Исследование в XXI веке февраль, 2023 г 453 tijorat banklarining balansdan tashqari operatsiyalari va ularning

---

Международный
научный
журнал
№
7
(100), 
часть
1
 
«
Новости
образования
: 
исследование
в 
XXI 
веке
»
февраль
, 2023 
г
453 
TIJORAT BANKLARINING BALANSDAN TASHQARI OPERATSIYALARI VA ULARNING 
BANK FAOLIYATIGA TA’SIRI 
 
Abdumutal Ergashev Jamol o’g’li 
O‘zbekiston Respublikasi Bank-Moliya akademiyasi tinglovchisi
Kalit so’zlar
:
Shartnomaviy majburiyat, balansdan tashqari operatsiyalari, trast 
operatsiyalarini. 
 
Hozirgi bozor iqtisodiyoti sharoitida mulkchilik shaklidan qa’tiy nazar, barcha bozor 
ishtirokchi subektlari yuqori foyda olishga harakat qilmoqda.Ushbu sababli raqobat 
kurashida bozor segmenti uchun keskin kurash ketmoqda.Milliy iqtisodiyotlarning xalqaro 
miqyosida integratsiyalashuvi o’z navbatida Jaxon iqtisodoyotini vujudga kelishiga va
ularning bir biriga ta’sirchan bog’liqligini oshirmoqda. Bunda Banklarning roli yaqqol 
na’moyon bo’lmoqda va jaxon miqyosida kapitalning taqsimlanishiga olib kelmoqda .Milliy 
va xalqaro miqyosida banklar o’rtasida raqobatni vujudga keltirmoqda. Raqobat kurashida 
banklar xizmatlar ommabopligini va maxsulotlar xilma -xilligiga katta e’tibor bermqda
. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 28-yanvardagi PF-60-son ”2022 — 
2026 yillarga mo‘ljallangan yangi O‘zbekistonning Taraqqiyot strategiyasi”da belgilangan 
100-ta maqsadlardan biri Davlat ulushiga ega tijorat banklarida transformatsiya 
jarayonlarini yakunlab, 2026-yil yakuniga qadar bank aktivlarida xususiy sektor ulushini 60 
foizgacha yetkazish vazifasi belgilab berilgan.
Banklarning xo’jalik hisobini tashkil qilishda buxgalteriya hisobida umume'tirof etilgan 
tamoyillardan foydalaniladi: buxgalteriya hisobini ikki yoqlama yozuv usuli yuritish; 
uzluksizlik; xo‘jalik operatsiyalari, aktivlar va passivlarni pulda baholanishi; aniqlik; 
mazmunning shakldan ustunligi; ko‘rsatkichlarning operatsiya sodir bo’lgan vaqtda aks 
ettirilishi; moliyaviy hisobotning betarafligi; hisobot davri daromadlari va xarajatlarining 
muvofiqligi; aktivlar va majburiyatlarning haqiqiy baholanishi.
Banklarning asosiy daromadi pul qarz berish , xizmat ko’rsatish va qimmatbaho 
buyumlarni saqlab berishdan vujudga keladi. Daromad tarkibida Kreditlarning salmog’i 
alohida urin tutadi. Kredit operatsiyalarni hisobga olish uchun kredit hisobvaraqlaridan va 
balansdan tashqari hisobvaraqlaridan foydalaniladi. Tijorat banklarida kreditlarni hisobga 
olish uchun O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2004 yil 17 iyuldagi № 
15/3 Qarori bilan tasdiqlangan va (Adliya vazirligi № 773–17–son bilan ro‘yxatdan 
o‘tkazilgan) «O‘zbekiston Respublikasi tijorat banklarida buxgalteriya hisobi hisobvaraqlari 
rejasi»da keltirilgan hisobvaraqlardan foydalaniladi. Shuningdek O‘zbekiston Respublikasi 
Markaziy banki tomonidan bank operatsiyalarini hisobga olish bo‘yicha chiqarilgan Nizom 
va yo’riqnomalar asosida olib boriladi. 

---

Международный
научный
журнал
№
7
(100),