Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti r. E. Xoliqova

Mustaqillik yillarida O‘zbekistondagi ma’naviy va madaniy taraqqiyot,
milliy istiqlol g‘oyasi va mafkuraviy masalalar, milliy urf-odatlar, 
qadriyat va an’analarning tiklanishi 
 
O‘zbekiston Respublikasida iqtisodiy islohotlarni amalga oshirish bilan bir 
vaqtda ma’naviy merosimizni, madaniy qadriyatlarimizni tiklash va ularni 
xalqimizga yetkazish borasida keng ko‘lamda faoliyat olib borildi.
Respublika 
Birinchi 
Prezidenti 
I.A.Karimov ta’kidlab o‘tganidek, 
ma’naviyatning mohiyati shunchalik kengki, uni o‘lchab ham, poyoniga yetkazib 
ham bo‘lmaydi. U inson uchun butun bir olamdir. 
Bozor munosabatlari sharoitida ma’naviyat va ma’rifat ishlariga g‘oyat katta 
e’tibor berilishi mustaqil O‘zbekistonda yangi jamiyat qurishning o‘ziga xos 
xususiyatlaridan biridir. 
Bugungi kunda ma’naviy merosimizni, qadriyatlarimizni tiklash, xalqimiz,
jumladan, yoshlarimiz ma’naviyatini boyitish, o‘zligini anglash, xususan
kelajagimiz bo‘lgan, zamon talablariga javob beradigan yuqori malakali, ongli
mutaxassis kadrlarni tayyorlash ularning ma’naviyatini yuksaltirishga erishish 
g‘oyat muhimdir. 
O‘zbek xalqining boy ma’naviy qadriyatlarini qaytadan tiklash, ularni 
xalqimizga qaytarish mustaqillik davri tariximizning ajralmas qismidir. Shu
ma’noda bu tarixni yoritmay turib, umuman mustaqillik
davrining to‘la tarixini yaratib bo‘lmaydi
26
. 
Shu borada «Ma’naviyat va ma’rifat» jamoatchilik markazini tashkil qilish va 
ularning ish samaradorligini oshirishga qaratilgan 1994-yil 23-apreldagi va keyingi 
Prezident farmonlari Respublikada ma’naviy va mafkuraviy ishlarni yuksaltirishda 
katta ahamiyatga ega bo‘ldi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2000-
26
Тожибоев М.Т. Ўзбекистон мустақиллиги шароитида миллий маънавий қадриятларнинг тикланиши
ва ривожланиши. Дисс... тарих фанлари номзоди. –Андижон:2001. 

---

118 
yilning 2-iyunidagi Respublika ma’naviyat va ma’rifat kengashini qo‘llab-
quvvatlash to‘g‘risidagi yangi farmoni mamlakatimizda ma’naviy-ma’rifiy 
islohotlarni izchil amalga oshirish, milliy istiqlol g‘oyasining asosiy tushuncha va 
tamoyillarini xalqimiz ongi va qalbiga singdirish borasida ulkan ishlarni amalga 
oshirishga qaratilgan muhim dastur bo‘lgan edi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev tomonidan 2017-yil 28-
iyulda qabul qilingan (PQ-3160) «Ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini 
oshirish va sohani rivojlantirishni yangi bosqichga ko‘tarish to‘g‘risida»gi qarori 
bilan Respublika Ma’naviyat targ‘ibot markazi hamda Milliy g‘oya va mafkura 
ilmiy-amaliy markazi birlashtirilib, Respublika ma’naviyat va ma’rifat markazi
qayta tashkil etildi, uning dolzarb vazifalari belgilandi. Bu esa jamiyat hayotining 
ma’naviy-ma’rifiy asoslarini mustahkamlash, Vatanimiz taqdiri va kelajagi uchun 
daxldorlik va mas’uliyat hissini oshirish, yot g‘oyalarga qarshi mafkuraviy
immunitetni kuchaytirishga yo‘naltirilgan targ‘ibot tizimini yanada rivojlantirishda 
muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. 
Yoshlarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashda ajdodlarimizning bizgacha 
yetib kelgan boy madaniy meroslarini o‘rganish ham katta o‘rin egallaydi. Shu 
sababli O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan qadriyatlar, urf-odatlar, 
buyuk ota-bobolarimizning bizga qoldirgan meroslarini o‘rganish va targ‘ib etish 
uchun keng yo‘llar ochildi. Bu boradagi tadbirlar mustaqilligimizning dastlabki 
kunlaridanoq amalga oshirila boshlandi. Xususan, ma’naviy-ma’rifiy ishlarning 
rivojlanishi uchun davlat tomonidan katta mablag‘lar ajratildi. O‘zbekistondagi 
barcha davlat teatrlari, madaniyat uylari, san’at oliy o‘quv yurtlari, folklor-
etnografik guruhlar madaniyat o‘choqlariga aylanib qoldi. Teatr sahnalarida yangi 
zamonaviy spektakllar qo‘yila boshladi.
Badiiy adabiyotda partiyaviylik, sinfiylik nuqtayi nazaridan yondashishga 
chek qo‘yildi. Bahovuddin Naqshband, Feruz, Xo‘ja Axror, Cho‘lpon, Fitrat kabi 
katta hizmatlarni hisobga olib adabiyotning ilg‘or namoyandalari Abdulla Oripov, 
Said Ahmad, Erkin Vohidov, Qayipbergen To‘lepbergenov, Ibroyim Yusupovlar 
O‘zbekiston Qahramoni unvoniga sazovor 
bo‘ldilar. 
1991-yili buyuk alloma, g‘azal mulkning 
sultoni Alisher Navoiy yubileyini o‘tkazish 
katta ahamiyatga molik voqea bo‘ldi. Bu 
tantanaga 
bag‘ishlanib 
Respublikamizda 
shoirning asarlari nashrdan chiqarildi. 1994-yil 
Mirzo Ulug‘bek tavallud topgan kunining 600 
yilligi keng ko‘lamda, jahon miqyosida 
nishonlandi. 
YUNESKO 
ning 
Parijdagi 
qarorgohida yubileyga bag‘ishlangan haftalik 
o‘tdi. 
Mustaqillik yillarida buyuk sohibqiron Amir Temurning 660 yilligi bo‘lib 
o‘tdi. YUNESKO tomonidan 1996-yil «Amir Temur yili» deb e’lon qilindi. Shu 
yili YUNESKO ning Parijdagi qarorgohida «Temuriylar davri, fan, madaniyat va 
maorifning gullab-yashnashi» mavzuida anjuman va unga bag‘ishlangan 

---

119 
ko‘rgazma ochildi. Mamlakatimizda «Temur va temuriylar» muzeyi, Amir Temur 
nomi berilgan bog‘lar, ko‘chalar barpo etildi.
Islom olamining allomasi Iso at-Termiziyning 1200 yilligi, Mahmud az 
Zamahshariyning 920 yilligi, Najmiddin 
Kubroning 
850 
yilligi, 
Bahouddin 
Naqshbandiyning 675 yilligi keng ko‘lamda 
nishonlandi. Ularning boy asarlari nashrdan 
chiqarildi.
Barcha viloyatlar va shaharlarda har yili 
Alisher Navoiy, Bobur, Mashrab, Ogahiylarga 
bag‘ishlanib kechalar o‘tkazildi, Jaloliddin 
Manguberdining 
800 
yillik 
tavalludi, 
«Alpomish» dostoni yaratilishining 1000 
yilligi keng miqyosda nishonlandi. 
Ma’naviy 
hayotni 
takomillashtirish 
maqsadida Imom al Buxoriyning yubileyiga 
bag‘ishlab, Qur’oni Karimdan keyin ikkinchi o‘rinda turadigan «Al-Jome’ as-
Sahiyh» (Ishonarli to‘plam), «Al-adab, al-mufrad» (Adab durdonalari) o‘zbek 
tiliga tarjima qilinib, nashrdan chiqarildi. 
1998-yili Imom al Buxoriy tavalludining 1225 yilligi, Ahmad al Farg‘oniy 
tavalludining 1200 yilligi jahon miqyosida keng nishonlandi. Respublikada 
yubileylar munosabati bilan allomalar hayotiga bag‘ishlangan ilmiy anjumanlar va 
badiiy ko‘rgazmalar ochildi. 
O‘zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti I.A.Karimov tashabbusi va 
bevosita ishtiroki bilan buyuk vatandoshlarimiz fiqh ilmining bilimdoni, nomi 
sharq va g‘arbda mashhur bo‘lgan Abul Hasan ibn Abu Bakr ibn Abduljalil al 
Farg‘oniy al-Marg‘inoniy tavalludining 910 yilligi, kalom ilmining asoschisi Imom 
Abu Mansur al Moturidiy tavalludining 1130 yilligi butun mamlakatimizda keng 
nishonlab o‘tildi. Yurtimiz hali ittifoq tarkibida bo‘lgan, Kremlning hukmronligi 
hali kuchini yo‘qotmagan bir paytda – 1990-yil iyun oyida Respublika Birinchi 
Prezidentimiz Islom Karimov «Musulmonlarning Saudiya Arabistoniga Haj qilishi 
to‘g‘risida»gi farmonga imzo chekdi. O‘zbekiston hukumatining har tomonlama 
qo‘llab-quvvatlashi bilan 1991- yilda Haj qilish baxtiga 350 kishi sazovor bo‘lgan 
bo‘lsa, 2001-yili hojilarning soni 3801 kishiga etdi. Jami mustaqillik yillari Haj 
ibodatini ado etishga muvaffaq bo‘lganlarning soni 31.057 kishini tashkil qildi. 
2018-yilda Haj safariga boruvchilar 7 ming nafar kishini tashkil etmoqda, Umra 
safariga borishni istagan barcha fuqarolar uchun to‘la imkoniyat yaratildi 
Xalqimiz asrlar davomida nishonlab kelgan bayramlaridan biri «Navro‘z» 
umumxalq bayrami sifatida qayta tiklandi. 1992-yil Prezident farmoni bilan 
Ramazon va Qurbon hayit kunlari umumxalq bayrami deb e’lon qilindi. 2018- 
yildan boshlab, bu bayramlar kunlari uch kun nishonlash imkoniyati yaratildi. 
«Movarounnahr» diniy boshqarmasi faoliyati Respublikamiz hayotida o‘z 
o‘rnini egalladi. Diniy boshqarma qoshida Islom Universiteti va viloyatlarda 
madrasalar tashkil etildi. «Islom nuri» gazetasi chop etilmoqda. Mustaqillik 
arafasida O‘zbekiston bo‘yicha 87 masjid bo‘lsa, 1998-yilda ularning soni 3000 ga, 

---

120 
hozir esa 5000 dan ortdi. Din inson ruhini poklashi, odamlar o‘rtasida mehr-oqibat 
tuyg‘ularini mustahkamlashi, milliy qadriyat va an’analarni asrashga xizmat qilishi 
bilan jamiyat hayotida muhim o‘rin tutib kelgan. O‘zbek yurti azaldan qadimiy 
dinlar rivoj topgan makondir. Hozirgi kunda ko‘p millatli O‘zbekiston 
Respublikasida islom dini bilan bir qatorda o‘n to‘rtta diniy konfessiyalar yonma-
yon yashab kelmoqda. 
1995-yili rus pravoslav cherkovi Toshkent va O‘rta Osiyo eparxiyasi tashkil 
etilganligining 125 yilligi yubileyi, O‘zbekiston evangel-lyutteran jamoasi tashkil 
etilganining 100 yilligiga bag‘ishlangan «Bir osmon ostida» shiori bilan musulmon 
va xristian dinlari vakillari o‘rtasida o‘tkazilgan muloqot katta ahamiyat kasb etdi. 
Toshkentda 2000 yilning sentyabrida YUNESKO rahnamoligida «Jahon dinlari 
tinchlik madaniyati yo‘lida» mavzuida dinlararo muloqot xalqaro anjuman bo‘lib 
o‘tdi. Unda AQSH, Fransiya, Rossiya, Eron, Isroil, Hindiston, Xitoy, Vatikan kabi 
o‘ttizga yaqin mamlakat, shuningdek, xalqaro diniy muassasalar vakillari 
qatnashdilar. Hozirgi kunda mustaqil Ozbekistonda din va vijdon erkinligi 
mustahkam qaror topgan va barcha diniy konfessiyalar birgalikda mustahkam 
tinchlikni saqlash, diniy ekstremizm va xalqaro terrorchilikka qarshi dadil kurash 
olib bormoqda. Mamlakatimizda olib borilayotgan keng ko‘lamli islohotlar 
negizida xavfsizlik millatlararo totuvlik va diniy bag’rikenglik davlatimiz 
siyosatining ustuvor yo‘nalishi nisoblanadi. Bugungi kunda mamlakatimizda 
istiqomat qilayotgan 130 dan ortiq millat va elat vakillari 138 ta milliy madaniy 
markazlarga birlashib O‘zbekiston umumiy uyimiz shiori ostida katta bir oilaning 
farzandlaridek yashamoqdalar. 2017-yil 19-may kuni O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentining farmoniga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 
xuzurida Millatlararo munosabatlar va xorijiy mamlakatlar bilan do’stlik aloqalari 
qo‘mitasi tashkil etildi. Bu esa jamiyatimizda millatlararo hamjihatlik va 
bagrikenglikni ta’minlashga qaratilgan davlat siyosatini amalga oshirishda yana bir 
qadam bo‘ldi. 
Istiqlol yo‘lida qadam tashlab borayotgan Vatanimizdagi mavjud ma’naviy, 
madaniy omillariga e’tibor berish bilan birga maorif, ta’lim-tarbiya ishlariga 
e’tibor kuchaytirilmoqda. 
Oxirgi yillarda madaniyat va san’at sohasida muayyan ishlar amalga oshirildi. 
Bu ezgu ishlarni amalga oshirishda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
Sh.M.Mirziyoyevning sa’y-harakati va rolini alohida ta’kidlash o‘rinlidir. 
Fikrimizning dalili sifatida Qashqadaryo zaminida buyuk alloma, moturidiya
ta’limotining yirik vakili, islomiy e’tiqod pokligi masalasida 15 ga yaqin
kitob muallifi Abu Muin Nasafiy, Sherobod tumanida buyuk hadisshunos
alloma Abu Iso Muhammad at-Termiziy, Buxoroda Bahouddin Naqshband
hazratlari, Toshkentda Imom Termiziy nomidagi masjid va Suzuk ota
maqbaralari kabi ko‘plab ziyoratgohlarni obod qilish borasidagi ezgu ishlarni
qayd etish mumkin
27
.
Shuningdek, Yurtboshimizning O‘zbekiston xalqining tarixiy, ma’naviy va 
27
Холикулова Ҳ.Ю. Мустақиллик йилларида Ўзбекистоннинг ижтимоий-иқтисодий, сиѐсий, маънавий-
маданий тараққиѐти. (Ўқув қўлланма). Жиззах, 2020. 118-бет. 

---

121 
madaniy merosini avaylab asrashga g‘amxo‘rligining yaqqol namunasi sifatida
2017- yil 15- fevraldagi «Madaniyat va sport sohasida boshqaruv tizimini 
yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi PF-4956-sonli farmoni,
2017- yil 24- maydagi «Qadimiy yozma manbalarni saqlash, tadqiq va targ‘ib
qilish tizimini yanada takomillashtirish chora tadbirlari to‘g‘risida»gi PQ-2995-
sonli qarori, 2017-yil 20-iyundagi «O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasi huzuridagi O‘zbekistonga oid xorijdagi madaniy boyliklarni tadqiq
etish markazini tashkil etish to‘g‘risida»gi PQ-3074-sonli qarori, 2017- yil 30-
iyundagi «O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi huzurida
O‘zbekistonning eng yangi tarixi bo‘yicha jamoatchilik kengashi faoliyatini
tashkil etish to‘g‘risida»gi PQ-3105-sonli qarorlari xalqimizning qadimiy tarixi 
va boy madaniyatini tiklash, buyuk allomalarimiz, aziz-avliyolarimizning ilmiy,
diniy va ma’naviy merosini har tomonlama chuqur o‘rganish va targ‘ib etish,
chet ellarda
28
saqlanayotgan, mamlakatimiz tarixi va madaniyatiga oid
madaniy boyliklarni aniqlash, shu tarixiy eksponatlarning asl yoki ko‘chirma
nusxalarini yurtimizga olib kelish kabi ishlarni tashkil etishda muhim 
ahamiyat kasb etadi. Bundan tashqari, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti 
Sh.M.Mirziyoyevning bevosita tashabbusi va topshirig‘i asosida O‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan qabul qilingan «Namangan 
viloyati To‘raqo‘rg‘on tumanida atoqli ma’rifatparvar Ishoqxon Ibrat nomidagi
yodgorlik majmuasini tashkil etish to‘g‘risida»gi, 2017- yil 14 -apreldagi -
Xorazm Ma’mun akademiyasining faoliyatini yanada rivojlantirish va
takomillashtirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi 211-sonli,
2017 - yil 15-iyundagi «Alohida muhim ijtimoiy, madaniy va tarixiy ahamiyatga 
ega bo‘lgan obyektlarni qurish, rekonstruksiya qilish va mukammal ta’mirlash
sohasidagi ishlarni tashkil etishni tartibga solish va nazorat qilishni
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi 376-sonli qarorlari madaniy
meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan samarali foydalanishni tashkil
etishda alohida ahamiyatga ega me’yoriy hujjatlar hisoblanadi. Demak,
bugungi kunda O‘zbekiston xalqining tarixiy, ma’naviy va madaniy merosini
asrab-avaylash, saqlash hamda kelajak avlodga bus-butunligicha yetkazish 
davlatimiz taraqqiyotida hal qiluvchi omillardan biri hisoblanadi.
29
O‘zbek milliy maqom san’atining noyob namunalarini keng targ‘ib qilish, uni 
asrab-avaylash va rivojlantirish, yosh avlod qalbida milliy mumtoz san’atimizga 
hurmat va ehtirom tuyg‘ularini kamol toptirish, turli xalqlar o‘rtasidagi do‘stlik va 
birodarlik rishtalarini mustahkamlash, ijodiy hamkorlik, madaniy-ma’rifiy 
munosabatlar doirasini xalqaro miqyosda kengaytirish maqsadida davlatimiz 
rahbarining 2018-yil 6-aprelda «Xalqaro maqom san’ati anjumanini o‘tkazish 
to‘g‘risida»gi qarori qabul qilindi. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev tashabbusi 
bilan 2018 yil 6–10 sentyabr kunlari Shahrisabzda 73 davlat vakillari ishtirokida 
28
Файзуллаев Т, Саримсоқов А. Мустакил Ўзбекистоннинг ижтимоий-иктисодий ривожланиши
(ўқув- услубий қўлланма). - Наманган, 2013. –Б.185. 
29
Усмонов М. Маънавий ва маданий меросни асрашнинг ҳуқуқий асослари. ЎзДСМИ хабарлари — 
2018/1(5) –Б.4 

---

122 
birinchi Maqom san’ati xalqaro forumi bo‘lib o‘tdi. Tadbir ishtirokchilari va 
mehmonlarning fikriga ko‘ra, ushbu anjuman jahon madaniyatining mulkiga 
aylangan noyob o‘zbek milliy maqomini saqlash va rivojlantirishga katta hissa 
qo‘shadi. 2018-yil 24- iyulda O‘zbekiston Prezidentining «Milliy kinoindustriyani 
rivojlantirish 
bo‘yicha 
qo‘shimcha 
chora-tadbirlar 
to‘g‘risida» 
qarori 
mamlakatimizda kino san’atini yanada rivojlantirish, sohada malakali 
mutaxassislar tayyorlash, zamonaviy texnologiyalardan foydalangan holda ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotlar sifatini oshirish, xalqaro hamkorlikni mustahkamlash 
bo‘yicha muhim tadbirlarga asos bo‘lmoqda. 
Bugungi kunda O‘zbek milliy baxshichilik va 
dostonchilik san’atining noyob namunalarini asrab-
avaylash va rivojlantirish, uni keng targ‘ib qilish, 
yosh avlod qalbida ushbu san’at turiga hurmat va 
e’tibor tuyg‘ularini kuchaytirish, turli xalqlar 
o‘rtasidagi do‘stlik va birodarlik rishtalarini 
mustahkamlash, ijodiy hamkorlik, madaniy -
ma’naviy munosabatlar doirasini xalqaro miqyosda 
yanada 
kengaytirish 
maqsadida 
O‘zbekiston 
Respublikasi Prezidentining 2018-yil 2-noyabrda 
«Xalqaro baxshichilik san’ati festivalini o‘tkazish to‘g‘risida»gi Qarori qabul 
qilindi. Qaror asosida O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi, Fanlar 
akademiyasi hamda Surxondaryo viloyati hokimligining Termiz shahrida har ikki 
yilda bir marta xalqaro baxshichilik san’ati festivalini tashkil etish hamda ushbu 
festivalni birinchi marta 2019-yil 5–10 aprel kunlari o‘tkazish haqidagi taklifi 
ma’qullandi.
Shuningdek, o‘zbek milliy maqom san’ati markazi va muzeyi tashkil etildi, 
ushbu san’at yo‘nalishini rivojlantirish tizimi yaratildi. 
Bularning barchasidan biz yagona bir maqsadni ko‘zda tutmoqdamiz. Ya’ni 
O‘zbekiston ilm-fan, intellektual salohiyat sohasida, zamonaviy kadrlar, yuksak 
texnologiyalar borasida dunyo miqyosida raqobatbardosh bo‘lishi shart ekanligi 
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev tomonidan turli doiradagi yig‘ilish va 
anjumanlardagi nutq va ma’ruzalarida alohida ta’kidlab o‘tilmoqda. 
O‘zbekiston mustaqilligiga erishgan dastlabki kunlardan boshlab eng muhim 
masalalardan biri eski tafakkur, e’tiqodidan qutilgan istiqlol uchun, o‘z ona-yurti 
uchun xizmat qiladigan kadrlar tayyorlash masalasi turdi. Eski tuzumni asta-sekin 
tag-tomiri bilan tugatib, batamom yangi, jahonning ilg‘or taraqqiy etgan 
mamlakatlari yo‘lidan boradigan haqiqiy demokratik jamiyat qurish endilikda 
yangicha fikrlaydigan quyidan tortib yuqori toifadagi kadrlarga bog‘liq bo‘lib 
qoldi. 
Sobiq ittifoqda katta-kichik rahbar xodimlar har xil darajadagi partiya va 
komsomol maktablarida, kommunistik mafkura targ‘ibotchisi va tashviqotchilarini 
tayyorlaydigan Universitet va akademiyalarda tayyorlangan bo‘lsa, endilikda bu 
o‘quv yurtlari, tabiiyki, tarix sahnasidan tushib qoldi, rahbar kadrlarni tayyorlash 
maqsadida bozor munosabatlariga asoslangan yangi jamiyatda Prezident qoshidagi 
«Davlat va jamiyat qurilishi akademiyasi» (hozirda Davlat boshqaruv 

---

123 
akademiyasi), «Jahon iqtisodiyoti va diplomatiyasi universiteti», ayrim vazirliklar 
qoshida akademiyalarning tashkil etilishi katta ahamiyat kasb etadi. 
«O‘zbekiston 
Respublikasi 
Prezidenti 
tomonidan 
birinchi 
marta 
mamlakatimiz parlamenti – Oliy Majlisga Murojaatnoma»sida yurtimizdagi ijodiy 
uyushmalarning ijtimoiy hayotimizdagi o‘rni va nufuzini oshirish, moddiy-texnik 
bazasini mustahkamlash maqsadida O‘zbekiston ijodkorlarini qo‘llab-quvvatlash 
«Ilhom» jamoat fondi, shuningdek, madaniyat va san’at muassasalari hamda yirik 
kompaniya va banklar hamkorligida «Do‘stlar klublari», Toshkent shahridagi 
Milliy bog‘ hududida muhtasham Adiblar hiyoboni tashkil etilganligi, Yozuvchilar 
uyushmasining yangi binosi, Qoraqalpog‘istonda va bir qator viloyatlarimizda 
ulug‘ adiblarimizning nomlari bilan atalgan ijod maktablari barpo etilganligi 
ta’kidlab o‘tilgan. 
Ma’naviy hayotimizda muhim voqea bo‘lgan ana shunday loyihalar, 
O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi, Imom Buxoriy va Imom Termiziy 
nomlaridagi xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, Islom akademiyasi kabi ilmiy-
ma’rifiy muassasalar faoliyatini yo‘lga qo‘yish ishlari boshlanganini, buyuk 
allomalarimizning 
yodgorlik 
majmualari 
qoshida 
hadisshunoslik, 
islom 
huquqshunosligi, tasavvuf, kalom va aqida ilmi kabi diniy-ma’rifiy yo‘nalishlarni 
o‘rganish bo‘yicha maxsus maktablar tashkil etilganligi, bu ishlarimizning chuqur 
ilmiy va amaliy asoslarga egaligiga e’tibor qaratilgan.
Ma’lumki, qadimiy madaniyat va sivilizatsiyalar chorrahasi bo‘lgan yurtimiz 
zaminidan o‘rta asrlarda minglab olimu ulamolar, buyuk mutafakkir va shoirlar, 
aziz-avliyolar yetishib chiqqan. Ularning aniq fanlar va diniy ilmlar sohasida 
qoldirgan bebaho merosi, butun insoniyatning ma’naviy mulki hisoblanadi.
Mustaqillik 
yillarida 
o‘z 
faoliyatini 
boshlagan 
«Kamolot» 
yoshlar 
ijtimoiy 
harakatining asosiy maqsad va vazifalari kelajak 
avlodimiz diliga va ongiga milliy istiqlol 
g‘oyalari va mafkurasini singdirish, aholining 
aksariyatini tashkil qilgan yigit-qizlarimizni 
milliy va umuminsoniy qadriyatlari asosida 
tarbiyalashga qaratilgandir. 
O‘zbekiston hukumati yoshlarni jismoniy 
tarbiya va sport bilan keng shug‘ullanishi uchun 
barcha sharoitlarni yaratib qo‘ydi. Hozirgi kunda 
Respublikada 
jismoniy 
tarbiyaning 
15085 
boshlang‘ich tashkiloti shug‘ullangan bo‘lib, ulardan 9501 maktablarda, 710 tasi 
litsey va kollejlarda, 63 tasi oliygohlarda tashkil etilgan. 
Respublikada sport inshootlarini qurishga ulkan e’tibor qaratilgan. Jumladan, 
hozirgi kunga kelib 500 dan ortiq sport klublari, 536 sport maskanlari, 5 ta 
olimpiya klublari, 8 ta Respublika oliy sport maktablari va jismoniy tarbiya 
instituti ishlab turibdi. Sport bilan shug‘ullanuvchilarga 233 stadion, 135 suzish 
havzasi, 32.865 sport maydonchalari xizmat ko‘rsatmoqda. 4841 futbol maydoni, 
168 tennis, voleybol, basketbol maydonlari mavjuddir.
Mamlakatda sport va jismoniy tarbiya sohasida erishilgan yutuqlarni yanada 

---

124 
rivojlantirish yuzasidan Respublika Vazirlar Mahkamasi tomonidan qabul qilingan 
1999-yil 27-maydagi 271-sonli qarori va shu qaror asosida qabul qilingan Davlat 
Dasturi katta ahamiyatga ega bo‘ldi. Dasturga ko‘ra ayniqsa qishloq Yoshlari 
o‘rtasida jismoniy tarbiya va sport shaxobchalarini kengaytirib, ularning moddiy 
texnika bazalarini kuchaytirish tadbirlari belgilandi. Bunga javoban o‘tgan bir 
yildan ko‘proq vaqt ichida qishloq tumanlarida 184 sport-sog‘lomlashtirish 
klublari tashkil qilindi. 2000-yil O‘zbekiston Respublikasi sporti tarixida, 
umuman olganda, muvaffaqiyatli yil bo‘ldi. Saralash musobaqalarida g‘olib 
chiqqan 77 sportchimiz 13 sport turi bo‘yicha Avstraliyaning Sidney shahrida 
bo‘lib o‘tgan XXVII Olimpiada o‘yinlarida qatnashishga muyassar bo‘ldilar. 
Olimpiadachilarimiz 1 oltin, 1 kumush va 2 bronza medallarini qo‘lga kiritib, 200 
mamlakat o‘rtasida 41-o‘rinni egalladilar. Respublika kurashchilari, bokschilari, 
tennischilari, dzyudochi va karatechilari mustaqil O‘zbekistonimizni butun jahonga 
tanitdi. Mustaqillik yillarida eng tez rivojlanib borayotgan sport turlaridan biri 
shaxmatdir. Sobiq Sovetlar davrida shaxmat bo‘yicha bitta grossmeyster 
tayyorlangan bo‘lsa, endilikda ularning soni 11 nafar bo‘ldi. Turkiyada bo‘lib 
o‘tgan jahon shaxmat olimpiadasida hamyurtlarimiz 120 dan ortiq mamlakatlar 
ichida farqli 11 o‘rinni egalladilar. Respublika chempioni Rustam Qosimjonov o‘z 
taxtasida bronza medaliga ega bo‘ldi. 2004 yili dunyoning eng kuchli 
shaxmatchilari ishtirokida o‘tgan jahon chempionatida R.Qosimjonov jahon 
chempioni unvonini qo‘lga kiritdi. Mamlakatimizda olib borilayotgan xalqchil, 
adolatli, inson manfaatlariga qaratilgan siyosat ko‘plab sohalarda o‘zining ijobiy 
natijalarini bermoqda. Birgina sport misolida aytsak, o‘zbek futbolida yangi davr 
boshlandi. Buni hayotga katta kuch bo‘lib kirib kelayotgan yoshlarimiz 2018-
yilning 9–27 yanvar kunlari Xitoyda 23 yoshgacha bo‘lgan futbolchilar o‘rtasida 
o‘tkazilgan Osiyo chempionatida O‘zbekiston yoshlar terma jamoasi safida eng 
yuksak natijani qayd etib, oltin medalni qo‘lga kiritgani ham tasdiqlaydi. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 3 yanvarda qabul qilgan 
«O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Milliy antidoping 
agentligi faoliyatini tashkil chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi qarori sport sohasida 
sog‘lom muhitni yaratish, sportchilarimiz orasida halollik va haqqoniy fazilatlarni 
yanada kuchaytirishga qaratilgan muhim hujjat bo‘ldi. 2018-yil 5-martda esa 
«Jismoniy tarbiya va sport sohasida davlat boshqaruvi tizimini tubdan 
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi Prezident Farmoni asosida 
respublikamizning 5 ta hududida barcha shart-sharoitlarga ega bo‘lgan zamonaviy 
o‘quv-mashg‘ulot bazasi tashkil etilib, Milliy olimpiya qo‘mitasi ixtiyoriga berildi. 
2018-yil 22 fevral – 5 mart kunlari Birlashgan Arab Amirliklarining Dubay 
shahrida qilichbozlik bo‘yicha kadetlar va o‘smirlar o‘rtasida o‘tkazilgan Osiyo 
chempionatida mamlakatimiz sportchilari muvaffaqiyatli qatnashib, bunday nufuzli 
musobaqada ilk bor sovrindor bo‘lishdi. Yuqori malakali murabbiy kadrlarni jalb 

---

125 
qilgan holda iqtidorli yosh shaxmatchilarni tayyorlash, shaxmat bo‘yicha milliy 
terma jamoaning amaldagi a’zolari bilan doimiy aloqani ta’minlash, shuningdek, 
shaxmatni insonning aql va tafakkur jarayonini rivojlantiruvchi sport turi sifatida 
yanada ommalashtirish maqsadida 2018-yil 9-avgustda O‘zbekiston Prezidentining 
«O‘zbekiston Respublikasida shaxmatni rivojlantirish bo‘yicha chora-tadbirlar 
to‘g‘risida»gi qarori qabul qilindi. 2018-yilning avgust-sentyabr oylarida 
Indoneziyaning Jakarta va Palembang shaharlarida 45 ta mamlakat vakillari 
o‘rtasida o‘tkazilgan XVIII Osiyo o‘yinlarida 234 nafar sportchimiz sportning 30 
turi bo‘yicha O‘zbekiston nomidan ishtirok etishdi. Mamlakatimiz sportchilari 21 
ta oltin, 24 ta kumush va 25 ta bronza – jami 70 ta medalni qo‘lga kiritdi. 
O‘zbekiston delegatsiyasi oltin medallar soni bo‘yicha 5-o‘rinni egallagani 
sportimiz tarixida eng yaxshi natija bo‘ldi. Yurtimizda sportni rivojlantirishga 
qaratilayotgan yuksak e’tibor tufayli jismoniy imkoniyati cheklangan yoshlarning 
ham sport bilan muntazam shug‘ullanishi, o‘z iqtidor va salohiyatini namoyon 
etish uchun keng imkoniyatlar yaratilmoqda. Natijada vakillarimiz Paraolimpiya 
hamda Paraosiyo o‘yinlari, nufuzli xalqaro turnirlarda katta muvaffaqiyatlarga 
erishmoqda. Yangi nomlar, chempionlar kashf etilmoqda. Indoneziyaning Jakarta 
shahrida o‘tkazilgan III yozgi Paraosiyo o‘yinlarida sportchilarimiz 35 oltin, 24 
kumush va 18 bronza – 77 medalni qo‘lga kiritdi. 2018-yil 6–18 oktyabr kunlari 
Argentina poytaxti Buenos-Ayres shahrida III yozgi o‘smirlar olimpiadasi bo‘lib 
o‘tdi. Mazkur nufuzli musobaqada O‘zbekiston sport delegatsiyasi ham ishtirok 
etdi. Xususan, 37 nafar yosh atletimiz sportning 16 turi bo‘yicha sovrinli o‘rinlarni 
egallashdi. Bugungi kunda yuqori malakali sportchilarni tayyorlashda mashaqqatli 
mehnat va katta kuch talab etilishini inobatga olgan holda, sportchilarning o‘z 
mahoratlarini muntazam oshirib borishlari, ularning jismonan va ma’nan 
yetukligini ta’minlash bilan birga, ularni ijtimoiy himoya qilish hamda moddiy 
qo‘llab-quvvatlash tizimini takomillashtirib borish ham talab etilmoqda. Mazkur 
sohadagi mavjud muammolarni hal etish 
maqsadida 
2017-yil 
10-avgustda 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 
«Nufuzli xalqaro sport musobaqalarida 
yuksak natijalarga erishgan O‘zbekiston 
sportchilarini jamoat va sport ishlariga keng 
jalb etish hamda sportchilarni va ularning 
trenerlarini rag‘batlantirish to‘g‘risida»gi 
qarori qabul qilindi. 
Yaponiyada 
taekvondoning 
WTF 
yo‘nalishi bo‘yicha «Chiba-2019» Gran-pri turniri o‘tkazildi. Unda yurtimizning 
uch nafar taekvondochisi, jumladan ikki nafar MVSK a’zosi qatnashdi. Nufuzli 
musobaqada ikki taekvondochimiz sovrindor bo‘ldi. Va “Tokio-2020” yozgi 
Olimpiada o‘yinlariga borish yo‘lida qimmatli reyting ochkolarini qo‘lga kiritdi. 
Svetlana Osipova 67 kg vaznda bronza medalni qo‘lga kiritdi. Nigora 
Tursunqulova bronza medal va qimmatli reyting ochkolarini qo‘lga kiritdi. 
2021-yil13-23 aprel kunlari Polshaning Kels shahrida yoshlar o‘rtasida boks 
bo‘yicha jahon chempionati bo‘lib o‘tdi. Ushbu chempionatda 66 davlatdan 

---

126 
yoshlar bellashishdi. O‘zbekistonlik Nigina O‘ktamova ukrainalik Kristina 
Lakichuk bilan sportning boks turi bo‘yicha bellashib, 4:1 hisobda g‘alabani qo‘lga 
kiritdi. Nigina O‘ktamova boks bo‘yicha jahon chempionatida oltin medalni qo‘lga 
kiritdi va O‘zbekiston tarixida birinchi bokschi qiz bo‘lib tarixga kirdi. 
Xalqning ma’naviy ruhini mustahkamlash va rivojlantirish-O‘zbekistonda 
davlat va jamiyatning eng muhim vazifasidir.