184
Beruniy G‘aznada
Xorazm 1017-yil Mahmud G‘aznaviy tomonidan zabt etilgach, ko‘pchilik olimlar qatori Beruniy ham
G‘aznaga olib ketiladi. Mahmud G‘aznaviy Xorazm hukmdori Ma’munning sadoqatli odamlari sifatida
qarab, Beruniy va ba’zi olimlarga dastlab yaxshi munosabatda bo‘lmagan. Ammo keyinchalik vaziyat
o‘zgardi. Sulton Mahmud o‘zining Hindistonga qilgan bir nechta yurishlarida hatto Beruniyni mu-
najjim sifatida yonida olib yurgan. Bu yurishlar davrida to‘plangan ma’lumotlar asosida olim o‘zining
mashhur «Hindiston» asarini yozgan.
Beruniyning ilmiy faoliyati Sulton Mahmudning o‘g‘li Mas’ud G‘aznaviy (1030–1041) davrida yanada
yuksaldi. U Mas’udning arab tilini o‘rganishiga, astronomiyadan xabardor bo‘lishiga ko‘maklashdi. Sul-
ton Mas’udning homiyligidan minnatdor bo‘lgan Beruniy unga bag‘ishlab «Qonuni Mas’udiy» asarini
yaratgan.
Mulohaza uchun
2009-yil iyun oyida Eron hukumati to
-
monidan Venadagi Birlashgan Millatlar
Tash kilotining bo‘limiga to‘rt mashhur olim: Ibn Sino,
Beruniy, Zokiriy Roziy (Reyz) hamda Umar Xayyom
-
ni o‘z ichiga olgan pavilyonni taqdim etiladi. Hozirda u
Vena xalqaro markazi Memorial maydonidan joy olgan.
Abu Rayhon Beruniy «Mineralogiya».
XI asr. Suvga tushirilgan namuna
asosida siqib chiqarilgan suyuqlikning
hajmini aniqlash moslamasi chizmasi.
Beruniy tibbiyotga bag‘ishlangan
«Saydana» asarida mingdan ortiq
dorivor moddalar nomini 30 tilda
yozib chiqqan.
Beruniy o‘zining birinchi astro-
nomik tajribalarini 16 yoshda Kat
shahrida boshlagan. Alloma, nafaqat astrono-
miya va boshqa tabiiy fanlar bilan shug‘ullandi,
balki tarix, xususan, din tarixi bilan ham qiziqdi.
Olim muhim asarlaridan biri bo‘lgan «Qadimgi
xalqlardan qolgan yodgorliklar»ni 1000-yili tu-
gallagan. Bu asar muallifning ko‘p qirrali olim
ekanini namoyish etgan.
Dostları ilə paylaş: 
