JavaScriptətrafli izah 1 JavaScript-a giri§

2.8. Ehtiyata saxlanilan sozlar

JavaScript-ds bir nefs ehtiyata saxlanilan soz movcuddur. Bu sozlsr JavaScript-proqramlarinda identifikator kimi (dsyifsn, funksiya vs dovrlsrin nifan adlari kimi) fixif eds bilmsz. Csdvsl 2.1-ds ECMAScript v3-ds standartlafdirilmif afar sozlsri gostsrilmifdir. JavaScript interpretatoruna gors bu sozlsr xususi qiymsts malikdir vs dilin sintaksis hissssini tsfkil edir.

Cadval 2.1. JavaScript-in ehtiyata saxlanilan agar sozlari

break	do	if	switch	typeof
case	else	in	this	var
catch	false	instanceof	throw	void
continue	finally	new	true	while
default	for	null	try	with
delete	function	return

• Csdvsl. 2.2 bafqa afar sozlsri gostsrilmifdir. Hal-hazirda bu sozlsr JavaScript-ds istifads olunmur, amma dilin gslscsk inkifaf etdirmslsri ufun ECMAScript v3-ds ehtiyatda saxlanmifdir.
• Cadval 2.2. ECMA geniglanilmalari ugun ehtiyata saxlanmig sozlar

Abstract	double	goto	native	static
Boolean	enum	implements	package	super
byte	export	import	private	synchronized
char	extends	int	protected	throws
class	final	interface	public	transient
const	float	long	short	volatile

• debugger
• ECMAScript v4 standartinin cari layihalari as, is, namespace va use afar sozlarinin tatbiqina imkan
• verir. Harfand ki, JavaScript cari interpretatorlari bu dord afar sozundan identifikator kimi istifada
• edilmasini qadagan etmir, ancaq identifikatorlarda bu sozlarin istifadasindan fakinmak lazimdir.
• Bundan bafqa, JavaScript dilinda qabaqcadan muayyan edilmif qlobal dayman va funksiya identifikatorlarinin istifadadan fakinmak lazimdir. Cadval. 2.3-da ECMAScript v 3 standarti ila muayyan edilan qlobal dayifanlar va funksiyalar gostarilmifdir. Konkret reallafdirmalar oz qlobal gorunma sahasi vasitasila qabaqcadan muayyan edilmif elementlari ehtiva eda bilar. Bundan bafqa, JavaScript-in konkret platformasi uzra (muftari, server va bafqalar) bu siyahini geniflandira bilarik.
• Cadval 2.3. £akinmali oldugumuz digar identifikatorlar

argument	encodeURI	Infinity	Object	String
Array	Error	isFinite	parseFloat	SyntaxError
Boolean	escape	isNaN	parseInt	TypeError
Date	eval	Math	RangeError	undefined
decodeURl	EvalError	NaN	ReferenceError	unescapedecode
URIcomponent	Function	Number	RegExp	URIError

• 3

• Malumat tiplari va qiymatlar
• Komputer proqramlari qiymatlarin manipulyasiya naticasinda iflayir. Proqramlafdirma dilinda taqdim edilmif va emal edila bilan, qiymatlar malumatlar tipindan (data types) va proqramlafdirma dilinin an fundamental xarakteristikalarindan biri olan bu tipi dastaklayan malumat tiplarinin dastindan ibaratdir. JavaScript uf elementar malumat tipi ila iflamaya imkan verir: adadlar, matn satirlari (va ya sadaca satirlar) va mantiqi dogruluq qiymatlari (va ya sadaca mantiqi qiymatlar). JavaScript-da hamfinin iki bayagi malumat tipi tayin edilir: null va undefined. Bu qiymatlarin har biri yalniz bir qiymata malikdir.
• JavaScript bu elementar malumat tiplarindan savayi obyekt (object) kimi bilinan tarkib malumat tipini da dastaklayir. Obyekt (yani, obyekt malumat tipinin uzvu) qiymatlarin (adadlar satirlar va ya elementlar kimi va ya daha murakkab, masalan ba§qa obyektlar) kolleksiyasini tafkil edir. Obyektlar JavaScript-da ikili tabiata malikdir: obyekt adlandirilmif qiymatlarin qaydaya salinmamif kolleksiyasi kimi va ya nomralanmif qiymatlarin qaydaya salinmif kolleksiyasi kimi. Obyektin sonuncu vaziyyatinda obyekt massiv (array) adlanir. Harfand ki, JavaScript-da obyektlar va massivlar ayri-ayri malumat tipidir va bu kitabda ayri tiplar kimi baxilir.
• JavaScript-da obyektin daha bir xususi tipi muayyan edan funksiyadir (function). Funksiya - icra edilan kodun baglandigi obyektdir. Funksiya (invoked), muayyan amaliyyatin icra edilmasi ufun fagirila bilar. Massivlar kimi, funksiyalar da, digar obyekt novlarindan farqlar va JavaScript-da funksiyalar ila iflamak ufun xususi sintaksis muayyan edilmifdir. Buna gora biz obyektlardan va massivlardan asili olmayaraq funksiyalarla tanif olacagiq.
• JavaScript-in baza dilinda funksiyalardan va massivlardan ba§qa obyektlarin bir qadar xususi novlari da vardir. Bu obyektlar yeni olmayan malumat tiplarini va yalniz obyektlarin yeni siniflarini (classes) dastaklayir.
• Bu fasilin qalan hissasinda elementar tiplarin har biri tafarruati ila tasvir edilmifdir.
• Fasil baflangic saviyya ufun bir qadar dar ixtisasla§dirilmi§ tafarruatlari ozunda ehtiva edir.

•