İXTİsasa giRİŞ
Əmək qanunvericiliyini yoxlayan və ona nəzarət edən
Yüklə 0,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1. Əmək qanunvericiliyini yoxlayan və ona nəzarət edən
orqanlar Əmək qanunvericiliyinin yerinə yetirilməsinə aşağıdakı dövlət orqanları nəzarət edir: 1. Öz fəaliyyətlərinə görə müdiriyyətə və yuxarı təşkilatlara tabe olmayan dövlət orqanları müfəttişliklərinin xüsusi müvəkkilləri, 2. Həmkarlar ittifaqlarının və onların tabeliyindəki orqanların texniki və hüquq müfəttişlikləri, 3. Xalq deputatları sovetləri, onların sərəncam və icra orqanları, 4. Müvafiq nazirliklər və idarələr. Əmək qanunlarına dürüst riayət olunmasına ali nəzarət SSRİ Baş prokuroruna həvalə edilir. SSRİ-də əməyin mühafizəsinə nəzarət edən dövlət orqanları aşağıdakılardır: a) SSRİ Nazirlər Soveti yanında Sənayedə İşlərin Təhlükəsiz Aparılmasına Nəzarət və Mədən Nəzarəti Komitəsi: b) SSRİ Energetika və Elektrikləşdirmə Nazirliyinin Dövlət En- ergetika Nəzarəti: c) SSRİ Səhiyyə Nazirliyinin Dövlət Sanitariya Nəzarəti: ç) SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinin Dövlət Yanğın Nəzarəti. SSRİ Nazirlər Soveti yanında Sənayedə İşlərin Təhlükəsiz Aparılmasına Nəzarət və Mədən Nəzarəti Komitəsi sənayedə qazma qurğularında, buxar və isti su boru kəmərlərində qazın istehsalı, nəql edilməsi və saxlanması işlərində, partlayış işlərində və s. əmək mühafizəsi qanunlarının düzgün yerinə yetirilməsinə nəzarət edir. İşlərin xarakterinə görə həmin komitənin qazan nəzarəti, qaz nəzarəti, mədən texniki nəzarəti və s. müfəttişlikləri vardır. Dövlət Energetika Nəzarəti SSRİ Energetika və Elektrikləşdirmə Nazirliyinin müəssisələrinə nəzarət edir. Onun əsas vəzifəsi na- zirliyin və onun idarələrinin nəzdində olan elektrik stansiyalarına, müəssisələrindəki elektrik və istilik qurğuları tikintilərinin texniki vəziyyətinə, təhlükəsizliyinə və s. nəzarət etməkdir. Dövlət Sanitariya Nəzarəti SSRİ-nin və müttəfiq respublikaların səhiyyə nazirliklərinin sanitariya-epidemiologiya orqanları tərəfindən həyata keçirilir. Bu nəzarət komitəsinə, ittifaq və respublika səhiyyə nazirliklərinin baş sanitariya-epidemiologi- ya idarələri, respublika, vilayət, şəhər, rayon sanitariya-epide- miologiya stansiyaları daxildir. Bu idarələrin əsas vəzifəsi əmək və məişətin sağlamlaşdırılması, xəstəliklərin qarşısının alınması 110 XII. Əmək mühafizəsi haqqında məlumat tədbirlərini həyata keçirməkdir. Bu idarələrə nomenklaturaya uyğun olaraq SSRİ, respublika, vilayət, şəhər və s. baş sanitariya həkimləri rəhbərlik edirlər. Sanitariya-epidemiologiya xidməti idarələri təsərrüfat, həmkarlar ittifaqları təşkilatları və müalicə profilaktika idarələri ilə birlikdə müəssisələrdə əmək şəraitinin sağlamlaşdırılmasında və əməyin mühafizəsi tədbirlərinin həyata keçirilməsində fəal iştirak edir. Onlar, həmçinin, peşə xəstəliklərinin azaldılması üçün tədbirlər hazırlayır və bu tədbirləri həyata keçirir. Əmək mühafizəsinə dövlət nəzarəti ictimai təşkilatların iştirakı və nəzarəti ilə həyata keçirilir. Əmək qanunvericiliyi və əmək mühafizəsi qaydalarının düzgün həyata keçirilməsinə ictimai nəzarət və rəhbərlik həmkarlar ittifaqları vasitəsilə həyata keçirilir. Əmək mühafizəsinə nəzarətə ümumi rəhbərliyi Ümumittifaq Həmkarlar İttifaqları Mərkəzi Şurasının Rəyasət Heyəti və müvafiq istehsalat sahələrinin həmkarlar ittifaqlarının mərkəzi komitələri nəzdində olan uyğun şöbələr yerinə yetirir. Əmək şəraitinə nəzarət və rəhbərlik işində həmkarlar ittifaqlarının texniki müfəttişliklərinin böyük hüquqları vardır. Əmək təhlükəsizliyi, istehsalat sanitariyasının vəziyyəti və əmək mühafizəsi qanunvericiliyinin qorunmasına dövlət nəzarəti həmin müfəttişliyə həvalə olunmuşdur. Texniki müfəttiş müəyyən bir istehsalat sahəsinə təhkim olu- nur və sağlam əmək şəraiti, təhlükəsizlik texnikası və istehsalat sanitariyası normalarına əməl olunmasına rəhbərlik edir. Bir çox hallarda bu işdə ictimai əsaslar üzrə ştatdan kənar həmkarlar ittifaqı komitəsinin texniki müfəttişi də iştirak edir. Əmək mühafizəsi üzrə təşkilati, texniki və sanitariya-gigiyena tədbirlərinin həyata keçirilməsinə geniş ictimaiyyətin cəlb olunması üçün həmkarlar ittifaqı üzvlərindən ibarət əmək mühafizəsi komissiyaları yaradılır. Əmək mühafizəsi komissiyası mudiriyyət tərəfindən əmək mühafizəsi qanunvericiliyinin düzgün həyata keçirilməsinə nəzarət edir, təhlükəsiz əmək şəraiti yaradılmasını, baş vermiş zədələnmələrin səbəblərinin araşdırılmasını, aradan qaldırılmasını və s.-ni idarə rəhbərliyindən tələb edir. Əmək qanunvericiliyinin pozulmasında məsul olan vəzifəli şəxslər dövlət qarşısında məsuliyyət daşıyırlar. Qanunun pozulmasına görə onlar müxtəlif dərəcəli inzibati cəzadan məhkəmə məsuliyyətinə qədər cəzalandırıla bilərlər. Təhlükəsizlik texnikası xidmətlərinin vəzifələri. Onların əsas vəzifəsi istehsalatda əmək şəraitini yaxşılaşdırmaq, isteh- salat zədələnmələrini və peşə xəstəliklərini aradan qaldırmaq üçün elm və texnikanın nailiyyətlərini istehsalatda tətbiq etmək, müxtəlif təşkilati-texniki və sanitariya-gigiyena tədbirlərini həyata keçirməklə istehsalat mədəniyyətinin yüksəldilməsinə 111 XII. Əmək mühafizəsi haqqında məlumat çalışmaqdan ibarətdir. Təhlükəsizlik texnikası xidməti öz fəaliyyətini təsdiq olunmuş plan əsasında və bilavasitə müəssisənin baş mühəndisinin rəhbərliyi ilə həyata keçirir. Bu xidmətin rəisi və yaxud təhlükəsizlik texnikası mühəndisi bütün iş yerlərində avadanlığın və texnoloji prosesin təhlükəsizliyini təmin edən şəraitin yaradılmasını tələb edir. Bədbəxt hadisə baş verdikdə sex, yaxud bölmə rəhbərliyi ilə birlikdə onu tədqiq edir, əmək şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün illik plan tərtib edir, işə yeni daxil olan şəxslərlə təhlükəsizlik texnikasına dair təlimat aparır, vaxtaşırı təlimat, nəzarət və s. işləri icra edir. Təhlükəsizlik texnikası xidməti bütün bu vəzifələri həmkarlar ittifaqı təşkilatı ilə sıx əlaqədə və geniş ictimai köməyə arxalan- maqla yerinə yetirir. Hər bir müəssisədə əmək mühafizəsi tədbirlərinə ayrılan mad- di vəsait kollektiv müqavilədə nəzərdə tutulduğu şəkildə həyata keçirilir. Əmək mühafizəsi tədbirlərinin düzgün və vaxtında planlaşdırılmasına və maddi təminata ayrılan vəsaitin düzgün sərf edilməsinə nəzarət məqsədilə dövlət statistika idarəsinin və maliyyə nazirliyinin həmkarlar ittifaqları ilə birlikdə hazırlayıb təsdiq etdikləri «Əmək mühafizəsi tədbirlərinin tipik nomenklaturası» rəhbər qəbul olunmalıdır. «Əmək mühafizəsi nomenklaturası» istehsalatda təhlükəsizlik texnikası və istehsalat sanitariyasına verilən tələbləri yüksəltməyə yönəldilmiş məcburi rəhbərlikdir. Nazirliklərin nomenklaturası əsasında hər bir istehsalat sahəsi üçün ÜİHİMŞ ilə razılaşdırılmış əmək mühafizəsi tədbirlərinin konkret nomenklaturası hazırlanıb təsdiq olunur. Əsaslı qəbul olunmayan nomenklatura tədbirlərinə tələb olu- nan vəsait müxtəlif maliyyə mənbələrindən (əlavə xərclər, amorti- zasiya xərcləri və s.) sərf edilir. Başqa sözlə, istehsalatda texnoloji proseslərin təkmilləşdirilməsi, əmək şəraitinin yüngülləşdirilməsi, təhlükəsizlik tədbirlərinin həyata keçirilməsi üçün pul xərclənməsi hər vasitə ilə müəyyən edilir. Bütun bunlar fəhlə və qulluqçuların normal və təhlükəsiz iş şəraitini təmin etməklə, əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsinə, zədələnmə və peşə xəstəliklərini törədən müxtəlif səbəblərin aradan qaldırılmasına yönəldilmişdir. Fəhlə və qulluqçuların əmək vərdişlərinin və ixtisasının yüksəldilməsi müxtəlif təlimatlar, əlavə kurslar, əyani vəsaitlər, təbliğat və s. vasitəsilə həyata keçirilir. |