J izzax politexnika instituti «iqtisodiyot va menejment» kafedrasi «iqtisodiyot nazariyasi» fanidan


Ishlab chiqarish imkoniyatlari va uning chegarasi



Yüklə 0,54 Mb.
səhifə37/55
tarix07.04.2023
ölçüsü0,54 Mb.
#94277
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   55
J izzax politexnika instituti «iqtisodiyot va menejment» kafedra

Ishlab chiqarish imkoniyatlari va uning chegarasi

Ehtiyojlarningdoimo yuksalib borishi resurslarning chek­langanligi sababli ularni to‘la qondirish uchun zarur bo‘lgan miq­dorda tovar (xizmat)larni ishlab chiqarishning imkonini bermaydi. Shu sababli, cheklanganlik tanlovda muqobillikni taqozo etadi.
Resurslar cheklanganligi sharoitida ularni tejab ishlatish tovar turlarining muqobil variantlaridan eng optimal dara­jasini tanlashda muhim ahamiyatga ega bo‘ladi.
Shuning uchun korxonalar, mahsulot turini ko‘paytirsa re­surs­lar tejalishi evaziga xarajatlarni pasaytirishga eri­shadi.
Tanlovningvariantlari nihoyatda xilma-xil bo‘lib, bu qaror qabul qilishni qiyinlashtiradi. Muqobil variantlardan birini tanlash uchun ularga qilinadigan sarf - xarajatlarni taqqoslashga to‘g‘ri keladi.
Shunday qilib, turli variantlardan birini tanlash qolganlaridan voz kechishga yoki ularning miqdorini kamay­tirishga olib keladi. Inson­ning butun hayoti tanlov asosida qanday qarorga kelishiga bog‘liq.
Iqtisodiyot nazariyasi fanining asosiy vazifasi ham ana shu tanlovningeng maqbul yo‘llarini topib, to‘g‘ri qaror chiqa­rishni o‘rganishdir.


4. Ishlab chiqarishning natijalari. Ishlab chiqarish funksiyasi
Har bir ishlab chiqarish bo‘g‘inida turli omillarning bir­galikda ishlatilishi natijasida mahsulot, ya’ni tovar va xizmatlar yaratiladi.
Ular qiymat o‘lchovida korxonalar darajasida yalpi mahsu­lotni milliy iqtisodiyot ko‘lamida milliy mahsulotni tashkil qiladi.
Ishlab chiqarish omillari bilan uning natijalari o‘rta­sidagi bog‘liqlik ishlab chiqarish funksiyasi deb ataladi.
Umumiy mahsulot jalb qilingan asosiy kapital, ishchi kuchi, xom­ashyo va materiallardan foydalanish evaziga olingan mahsu­lotningmutlaqhajmidir.
O‘rtacha mahsulot (O‘M) esa jalb qilingan ishchi kuchi (V) yoki kapitalning (К) birbirligiga to‘g‘ri keladigan mahsulotga aytiladi. Bu esa umumiy mahsulot (M) miqdorini umumiy resurs (ishchi kuchi yoki kapital) miqdoriga bo‘lish yo‘li bilan aniqlanadi. O‘M=M/V. (yoki O‘M=M/K)
Qo‘shilgan mahsulot deb,eng keyingi qo‘shilgan (o‘sgan) ishchi kuchi yoki kapital miqdoriga bo‘lish yo‘li bilan qo‘shilgan omil, ya’ni qo‘shilgan kapital yoki qo‘shilgan ishchi kuchi unumdorligi aniqlanadi.
Har bir qo‘shilgan resurs evaziga olingan qo‘shilgan mahsulot esa qo‘shilgan resurs unumdorligi deb aytiladi.




Yüklə 0,54 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   55




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin