Исследование в XXI веке май, 2023 804 gmo mahsulotlar paydo bo‘lishiga asosiy sabablar. Gmo o‘zi nima? U

часть
2
 
«
Новости
образования
: 
исследование
в 
XXI 
веке
»
май
, 2023
807 
papayya, oshqovoq, baqlajon, olma, makkajo‘xori, soya, loviya, qovun, guruch, pomidor, 
shirin qalampir, bug‘doy, qand lavlagi, raps va boshqalarni misol qilib keltirsak bo‘ladi. 
Minglab tadqiqotlar va bir necha o‘n yillik kuzatuvlarni o‘z ichiga olgan bir nechta meta-
tahlillar GMOlarning zararli emasligini aniqladi. Kamida 2012 yildan beri tashkil etilgan 
ushbu ilmiy konsensus ko‘plab xalqaro ilmiy tashkilotlar, xususan, Xalqaro fan bo‘yicha 
kengash tomonidan tasdiqlangan bo‘lib, ular sotiladigan GMOlar inson salomatligi uchun 
xavfli emasligini va tarqalish xavfi to‘g‘ri nazorat qilinishini tasdiqlaydi. 2016-yilda 
mutaxassisligi tibbiyot, fiziologiya, biologiya, kimyo bo‘lgan 131 nafar Nobel mukofoti 
sohiblari BMT va Grinpis (Xalqaro mustaqil nohukumat ekologiya tashkiloti)ga GMO ga 
qarshi kurashni to‘xtatish borasidagi xatga imzo chekishdi. Olimlar GMO mahsulotlari ayni 
vaqtda insoniyat uchun juda ham kerak ekanligini o‘z tajribalari davomida sinab ko‘rganlar. 
GMO NI ZARARLI TOMONLARI 
GMO-g‘alla ekilgan yerlarda shunchalik kuchliligidan o‘zidan boshqa narsa o‘sishiga 
yo‘l qo‘ymaydi. Sababi, gerbitsidlarga chidamli paxta yoki soya navlari ular bilan 
boyitilmaydi. Glifosfat aslida o‘simliklarning yetukligidan oldin ham ularda tezda 
parchalanadi, tuproqda qolmaydi. GMO o‘simliklari glifosfatni juda ko‘p miqdorda ishlatishi 
mumkun. GMO o‘simliklarda glifosfat to‘planishi xavfini oshiradi. Ushbu gerbitsid suyak 
o‘sishi va semirishga olib kelishi ham ma’lum. Ma’lumotlarga ko‘ra Lotin Amerikasi va 
Qo‘shma Shtatlarda ortiqcha vaznga ega odamlar biroz ko‘p. Ko‘pgina GMO urug‘lari faqat 
bir marta ekish uchun mo‘ljallangan. Ya’ni, ulardan o‘sadigan narsa nasl bermaydi. Balki 
GMO o‘simliklarini ko‘proq sotishmoqchidir. Sun’iy gen mutatsiyalari (masalan, soya yoki 
kartoshkada) mahsulotlarning alergenlik xususiyatlarini oshirishi mumkinligi sababli, 
ko‘pincha GMO kuchli allergenlar ekanligi aytiladi. Xususiyatlari tufayli ular o‘z turlarining 
boshqa navlarini kamaytirishi mumkin. Agar an’anaviy bug‘doy va GMO bug‘doyi ikkita 
qo‘shni uchastkaga ekilgan bo‘lsa, o‘zgartirilgani oddiy o‘rnini bosishi va uni changlatishi 
xavfi mavjud. Biroq, deyarli hech kim ularning yonma-yon o‘sishiga yo‘l qo‘ymaydi. O‘z 
urug‘lik fondlaridan voz kechib, faqat GMO urug‘laridan, ayniqsa bir martalik urug‘lardan 
foydalanish orqali davlat oxir-oqibat urug‘lik fondiga ega bo‘lgan firmalarga oziq-ovqat 
qaram bo‘lib qoladi. Rossiyada hozirda GMO ishlab chiqarish taqiqlangan. Shu bilan birga, 
tarkibida genetik modifikatsiyalangan komponentlar bo‘lgan oziq-ovqat mahsulotlarini 
import qilishga ruxsat beriladi. Rossiyaga asosan modifikatsiyalangan soya, makkajoʻxori, 
kartoshka va lavlagi AQShdan olib kelinadi. Amerika GMO ishlab chiqarishda ham, iste’mol 
qilishda ham yetakchi o‘rinni egallaydi. Shunday qilib, AQShda oziq-ovqatning 80% gacha 
GMO mavjud. Milliy Genetik Xavfsizlik Assotsiatsiyasi ma’lumotlariga ko‘ra, Rossiya oziq-
ovqat bozoridagi oziq-ovqat mahsulotlarining taxminan 30-40 foizida GMO mavjud. Oxirgi 
3 yil davomida assotsiatsiya Nestle, Mikoyan, Campomos va boshqa kompaniyalar 
mahsulotlarida GMOlarni aniqladi. GMO sutemizuvchilarning biologik va fiziologik 
xususiyatlariga ta’sirining salbiy ta’siri yaqinda tasdiqlandi. OAGB nomidagi Ekologiya va 
evolyutsiya instituti bilan hamkorlikda olib borilgan tadqiqot natijalari. A.N. Severtsov RAS 
2008-2010 yillar davomida GMO o‘z ichiga olgan ozuqaning laboratoriya hayvonlarining 

---

Международный
научный
журнал
№
10 
(100),