarelkalar diametri va soni aniqlanadi. 
Bunday adsorberlar balandligi moddiy balans tenglamasidan 
aniqlanadi. Moddiy balans tenglamasida tegishli o‗zgarishlar va 
qisqartirishlardan so‗ng, ushbu ko‗rinishga kelamiz: 
785
,
0
2
T
a
D
V
H




(21.9) 
qurilmaning ishchi hajmi esa: 

y
yp
ox
a
K
y
x
L
V
1



(21.10) 
bu yerda 
L
- adsorbent sarfi, kg/s; 

- jarayon paytidagi adsorbentning 
solishtirma yuzasi, m
2
/kg; 

u
o’r
– o‗rtacha harakatlantiruvchi kuch bo‗lib, 
ushbu tenglamadan topiladi: 





ох
б
у
у
м
ох
ур
у
у
dy
у
у
у
(21.11) 
bu yerda
u
b
, u
ox
- gaz aralashmadagi adsorbtivning boshlang‗ich va oxirgi 
konsentratsiyalari; 
u
m
 - 
muvozanat konsentratsiyasi. 
Agar, 

 = V
a
/L
ekanligini inobatga olsak, adsorbentning adsorbyerda 
bo‗lish vaqti: 
ур
ох
у
у
х
К





1
(21.12) 
Mavhum qaynash qatlamli adsorberlardagi tarelkalar soni ushbu 
tenglamadan topiladi: 

h
H
n

(21.13) 
bu yerda 
h

 
- tarelkadagi adsorbent qatlamining balandligi (odatda 
h

 = 50
mm deb qabul qilsa bo´ladi). 

---

86 
Nazorat savollari 
 
1. Adsorbsiya tushunchasi. 
2.Adsorbsiya jarayoni nechi xil bo‗ladi va u haqida to‗liq ma‘lumot 
bering.
 
22-amaliy mashg‘ulot 
LENTALI PRESSNING HISOB-KITOBI 
 
Ishdan maqsad:
Presslash mashinalarining tuzilishi va ularni 
hisoblashni o‗rganish. 
Umumiy ma’lumotlar 
 
Lentali press meva mezgasidan sharbatni ajratish (siqish) uchun 
mo‗ljallangan (22.1-rasm). 
Unumdorligi 3-5 t/soat; lenta harakat tezligi 0,04-0,12 m/s; quvvati 
28,4 kVt; gabarit o‗lchamlari 6870x2985x2570 mm; massasi 15170 kg. 
22.1-rasm. SH10-KPE markali lentali press. 
1-tortish barabani; 2-tozalash va yuvish uchun mexanizm; 3-rama; 
4-manba; 5-tasma; 6-yo‗naltiruvchi; 7-egiluvchan baraban; 
8-presslovchi transportyor 

---

87 
Davriy 
ishlaydigan 
gidravlik 
presslarning 
ishlab 
chiqarish 
unumdorligi quyidagicha aniqlanadi: 
1
/
01
,
0






A
q
Q
, kg/smena (22.1) 
Bunda 
q
- korzinadagi mezga massasi, kg; 
A
- sharbat chiqishi, %;

-smena davomiyligi, soat (sek); 
1

-presslashdagi bir siklning davomiyligi, 
soat (sek). 
VPND-10 markali presslarning uzatmasi quvvati quyidagicha topiladi: 
R = 1,22 + 20,7 r
k
, 
kVt
(22.2) 
 
bu yerda, r
k
– presslash kamerasining oxiridagi bosimi, MPa (0,1-0,35 
MPa). 
Ekstraktor uzatmasi elektrodvigatelining quvvati: 
R = Q


/
, kVt (22.3) 
bunda Q - ekstraktor unumdorligi, 
kg/s
; 

-energiyaning solishtirma 
sarfi, kVt

soat/kg (

= 0,0004-0,0005); 

- uzatma F.I.K.-i, %.