Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik

Mulohaza uchun
O‘rganganimizdan xulosa chiqaramiz
Vizantiyalik tarixchi Prokopiy Kesariyskiy shunday yozadi: «Eftaliylar podshosi rimliklar va boshqa 
podsholardan qolishmaydigan holda aholiga g‘amxo‘rlik ko‘rsatadi, o‘zlari va qo‘shnilari bilan bo‘lgan 
munosabatlarda adolat mezonlariga amal qiladi». Yuqoridagi matn va qadimgi Rim tarixi mavzusidan 
olgan bilimla ringizga tayanib, eftaliy hukmdorlarning boshqaruviga baho bering.
23
Eftaliylar tangasi
Termiz
Panjikent
Poykand
Buxoro
Zartepa
Naxshab
Eftaliylar
davlatidagi sha­
harlarning o‘ziga 
xosliklarini sanab
bering

---

8 - 9 - m av z u l a r :
TURK XOQONLIGI
VI asr o‘rtalarida Oltoy va Janubiy Sibirda 
yashagan turkiy qabilalarni birlashtirgan yangi 
davlat vujudga keldi. Bu davlat tarixga 
Turk xoqonligi
nomi bi
-
lan kirgan. Yettisuv va Shar qiy Turkistonga tutashgan yurtlar
-
da yashovchi turkiy qabilalar bo‘y sundirilib, 
Oltoy
xoqonlik
-
ning markazi qilib belgilanadi. Uning asoschisi 
Bumin
edi. Unga 
«Yab g‘u xoqon»
degan unvon beriladi. 
Bu davrda Sirdaryo va Orol dengizi bo‘ylariga cha 
cho‘zilgan keng o‘lka Turk xoqonligining hududlari 
bo‘lgan. Xoqonlikning eftaliylar qo‘l ostidagi hududlar
-
ga harbiy tahdidi kuchaydi. Eftaliylar davlatning shimo-
liy hududlarini mudofaa qilish bilan band bo‘lgan bir payt
-
da sosoniylar janubiy o‘lkalar – Toxariston va Chag‘oniyonni 
ulardan tortib oladilar.
Janubdan Eron sosoniy laridan, shimoldan esa Turk xoqonligidan zarbaga uch
-
ragan Eftaliylar davlati parchalanib, Amu daryoning janubiy qir g‘oqlarigacha bo‘l gan 
viloyatlar Eron, uning o‘ng sohillari bo‘y lab Kaspiy den gizigacha cho‘zilgan yerlar 
Turk xoqonligi tasarrufiga o‘tadi.
Mulohaza uchun
Eftaliylarning tarix sahnasidan chiqib ketishi ham-
da bu hududda Turk xoqonligining qaror topishiga 
qanday omillar sabab bo‘lgan, deb o‘ylaysiz?