Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ijodiy faoliyat
1. Nima uchun tarixchi J. Sarton XI asrni «Be ru niy asri» deb ta’rifladi? 2. Beruniyning g‘arbiy yarim sharda katta quruq lik borligi to‘g‘risidagi fikri XV–XVI asrlarda o‘z tasdig‘ini topgan. Bu qaysi qit’a? Beruniyning Yer aylanishi chizmasi Beruniy ismidagi «Abu Rayhon» qismi – Ray- honning otasi (ray- honning eng yaxshisi, a’losi ma’nosida), «Mu- hammad» – mutafak- kirning o‘z ismi, «ibn Ahmad» – Ahmadning o‘g‘li ekanini anglatadi. Beruniy Kot (Kat) shahrining tashqarisida tug‘ilganligi uchun «Beruniy», ya’ni «tashqarilik» de- gan taxallus bilan atalgan. Uning ilk ustozi Abu Nasr ibn Iroq bo‘lib, Beruniy undan astronomiya, algebra va geometriyaga oid bilimlarni o‘rgangan. Abu Nasr ibn Iroq Beruniyga mehri balandli- gidan 12 ta asarini mazkur sevimli shogirdiga bag‘ishlagan. Beruniyning ikkinchi ustozi Abu Sahl Iso al-Masihiy bilan Jurjondagi paytida tanishgan. Beruniy undan tibbiy, astronomiya va falsafa- ga oid bilimlarni o‘rgangan. 182 Abu Rayhon Beruniy. «Kitob al-tafhim» asari Usturlob Manbalarda «Kitob al-tafhim» Abu Ray- hon Beruniyning X-XI asr- larda yozgan astronomiya, fizika, matematika, geo- metriya va geografiya fan- lari bo‘yicha yirik ilmiy asari. XIII asrda ko‘chirilgan nusxa. Abu Rayhon Beruniyning kashfiyotlari, ayniqsa, uning «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar», «Hindiston», «Mineralogiya», «Say - dana» kabi asarlari o‘z zamonasidayoq unga shuhrat keltirdi. «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar» asari Beruniyning ko‘p qirrali olim ekanini namoyish etdi. «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar» asarida ajoyib jumlalar keltiradi: «Gar - chi biz bu kitobning ba’zi joylarida turli fanlarga o‘tib, bayonimizga aloqasi yo‘q ma - salalarga kirishib ketsak ham, bu gapni cho‘zish yoki ko‘paytirish maqsadida emas, balki o‘quvchini zeriktirmaslik uchundir. Chunki doim bir xil narsaga qarash malollik va sabrsizlikni olib keladi. O‘quvchi fandan fanga o‘tib tursa, turli bog‘larda yurganga o‘x- shaydi...» Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|