Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
42
43 Buyuk ipak yo‘li Qang‘ davlati davrida savdo karvonlari orqali ulkan hududdagi mulklar va shaharlarni, jumladan, Sug‘d va Chochni o‘zaro bog‘lagan bo‘lsa, Eftaliylar davrida Chochning Ipak yo‘lidagi muhim strategik ahamiyati kamaymadi. Shu bois, Sosoniy- lar podshosi Xusrav I ning eftaliylarga qarshi kurashi bayon etilgan manbada Choch Farg‘ona kabi eftaliylarning chegara hududi sifatida keltirilgan. Bu davrda Choch Sug‘d va boshqa mulkliklar kabi o‘z mustaqil ichki va tashqi siyosatini davom ettirgan. Y. F. Buryakov «Ilk o‘rta asrlardagi Choch tarixidan» Choch (Toshkent vohasi) Chirchiq va Ohangaron havzalaridagi dehqonchilik va ko‘chmanchi chorvadorlarning hududlari kesishgan mintaqada joylashgan. Choch Ipak yo‘lining shimoli-sharqiy yo‘nalishida strategik ahamiyatga ega bo‘lgan hudud hisoblangan. Ilgari Choch da o‘troq mahalliy aholining manzilgohlari paydo bo‘lgan bo‘lsa, VI–VIII asr boshlarida ularning soni nihoyatda oshgan. Turk xoqonligi davrida esa turkiylar vohada yetakchi kuchga aylandi. Ammo vo - haning turkiy hukmdorlari davlat ishlarini olib borishda sug‘diy til va yozuvdan foy - dalanishgan. VII–VIII asrlarga mansub tangalarini ham sug‘diy yozuv va tilda zarb ettirishgan. Bu fanda turk-sug‘d namunasidagi tangalar deb yuritiladi. Chochda sug‘diy til va yozuv qatorida turkiy til va yozuvning amal qilishi Qanha shahri xarobasidan topilgan sopol idishdagi bitiklarda o‘z aksini topgan. Bu voha - ning VI–VIII asrlardagi etnik manzarasini ham aks ettiradi. Chochga sug‘diylarning kirib kelishi ma- halliy a’yonlarning o‘troqlashib, zardush- tiylikni qabul qilishiga sabab bo‘lgan. Choch ko‘plab diniy konfessiyalar ke- sishgan mintaqa bo‘lganligi uc hun bu yerda mahalliy turklarning tangric hilik, xristianlikning nestorian oqimi, moniylik kabi dinlar ham tarqalgan. Chag‘oniyon va Choch elchilari Sug‘d hukmdori Varxuman huzurida. Afrosiyob xarobalaridan topilgan «Choch» arablar tomonidan «Shosh» deb nomlangan. Chunki arab alifbo- sida «ch» harfi bo‘lmagan. |