sayqallanib, takomillashib borgan. Quyida ushbu tarixiy jarayonga qisqacha t o ‘xtalib o ‘tiladi. Zamoni saodatda va undan keying dastlabki vaqtlarda aqoid, fiqh kabi islomiy ilmlar qatori tasavvuf ham alohida ajralib chiqmagan edi. U davrdagi musulmonlar Rasululoh sallohu alayhi vasallamning hayotlik chog‘larida barcha narsada u zotning o ‘zlariga ergashar edilar. Keyinchalik esa sahobalar o ‘zlari Qur’on va sunnatdan kerakli xulosalarni olib, amal qilib yurdilar. O‘sha paytda ruhiy kamolotga, zikr va zohidlikka moyil zotlar turli oyat va va hadislardan o ‘zlari uchun dalil topib, mazkur ishlarni o ‘z hayotlariga tatbiq qildilar. Bu borada sahobai kiromlar ichida to‘rt roshid xalifa, Abu Zar G‘ifforiy, Abdulloh ibn Amr, Abu Dardo, Abdulloh ibn Abbos, Abdulloh ibn Umar, Salmon Forsiy, as’hobi suffa roziyallohu anhum va boshqalar ko‘zga ko‘ringan edilar. Tobeinlar avlodi esa boshqa barcha ilmlar qatori, ruhiy tarbiya va nafsni jilovlash ilmini ham sahobalardan qabul qilib oldilar[1]. Ular orasidan tasavvuf yo ‘nalishini belgilashda va uning ilm sifatida shakllanishiga o ‘zlarining katta hissalarini qo‘shgan zotlar yetishib chiqadilar. Bulardan Uvays Qa’raniy, Hasan Basriy, Said Ibn Musayyab, Ja’far Sodiq va boshqa barchalarini e ’tirof etib, zikr qiladilar. Ushbu cademic Research, Uzbekistan Page 143
www.ares.uz
Academic Research in Educational Sciences Vol. 1 No. 2, 2020 ISSN 2181-1385 tasavvuf namoyondalari ruhiy kamolot ilmini rivoji y o ‘lida, Qur’oni karim va Payg'ambar alayhissalom sunnatlari asosida targ'ibot va tashviqot ishlarini amalga oshirdilar. Tasavvuf, so‘fiylik - islomda insonni ruhiy va axloqiy jihatdan komillik sari
