İXTİsasa giRİŞ

2. Zədələnmə, bədbəxt hadisə və peşə xəstəlikləri haqqında 
məlumat
Təhlükəsizlik texnikası, yanğın təhlükəsizliyi və istehsalat 
sanitariyası təlimatlarının, qayda və normalarının pozulması iş 
zamanı zədələnməyə, zəhərlənməyə və peşə xəstəliklərinə səbəb 
olur. 
Xarici təsir nəticəsində qəflətən baş vermiş zədələnməyə trav-
ma deyilir. Zədələnmələrə əzilmə, yaralanma, sümüklərin sınması, 
kimyəvi və yaxud termiki yanma, donma, istivurma, kəskin 
zəhərlənmə, elektrik cərəyanı ilə zədələnmə və s. misal ola bilər. 
Travma hadisəsi çox zaman bədbəxt hadisələrlə eyniləşdirilir. 
Bədbəxt hadisələr istehsalatla əlaqəli və əlaqəsiz olur. Müəssisə 
ərazisində, yaxud ondan kənarda xidməti vəzifənin, yaxud müəssisə 
rəhbərliyinin göstərişinin icrası zamanı baş verən hadisələr ist-
ehsalat travması adlanır. İstehsalatla əlaqədar olmayan bədbəxt 
hadisələrə sərxoşluq, oğurluq, işlə əlaqədar olmayaraq şəxsi əşyaların 
hazırlanması, yaxud idarə rəhbərliyinin icazəsi olmadan digər hal-
larda törənən zədələnmələr aiddir. 
İdarə rəhbərliyi istehsalatla əlaqədar olan bədbəxt hadisələr üçün 
məsuliyyət daşıyır. 
Əgər hadisə müəssisədə təhlükəsiz əmək şəraitinin təmin 
edilməsindən əlavə, fəhlə, yaxud qulluqçunun ehtiyatsızlığı, müəssisə 
daxili intizamı pozması ilə əlaqədardırsa, onda qarışıq məsuliyyət 
vəziyyəti yaranır. Bu zaman maddi təminat hər iki tərəfin təqsir 
dərəcəsindən asılıdır. İstehsalatla əlaqədar olan bədbəxt hadisələrin 
maddi kompensasiyası qanunvericiliyə əsasən müəssisə hesabına 
ödənilir. 
İstehsalatda sanitariya normalarının pozulması nəticəsində 
yaranan istehsalat zərəri peşə xəstəliklərinə səbəb ola bilər. 
Ağır və zərərli iş şəraitində baş verən xəstəliklər peşə xəstəlikləri 
adlanır. Belə xəstəliklərə atmosfer təzyiqinin dəyişilməsindən 
törəyən kesson xəstəliyi, dağ xəstəliyi, istehsalat tozlarının təsirindən 
yaranan pnevmokonoz xəstəliyi, zəhərli maddələrin təsirindən əmələ 
gələn dəri xəstəlikləri və s. aiddir. 
Bizim sosialist cəmiyyətində istehsalat zədələnmələri və peşə 
xəstəlikləri dözülməz hadisədir və onlar əsasən təşkilati və texni-
ki səbəblərdən törəyir. Ona görə də hər bir bədbəxt hadisə, peşə 
zəhərlənməsi və xəstəlikləri ölkəmizdə mövcud qanunlar əsasında 
ciddi tədqiq olunur. 
Bədbəxt hadisələrin və peşə xəstəliklərinin araşdırılması və uçota 
alınması bütün müəssisələr üçün vahid sistemlə aparılır və həmin 
hadisələrin səbəbləri vaxtında aradan qaldırılır. 

---

113
XII. Əmək mühafizəsi haqqında məlumat