M.Veberning “Tushunish” nazariyasiga ko‘ra, sotsiologiyaning vazifasi – individual harakatning sub’ektiv sabablarini “tushunish”, ularni izohlab berishdan iborat. Bunday izohlash empirik jihatdan tekshirilgan bo‘limi va uning o‘zi individual hodisani sababiy tushuntirishning qismi hisoblanishi zarur. Veber individual ijtimoiy harakatlarni ularni anglash darajasiga qarab turlarga bo‘lgan. Ijtimoiy fanlar metodologiyasida M.Veber “ijtimoiy tiplar nazariyasini ilgari surdi.
M.Veber fikricha insonda 4 ta sotsial ta’sir mavjud:
Jamiyat – kishilar hayotiy faoliyatining tarixiy rivojlanish shakli bo‘lib, o‘z tuzilishi jihatidan murakkab tizimni tashkil qiladi. Bizning hozirda yashab turgan jamiyatimiz sotsial tizimining muayyan konkret shakli sifatida, uning funksional va rivojlanish qonuniyatini, har bir bo‘lakchalarining o‘ziga xos tomonlarini, o‘zaro munosabatlarini ilmiy jihatdan o‘rganib, to‘g‘ri boshqarish muhim ahamiyatga egadir.
Chunki, o‘z vaqtida keyingi oqibati o‘ylanmagan, oldindan sotsiologik asosda tahlil qilinmagan va oldi olinmagan nuqsonlar jamiyat taraqqiyotida salbiy asoratlar qoldiradi.
Shundan “davlat” tushunchasi odatda ma’lum bir hududda oliy hokimiyatga ega tashkilotni anglatadi. Davlatning mohiyatini yanada chuqurroq va har tomonlama anglash uchun uning muhim belgilarini bilish lozim.
Davlatning belgilari:
Boshqaruv apparatining borligi
Chegaralar (suverenitet).
Huquq tizimi.
Davlat – butun mamlakat miqyosidagi hokimiyatning maxsus boshqaruv va majburlov apparatiga, barcha uchun majburiy qonunlar chiqaradigan va suverenitetga ega bo‘lgan yagona siyosiy tashkilotdir.
Davlat – hokimiyatning bosh instituti. Hokimiyat davlat orqali o‘z siyosatini amalga oshiradi. “Hokimiyat”, “davlat” va “siyosat” tushunchalari o‘zaro juda yaqin bo‘lib, bir-birlarini belgilab beradi.
