Иқтисодий таълимотлар тарихи

Iqtisodiy ta’limotlar tarixi
bo’yicha test savollari.

1. 
   Qadimgi dunyo iqtisodiy fikrlarida ideallashtiriladi:
   

A) bozor iqtisodi munosabatlari;
B) natural xo’jalik munosabatlari;
V) pul munosabatlari;
G) yirik savdo va sudxo’rlik.

2. «Avesto» kitobi yaratildi:

A) qadimgi Hindistonda;
B) qadimgi Xitoyda;
V) qadimgi Gretsiyada;
G) qadimgi O’rta Osiyoda.

3. 
   «Xalq otasi» tushunchasini dastlab muomalaga kiritgan mutafakkir:
   

A) Aristotel’;
B) Konfutsiy;
V) Platon;
G) Katon.

4. 
   Aristotel’ xrematika sohasiga kiritadi:
   

A) dehqonchilik va hunarmandchilikni;
B) sudxo’rlik va savdo vositasi operatsiyalarini;
V) mayda savdoni;
G) yuqoridagilarning barchasi.

5. 
   «Oikonomia» atamasini dastlab muomalaga kiritgan - bu:
   

A) Katon;
B) Aristotel’;
V) Ksenofont;
G) Platon.

6. 
   «Artxashastra» asari yaratildi:
   

A) qadimgi Xitoyda;
B) qadimgi Hindistonda;
V) qadimgi Gretsiyada;
G) qadimgi Rimda.

7. 
   Jamiyat taraqqiyotida ehtiyojlarning ahamiyati to’g’risidagi g’oyani ilgari surgan O’rta Osiyo mutafakkiri – bu:
   

A) Ibn Sino;
B) Yusuf Xos Hojib;
V) A.Forobiy;
G) A.Navoiy.

8. «Englar, ichinglar, hadya qilinglar, ammo isrof qilmanglar» deb ko’rsatma beradi:

A) Ibn Xoldun;
B) Qur’oni Karim;
V) Amir Temur;
G) M.Ulug’bek.

9. F. Akvinskiyning «odil narx» kontseptsiyasiga binoan tovar qiymati asosini tashkil etadi:

A) sarfli printsip;
B) ahloqiy-etik printsip;
V) sarfli va ahloqiy-etik printsip birgalikda;
G) foydalilik printsipi.

10. «Siyosiy iqtisod» atamasining muallifi:

A) Aristotel’;
B) A.Monkret’en;
V) A.Smit;
G) K.Marks.

11. Merkantilizm kontseptsiyasiga binoan boylik manbai hisoblanadi:

A) xorijiy investitsiyalarni ko’paytirish;
B) eksportning importdan ko’p bo’lishi;
V) importning eksportdan ko’p bo’lishi;
G) ishlab chiqarish sohasi.

12. 
    Merkantilizmning o’rganish predmeti hisoblanadi:
    

A) muomala sohasi;
B) ishlab chiqarish sohasi;
V) muomala va ishlab chiqarish sohalari;
G) yuqoridagilarning barchasi.

13. 
    Dastlabki merkantilizmning asosiy g’oyasi – bu:
    

A) pul balansi;
B) savdo balansi;
V) tovar balansi;
G) yuqoridagilarning barchasi.

14.Keyingi rivojlangan merkantilizmning asosiy g’oyasi – bu:

A) tovar balansi;
B) savdo balansi;
V) pul balansi;
G) yuqoridagilarning barchasi.

15.Klassik siyosiy iqtisodning o’rganish predmeti hisoblanadi:

A) muomala sohasi;
B) ishlab chiqarish sohasi;
V) muomala sohasi va ishlab chiqarish sohasi birgalikda;
G) qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishi.

16.Klassik siyosiy iqtisodning ustuvor iqtisodiy tahlil metodi hisoblanadi:

A) empirik metod;
B) sababli aloqa (kauzal’niy) metodi;
V) funktsional metod;
G) dialektik metod.

17.Klassik siyosiy iqtisodga muvofiq, ishchining daromadi sifatidagi ish haqi intiladi:

A) fiziologik minimumga;
B) yashash minimumiga;
V) maksimal imkoniyat darajasiga;
G) o’rtacha imkoniyat darajasiga.

18.Klassik siyosiy iqtisodga muvofiq pul-bu:

A) odamlarning sun’iy ixtirosi;
B) iqtisodiy o’sishning muhim omili;
V) ayriboshlashni osonlashtiruvchi texnik qurol, ashyo;
G) yuqoridagilarning barchasi.

19.U.Petti «pul» kategoriyasiga qaysi nuqtai nazardan qaradi?

A) nominalistik pul nazariyasi;
B) metallistik pul nazariyasi;
V) pulning miqdoriy nazariyasi;
G) yuqoridagilarning barchasi.

20.U.Petti va P.Buagil’ber asos solgan qiymat nazariyasi aniqlanadi:

A) mehnat sarflari bilan;
B) ishlab chiqarish xarajatlari bilan;
V) me’yorli foydalilik bilan;
G) ahloqiy-etik printsip bilan.

21. 
    F.Kene taklif qilgan tasnif bo’yicha fermerlar-bu:
    

A) unumli sinf;
B) yer egalari sinfi;
V) unumsiz sinf;
G) tadbirkorlar sinfi.

22. 
    F.Kenening ta’limoti bo’yicha «sof mahsulot» yaratiladi:
    

A) savdoda;
B) qishloq xo’jaligida;
V) sanoatda;
G) qurilishda.

23. 
    Jamiyatning makroiqtisodiy tahlilini ilk bor amalga oshirgan – bu:
    

A) A.Smit;
B) D.Rikardo;
V) F.Kene;
G) J.Keyns.

24. 
    Birinchi bo’lib kapitalni asosiy va aylanma kapitalga, mehnatni esa unumli va unumsiz mehnat turlariga ajratgan-bu:
    

A) U.Petti;
B) F.Kene;
V) A.Smit;
G) K.Marks;

25. 
    A.Tyurgoning ko’rsatib berishicha, har qanday boylikning yagona manbai:
    

A) savdodagi mehnat;
B) dehqonchilikdagi mehnat;
V) xunarmandchilikdagi mehnat;
G) sudxo’rlikdagi mehnat.

26. 
    A.Smit fikriga ko’ra, qaerga qo’yilgan kapital haqiqiy boylikka va daromadga ko’proq qiymat qo’shadi?
    

A) savdoga;
B) dehqonchilikka;
V) sanoatga;
G) qurilishga.

27. 
    A.Smitning metodologik nuqtai nazariga muvofiq, shaxsiy manfaat:
    

A) umumiy manfaatdan ajralmagan bo’ladi;
B) jamiyat manfaatidan ustun turadi;
V) jamiyat manfaatiga nisbatan ikkilamchi;
G) yuqoridagilarning barchasi.

28. 
    A.Smitning «ko’rinmas qo’li» – bu:
    

A) jamiyat manfaatlari yo’lida davlatning iqtisodiyotni boshqaruv mexanizmi;
B) tadbirkorlar raqobati erkinligi sharoitida kishilarning irodasiga va xohishiga bog’liq bo’lmagan iqtisodiy qonunlarning amal qilishi;
V) o’zboshimchalikka asoslangan xo’jalik yuritish mexanizmi;
G) rejaga asoslangan xo’jalik yuritish mexanizmi.

29. 
    Savdo tuzilmasida A.Smit tomonidan birinchi o’ringa qo’yiladi:
    

A) ichki savdo;
B) tashqi savdo;
V) tranzitli savdo;
G) davlat savdosi.

30. A.Smit nazariyasiga muvofiq, har bir rivojlangan jamiyatda ................ tovarlar qiymati tashkil topadi:

A) mehnat sarflaridan;
B) mehnat va kapital sarflaridan;
V) daromadlar summasidan;
G) pul sarflaridan.

31. 
    A.Smit mehnatni unumli hisoblaydi, agar u sarflagan bo’lsa:
    

A) qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida;
B) moddiy ishlab chiqarishning har qanday tarmog’ida;
V) moddiy va nomoddiy ishlab chiqarish tarmoqlarida;
G) ichki va tashqi savdoda.

32. 
    Kapital tuzilishini A.Smit quyidagi qaysi qismlarga ajratadi?
    

A) dastlabki va har yili qilinadigan avanslar;
B) asosiy va aylanma kapital;
V) doimiy va o’zgaruvchi kapital;
G) yuqoridagilarning barchasi.

33. 
    A.Smit ta’limotida asosiy g’oya:
    

A) iqtisodiy liberalizm g’oyasi;
B) iqtisodiyotga davlatning aralashuvi g’oyasi;
V) iqtisodiyotni monopollashtirish g’oyasi;
G) iqtisodiyotni davlat rejalashtirishi g’oyasi.

34. 
    Qiymatni aniqlashda D. Rikardo quyidagilardan qaysi biriga asoslandi?
    

A) mehnat nazariyasiga;
B) xarajatlar nazariyasiga;
V) foydalilik nazariyasiga;
G) pul nazariyasiga.

35. 
    D. Rikardo «renta» kategoriyasini quyidagi qaysi variantlarda talqin qildi?
    

A) yerdan olinadigan daromad sifatida;
B) sanoat sohasidagi foyda sifatida;
V) o’rtacha foyda darajasidan ortiqcha fermerning qo’shimcha daromadi sifatida;
G) «er in’omi» sifatida.

36. 
    D.Rikardo fikri bo’yicha, ish haqi pasayish tendentsiyasiga ega negaki:
    

A) tadbirkorlar ishchilarning mehnat bahosini pasaytiradi;
B) tug’ilishning yuqori sur’ati ortiqcha mehnat taklifini keltirib chiqaradi;
V) mashina va mexanizmlar ishchi kuchini siqib chiqaradi;
G) foyda normasi pasayib boradi.

37. 
    Foyda normasining pasayishi tendentsiyasini, D.Rikardo bo’yicha, quyidagi qaysi sabablar keltirib chiqaradi?
    

A) kapitalning bir ish turidan boshqasiga oqib o’tishi;
B) «mehnatni bozor bahosining» nisbatan oshishi;
V) yer unumdorligining pasayishi sababli undan olinadigan mahsulotlar bahosining oshishi;
G) yuqoridagilarning barchasi.

38. 
    «Qiyosli ustunlik» nazariyasining asoschisi – bu:
    

A) A.Smit;
B) D.Rikardo;
V) J.B.Sey;
G) J.M.Keyns.

39. J.B.Seyning «bozor qonunining» asosiy qoidalari hisoblanadi:

A) taklif o’ziga mos darajada talabni keltirib chiqaradi;
B) baho, ish haqi va foiz stavkasi mutlaqo moslashuvchan, harakatchan;
V) iqtsodiy inqirozlar bo’lmaydi, negaki ularning vujudga kelishi vaqtincha va o’tkinchi xarakterga ega;
G) yuqoridagilarning barchasi.

40.Kimning iqtisodiy ta’limoti vujudga kelishi bilan «Sey qonuni» o’z faolligin yo’qotdi?

A) K.Mengerning;
B) A.Marshallning;
V) J.M.Keynsning;
G) M.Fridmanning.

41.T.Maltusning nufus nazariyasiga binoan qambag’allikning bosh sababi hisoblanadi:

A) aholi soni o’sishining doimiy yuqori sur’ati;
B) ish haqining o’zgarmas past darajasi;
V) «tuproq unumdorligining pasayishi qonuni»;
G) yuqoridagilarning barchasi.

42.T.Mal’tusning nufus nazariyasini quyidagilardan kim qat’iy inkor etdi?

A) D.Rikardo;
B) J.S.Mill;
V) R.Ouen;
G) A.Marshall.

43. T.Mal’tus fikri bo’yicha takror ishlab chiqarishdagi «uchinchi shaxs»-bu:

A) jamiyatning unumsiz qismi;
B) ijtimoiy mahsulotni yaratishga va realizatsiya qilishga Yordam beruvchi omillar;
V) umumiy ortiqcha ishlab chiqarishni oldindan bartaraf qiluvchi omillar;
G) yuqoridagilarning barchasi.

44.Sotsializmning nazariy-metodologik muammolarini ko’rib chiqishga jazm qilgan klassik siyosiy iqtisodning birinchi mualliflari:

A) A.Smit;
B) J.S.Mill;
V) K.Marks;
G) T.Mal’tus.

45.J.S.Millning islohot kontseptsiyasida tavsiya etiladi:

A) kooperativ assotsiatsiya Yordamida Yollanma mehnatni tugatish;
B) yer solig’i Yordamida yer rentasini umumiylashtirish;
V) merosxo`rlik qonunini cheklash yordamida boylikning tengsizligini cheklash;
G) yuqoridagilarning barchasi.

46.«Kapital» kategoriyasini ekspluatatsiya vositasi va o’z-o’zidan o’suvchi qiymat sifatida tavsiflagan yagona klassik siyosiy iqtisod vakili:

A) A.Smit;
B) J.B.Sey;
V) K.Marks;
G) F.Kene.

47.K.Marks fikri bo’yicha, foyda normasining pasayish tendentsiyasini quyidagi qaysi sabablar keltirib chiqaradi?

A) kapitalning bir ish turidan boshqasiga oqib o’tishi;
B) kapital tuzilishida o’zgaruvchi kapital hissasining kamayishi;
V) kapital tuzilishida doimiy kapital hissasining oshib borishi bilan birga kuzatiladigan kapital jamg’arilishi;
G) yuqoridagilarning barchasi.

48. K.Marksning takror ishlab chiqarish nazariyasida asoslab berilgan qoidalar-bu:

A) «yillik mahsulot» qimmati bilan bir yilda yaratiladigan daromadlarning aynan o’xshashligi;
B) oddiy va kengaytirilgan takror ishlab chiqarish turlarining farqi;
V) to’yib iste’mol qilmaslik iqtisodiy inqirozlar doktrinasining asossizligi;
G) kapitalizmda iqtisodiy inqirozlarning tasodifiyligi.

49. Marjinalizm tadqiqoti asoslanadi:

A) umumiy iqtisodiy miqdorlarga;
B) o’rtacha iqtisodiy miqdorlarga;
V) me’yorli iqtisodiy miqdorlarga;
G) yuqoridagilarning barchasi.

50.Davlatning iqtisodiyotga aralashuvi zarurligi nazariyasini ilgari surdi:

A) Monetaristlar;
B) Keynschilar;
V) Klassiklar;
G) Yangi klassiklar.

51. J.M.Keyns nazariyasiga muvofiq jamg’armalar investitsiyalardan oshishi mumkin, agar:

A) foiz stavkasi darajasi oshsa;
B) uzoq vaqt iqtisodiyotda ortiqcha ishlab chiqarish va ishsizlik mavjud bo’lsa;
V) «Sey qonuni» amal qilmasa;
G) iqtisodiyotda ortiqcha ishlab chiqarish va ishsizlik bo’lmasa.

52. Iqtisodiy o’sishni bozor mexanizmi ta’minlaydi, bu mexanizmning asosiy vositasi pul, degan g’oya – bu:

A) Keynschilik g’oyasi;
B) Monetarizm g’oyasi;
V) Institutsionalizm g’oyasi;
G) Marjinalizm g’oyasi.

53.Beqarorlik, inflyatsiya va ishsizlik kapitalistik iqtisodiyot uchun xarakterli, shuning uchun davlat iqtisodiyotni tartiblab turishi kerak g’oyasini ilgari suradi:

A) Monetarizm;
B) Klassiklar;
V) Keynschilik;
G) Yangi klassiklar.

54. Iqtisodiyotni barqaror rivojlantirishda pul asosiy rol o’ynaydi – bu:

A) Monetarizm kontseptsiyasi;
B) Klassiklar kontseptsiyasi;
V) Keyns kontseptsiyasi;
G) Yangi klassiklar kontseptsiyasi.

55. J.M.Keyns ta’limotiga muvofiq, daromadlar o’zgarishining investitsiyalar o’zgarishiga bog’liqligi aks ettiriladi:

A) inflyatsiyada;
B) mul’tiplikarotda;
V) akseleratorda;
G) innovatsiya.

56.«Bekorchi sinflar nazariyasi» muallifi hisoblanadi:

A) T.Veblen;
B) J.Kommons;
V) U.Mitchell;
G) J.K.Gelbreyt.

57. Konvergensiya nazariyasi – bu:

A) kapitalizm va sotsializm afzalliklari sinteziga asoslanadi;
B) sotsializmni inkor etish va kapitalizm tansformatsiyasini tan olish;
V) kapitalizmni inkor etish va sotsializmni takomillashtirishga asoslanadi;
G) iqtisodiy o’sishning uchinchi yo’lini qidirib topish.