183
U
arab adabiyoti okea-
nida yagona qoyadir.
Hindshunoslikda Be-
runiyga teng keladi-
gan kishini na ilgari va
na so‘nggi vaqtlarda
o‘tganini bilmaymiz.
Zaxau, XIX asr,
nemis sharqshunosi
«Beruniy
geologiya va
mineralogiya fanlari-
ning nazariyotchisi va
asoschisidir».
H. Abdullayev,
akademik
Xorazmdagi siyosiy ziddiyatlar va notinchlik sabab Beruniy 22 yoshida ona shahri-
ni tark etib, Kaspiy dengizi janubidagi Jurjon va Ray shaharlarida nihoyatda faqirlikda
kun kechirgan. Hatto ilmiy munozaralarda ham puldor olimlar uning muhtojligi ustidan
kulish gan. Bu haqda Beruniyning o‘zi shunday yozadi: «Ray
shahrida bir olim astro-
nomiya sohasida men bilan bahsga kirishdi va ilmda mendan ancha past tursa-da,
mendan o‘zini yuqori olib, hatto kaminani haqorat ham qildi. Vaholanki,
faqat boylik
ortiqchaligi oramizdagi farq edi».
«Hindiston» kitobining yaratilishi haqida esa shun
-
day fikr bildiradiki, unda har qanday orzu-istakning
o‘zagi mehnat va harakat degan xulosa kelib chiqadi.
Bu asarning tarixiy ahamiyati va qimmati har bir davr
jahon allomalari tomonidan e’tirof etilgan.
«О‘rta asr va yangi zamon mualliflaridan hech biri
hind madaniyatining chigal masalalarini chuqur ilmiy
ruhda tushunishda Abu
Rayhon Muhammad ibn Ah
-
mad Beruniy erishgan yutuqlarga erisha ol
-
madi. Beruniyning «Hindiston» asari klas
-
sik namuna bo‘lib qolishi bilan birga, o‘z
muallifining qadimgi hind madaniyati va
faniga qilgan tortig‘idan iboratdir», — de
-
gan edi Hindiston olimi Hamid Rizo.
«Mineralogiya» asarida minerallar va ma’dan
-
larning o‘z davridagi narx-navosi, ba’zilarining shifo
-
baxshlik
xususiyatlari, nodir tosh va metallar bilan
bog‘liq ayrim qiziqarli etnografik ma’lumotlarni bayon
etgan, bu mazkur kitobning muhim tarixiy manba sifa
-
tidagi ahamiyatini yanada oshiradi. Shuningdek, Beru
-
niy «Mineralogiya» kitobida shunday yozadi: «Mehnat
-
siz shon-shavkatga, martabaga erishgan kishi hurmatga
loyiqmi? Yuqori martabaga mehnatsiz erishgan kishi fa
-
rog‘at va rohat soyasida yashaydi, yaxshi kiyinadi, ammo
ulug‘lik libosidan mahrum, yalong‘ochdir».
U insonning
asosiy vazifasi mehnat orqali ko‘zlangan maqsadga eri-
shish, yaxshilik orqali yaxshilik ko‘rishidir, deb qayd etadi.
Hind olimi Hamid Rizoning
«Hindiston» filmi asosi-
da
taqdimot tayyorlang va
muhokama qiling.
Dostları ilə paylaş: