Iv bap. Tarmaq operacion sistemaları 1 Operacion sistemalardıń wazıypası qollanılıwı

Sorawlar

1. OS tárepten kompyuter resursların basqarıw máselesi neden quralǵan?

2. OS nıń tiykarǵı kompanentaların sanap otiń.

3. tarmaq OS qanday programmalıq wasıytalardan payda bolǵan hám ol qanday isleydi?

4. tarmaq xızmetleri hám tarmaq servislerinıń, olardan tısqarı olardı ámelge asıriw variantların sabap otiń.

5. bir reńli OS serverli OS dan nesi menen parq qiladı?

6. tarmaq OS larǵa tiykarǵı talap nesi menen ibarat?

7. yadro járdemshi modullerdin funktsionalları nelerden ibarat?

8. OS yadrosi jumısinıń paydalanıwshı hám imkaniyati joqarı xatkeri rejimlerde súwretlep beriń.

9. OS jumısinıń apparatli qollap quwatlaw quralların aytip beriń.

10. OSI modelinıń qaysi baǵanası transport imtizige tiyisli?

11. tarmaq xızmetleri hám OS oz ara baylanisin súwretlep beriń .

12. Windaws Server 2000 tarmaq OS shańaraǵinıń xarakteristikaları haqqinda maǵlıwmat beriń

V-BOB. Lokal esaplaw tarmaqları

Lokal esaplaw tarmaqların jaratiw – bul texnologiyalardı tańlaw, jumısshi stansiyalar sanin, olardıń ozara jaylasıwin aniqlaw bolıp, iskerlik turine qarap paydalanıwshılardıń jumısshi gruppaları aniqlanadı. Local esaplaw tarmaǵi (LET) sheklengen aymaqta isleydi, oni jaratiwda ádette arnawli orama jup yáki koaksial kabellerden paydalaniladı. Ayrim jaǵdaylarda uzaq aymaqtaǵi baylanisti támiynlewde yáki qorǵaw boyınsha joqarı talap qoyilǵanda optic talali kabeller qollaniladı. Local tarmaqlar ushın kabel bir waqıtta abonentler paydalanıwshı monokanal rólin orinlaydi.

Belgilengen maqseti, arxitekturassi, maǵlıwmat almasıwin quraw hám abonentlerdi ózara baylanistiriw qaǵiydası boyınsha local tarmaqlarınıń har qiyli turlerin belgilew mumkin. LET barlıq túrdegi informaciya sistemaları esaplanip, informaciya resursları menen islew imkaniyatın támiynlew. Kop jaǵdaylarda LET úlken tarmaqtiń bir bolimi bolıp, bólim department, labaratoriya, sentr, ofis yáki islep shıǵarıw tarawlarına baylanisli bolǵan aymaqlıq harakterdegi maǵlıwmatlarǵa islew beriw wazıypasın orinlaydi. Bólimlerdiń iskerlik turi servisler hám xızmet sipatın oz ishine alıwshi local tarmaqlardıń arxitekturasına tásir kórsetedi.

Funksional wazıypasına kore local tarmaqlar tómendegi túrlerge bolinedi:

- is hújjet almasıwi, normative-maǵlıwmatnama, kitapxana hám informaciya arxivi boyınsha paydalanıwshılardıń informaciya xızmetin orinlawshi tarmaq;

- tiykarǵı wazıypası ilmiy-texnik esaplawlardı orinlawshi hám tadqiqot proektlerin avtomatlastiriw bolǵan local tarmaq;

- qarar qabil qiliw sistemaları, ekspert sistemaları, ekspert sistemaları, araliqtan oqitiw, dizayn hám proektlestiriw tarmaqları;

- ónim islep shıǵarıw, xızmet kórsetiw, sawda hám marketing boyınsha karxana iskerligin basqarıwshi local tarmaq.

Ótkiziwsheńlik qásiyeti boyınsha LET tómendegishe dárejelerge bólinedi:

- jińishke koaksial kabel hám oralǵan jupliq kabellerinnen paydalanıwshı, ótkiziwsheńlik qásiyeti tómen(maǵlıwmat uzatiw tezligi 10Mb/s átirapinda) bolǵan LET;

- iri koaksial kabel yáki eselengen orama jupliq kabellerinnen paydalanıwshı, ótkiziwsheńlik qásiyeti ortasha (maǵlıwmat uzatiw tezligi 100 Mb/s ge shekem) bolǵan LET;

- optic talali baylanis kabellerinnen paydalanıwshı, ótkiziwsheńlik qásiyeti joqarı (maǵlıwmat uzatiw tezligi 1000Mb/s ge shekem) bolǵan LET.

Lokal tarmaqtiń dáslepki texnologiyalarında fizikalıq baǵanada kompyuterlerdi birlestiriwshi qulay qural sipatında ajratılǵan ortaliqlardan paydalanilǵan. Ámelde barlıq texnologiyalardıń (ArcNet, Token Ring, FDDI, Ethernet) baslanǵish basqishinda ajratılǵan ortaliqlardan paydalanilǵan. 90-jildiń ortalarına kelip ónimdarliq, isenimlilik hám kólemliligi tárepten joqarı kórsetkish esabina kabelli aymaqlıq tarmaqlardaǵi barlıq texnologiyalar ornin paketler kommutatsiya texnologiyası iyeley basladı.

Zamanagóy local tarmaqlar eki texnologiya boyınsha qurıladı, onnan Ethernet texnologiyası aldinraq payda bolǵan bolıp, onda ortaliqtiń ajratılǵan algoritmi sipatında tosattan ruxsat usuli qollaniladı. Local tarmaqti uyreniwde áne usi klassik texnologiyalardan baslaw máqsetke muwapiq. Ethernet texnologiyası

Token Ring hám FDDI siyaqli local tarmaq texnologiyaları shańaraǵina kiredi.
5.1. Ajratılǵan ortaliqta local tarmaq xarakteristikaları
Birinshi local tarmaqti quriwda bir mekemede jaylasqan onlap kompyuterlerdi esaplaw tarmaǵina birlestiriw ushın ápiwayi hám arzan sheshim qidirilǵan. Bir mekemede olardıń sani úlken bolmaǵanliǵi sebepli, onlap kompyuterler ámelde qálegen local tarmaqti quriw ushın jeterli esaplanadı. Local tarmaqlardıń global tarmaqlarǵa birlestiriw máselesi áhmiyetli bolmaǵan, sol sebepli local tarmaq texnologiyalarında bul esapqa alinbaǵan. Tiykarınnan uliwma maǵlıwmat uzatiw ortaliǵi tarmaǵinda barlıq kompyuterlerden birge paydalaniw qaǵiydası ornatılǵan apparat hám programmalıq sheshimlerden paydalanilǵan.

Birinshi jaratılǵan proektte ajratılǵan ortaliq koaksial kabelde qurılǵan(5.1-súwret), bul jaǵdayda maǵlıwmatlardı uzatqanda tarmaqtiń baarliq kompyuterleri ussi xabardi alǵan. Fizikalıq baylanistiń ápiwayi topologiyaları kabelli ortaliqti ajratiwdiń ápiwayililıǵın támiynleydi. Ethernet texnologiyasında bul topologiyalar juldiz, shina, Token Ring hám FDDI texnologiyalarında bolsa sheńber topologiyasıdir.

Bunday tarmaqlardıń fizikalıq topologiyası - bul sheńber bolıp, bunda hár bir baylanisiw qońsilas eki baylansilar menen kabel arqali baylanisadı (5.2-súwret). Birǵana kabeldiń usi qirqimi hám ajralıwshi esaplanadı, bul jaǵdayda hár bir waqıt momentinde tekǵana bir kompyuter ozinıń paketlerin uzatiw ushın sheńberden paydalaniwi mumkin.

Аjratılǵan ortaliqlardan paydalaniw tarmaq baylanisiw jumısinıń logikaliq ápiwayilastiriw imkanin beredi. Haqiyqatınnan da hár bir waqıt momentinde tek ǵana bir uzatiw ámelge asıriladı, bul bolsa tranzit baylanıslarda kadrlardı buferge alıw zárurligin shette qaldiradı. Yaǵniy mas túrde transit baylanıslarda quramali protsesslerde aǵimdi basqarıw hám artiqsha juklewdi da túsirip qaldiradı.

Аjratılǵan ortaliqlardıń tiykarǵı kemshiligi – bul jaman masshtablasqanliǵi esaplanadı. Bul kemshilik prinsipial bolıp, ortaliqqa kiriw usulinnan ǵarezsiz túrde onıń ótkiziwsheńlik qásiyeti tarmaqtiń barlıq elementleri ortasında bolinedi. Uluwma ortaliqtan paydalaniw koeffitsienti belgilengen shegaradan asıwi menen ortaliqqa náwbet siziqli túrde artadı hám tarmaq ámelde isley almaytuǵin halatqa kelip qaladı.

Lokal tarmaq texnologiyaları qaǵiydaǵa tiykarlanip OSI modelinıń tómengi eki – fizikalıq hám kanal baǵanalarınıń jumısin ámelge asıradı,

(5.3-súwret). Funksianal tárepten bul baǵanalar local esaplaw tarmaqlarınıń standart topologiyalar , yaǵniy juldiz, shina, sheńber hám terek siyaqli topologiyalar imkaniyati sheńberinde kadrlardı jetkeriw ushın jeterli esaplanadı.


Lokal tarmaqqa baylanisqan kompyuterler kanal baǵanasınnan joqarıda jaylasqan protocol baǵanaların qollamaydi dep bolmaydi. Bul protokollar local tarmaq baylanıslarında ornatiladı hám islemeydi, tek ǵana olar orinlap atrǵan wazıypalar LET texnologiyalarına kirmeydi. Tarmaq hám transport protokolları local tarmaq baylanıslarına hám basqa local tarmaqlarǵa jalǵanǵan kompyuterler menen ozara baylanis qiliw ushın kerek bolıp, baylanis joli sipatında global tarmaqtan paydalaniw mumkin. Egerde jalǵiz local tarmaq ortalıǵında kompyuterlerdiń ozara baylanisin támiynlew kerek bolsa, ol jaǵdayda ámeliy protokollar kanal baǵana ústinde islewi mumkin. Bunday sheklengen ozara baylanis paydalanıwshılardı qanaatlantirmaydi, sonıń ushında local tarmaqtiń hár bir kompyuteri toliq protokollar stekin qollaydi.

Local tarmaqtiń kanal baǵanası eki kishi baǵanalarǵa bolinedi hám olar baǵanan dep juritiledi:

• 
  LLC (Logical Link Control) logikaliq baǵanalardı basqarıw baǵanası;
  
• 
  MAC (Media Access Control) ortaliqta paydalaniw mumkinshiligin basqarıw baǵanası.
  

LLC baǵananıń funksiyası operatsion funksiyanıń arnawli moduline sáykes programma arqali ámelge asıriladı, MAC baǵananıń funksiyası bolsa apparat – programmalıq, yaǵniy tarmaq adapter hám onıń drayveri tárepinnen ámelge asıriladı, yaǵniy tarmaq adapter hám onıń drayveri tárepinnen ámelge asıriladı(soni este saqlaw kerek, MAC-adressten Ethernet tarmaǵinda baylanıslardan identifikaciyalaw ushın paydalaniladı).

Муҳитда МАС-поғонадаги киришларни бошқаришни кўриб чиқамиз.

МАС baǵananıń tiykarǵı wazıypalarına tómendegiler kiredi:

- ajratılǵan ortaliqtan paydalanıwdı támiynlew;

- fizikalıq baǵananıń wazıypası hám qurılmalarınnan paydalanip aqirǵi baylanıslar ortasında kadrlar uzatiw.

Тosattan ruxsat usuli ajratilatuǵin ortaliqlardı iyelewshi tiykarǵı usullardan biri esaplanadı. Bul usul uzatiwshi baylanisqan tarmaqqa maǵlıwmat kadrların basqa baylanıslardıń jumısin ǵarezsiz túrde jiberiwge hareket etedi, tekǵana buni uzatiw liniyası bos bolǵan waqıt momentinde ámelge asıriladı.

Tosattan ruxsat usuli tarmaqta ortaliqqa kiriwdi tártipke salıwshi sudya wazıypasın orinlawshi arnawli baylanis boliwin talap qilmaydi. Sonıń ushın da har bir waqıtta bir neshe stansiyalardan kadrlardı uaztiw protsessinde uzatiwshilardıń signalları ustpe ust tusip qalıw(kolliziya) halati juz beredi. Kollizizya nátiyjesinde bolsa barlıq uzatilip atrǵan informaciyalardıń paketleri buziladı.

Kolliziya itimallıǵın páseytiw ushın maǵlıwmatti uzatiwdan aldin dástlep uzatiw usuli jaratılǵan. Egerde ortaliq basqa kadrlardı uzatiw menen band bolsa, baylanis ozinıń kadrların tuwridan tuwri uzatiw huquqina iye bolmaydi. Bul bolsa kolliziya itimallıǵın toliq joq etpeseda páseytiw imkaniyatın beredi.

Joqarıda qurılǵan tosattan paydalana alıw algoritmleri baylanis belgilengen waqıtta ajratılǵan ortaliqqa kire alıw huquqin alıwǵa kepillik bermeydi. Ámelde har dayim hám haqiyqiy kutiw waqtı belgilengen itimalliqtan asıp ketedi.

Ajratılǵan ortaliqtan paydalana alıwdi támiynlewdiń basqa jantasıwi bul har dayim kiriwdi kutiwdiń maksimal waqtı málim bolǵan determinlesken kiriw. Determinlesken kiriw algoritmları eki mexanizmdan paydalaniladı, bular, tokendi uzatiw hám soraw.