Jismoniy shaxslar

 
 
 
I BOB. “JISMONIY SHAXSLARNI SOLIQQA TORTISH” 
FANINING PREDMETI VA METODI 
================================================== 
 
 
1.1. “Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish” fanini o„qitishning 
zarurligi, uning boshqa fanlar bilan o„zaro bog„liqligi 
 
―Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish‖ fanining boshqa fanlar singari 
o‗ziga xos predmet va vazifalari mavjud. Bu fanni o‗qitishning zarur-
ligi ijtimoiy yo‗naltirilgan bozor iqtisodiyoti munosabatlari davrida so-
liq munosabatlarining ahamiyati o‗sib borayotganligidan kelib chiqadi. 
―Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish‖ fani soliq voqeliklarini 
(harakatlarini) chuqur o‗rganish asosida zaruriy xulosalar chiqarib, 
ularni amaliyotga tatbiq etish yo‗llarini o‗rgatadi. 
―Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish‖ fani soliq amaliyotidagi eng 
to‗g‗ri, eng mukammal va eng progressiv voqeliklarni o‗rganib, ama-
liyot uchun xuddi bir dasturiy amalday yoritib boradi. Nazariya voqe-
liklarni amaliyotdan oladi va yana amaliyotga eng to‗g‗ri, ma‘qul va 
ilg‗or tajribalar olinib amaliyotga yo‗l ko‗rsatish uchun o‗rgatiladi. 
Demak, nazariya amaliyot uchun kerak va amaliyot uchun yo‗l 
boshlovchi vazifasini bajaradi. Nazariyani chuqur bilgan amaliyotchi 
har qanday o‗zgarishlarda ham ishlab keta oladi va yo‗ldan 
adashmaydi. 
―Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish‖ fanini o‗qitishning zarurligi 
amaliyotda yo‗ldan adashmaslik, soliqlar bo‗yicha keraksiz o‗zgar-
tishlarga yo‗l qo‗ymaslik, amaliyotda katta muvaffaqiyatlarga erishish 
uchun ham zarurdir. 
―Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish‖ fani soliq nazariyasi fani 
bilan chambarchas bog‗liqdir, uning maxsus bo‗limi, ya‘ni chuqur-
lashtirilgan va kengaytirilgan bo‗limidir. Chunki ushbu fan soliq 
nazariyasi qonuniyatlaridan chetga chiqib keta olmaydi, ularga 
asoslanadi va rivojlantiriladi. 
Soliq munosabatlari moliya munosabatlarining tarkibiy qismi 
bo‗lganligi bois, ―Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish‖ fani ham moliya 

---

8 
fani bilan chambarchas bog‗liq. ―Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish‖ 
fanining o‗ziga xos xususiyatlari soliq to‗lovchilar bilan davlat o‗rta-
sidagi majburiy xarakterga ega bo‗lgan pul munosabatlarini o‗rgatadi. 
―Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish‖ fani davlat byudjeti fani bilan 
ham o‗zaro bog‗liqdir. Chunki soliqlar oxir-oqibatda byudjet daromad-
larini shakllantiradi. Soliqlar (daromadlar) bo‗lmasa byudjet munosa-
batlarining o‗zi bo‗lmaydi. Bu fan soliq nazariyasi, soliq huquqi, soliq 
ma‘murchiligi, soliq tushumlari hisobi va prognozi kabi fanlar bilan 
ham chambarchas bog‗liqdir.