Jizzax yengil sanoat kasb-hunar kolleji

Shaxsiy kopyuterlar 
Shaxsiy 
EXM 
yoki 
boshqacha aytganda, kompyuter ( SH.K ) aslida 
o`zi nima ?
Qo`llashning 
unviversalligini 
va 
umumiy nurojaat qilish talablarni qondirish uchun 
shaxsiy EXM quyidagi sifatlarga ega bo`lishi 
kerak:
● SHK ning shaxsiy sotib oluvchi uchun 
olsa bo`ladigan oraliqlarda joylashgan kam bahosi: 
● atrof –muhit sharoitlariga maxsus talablar qo`yilmasdan, avtonom ishlashi;
● boshqarish, fan, ta`lim, maishiy xizmat soxasidagi turli xil qo`llanmalarga SHK 
moslashishni ta`minlovchi arxitekturaning moslashuvchanligi ; 
● SHK bilanfoydalanuvchining maxsus kasbiy tayorgarliksiz ishlash imkoniyatni 
beradigan operatsion tizimining va boshqa dasturli ta’minot ning “do`stona” munosabatdaligi;
● yuqori ish ishonchliligi (5000 soatdan ko`proq buzilmasdan beto`xtov ishlay olishi).
Xorijiy SHK orasida birinchi navbatda Amerikaning IBM (International 
Busieness Mashine Corporation) firmasi kompyuterlarni takidlash kerak:
● IBM PC XT (Personal Compyuter eXtended Texnology)

---

13 
● 80286 (16 razradlik) mikroprotsessorlaridagi (MP) IBM PC AT (Personal Compyuter 
Advanced Texnology);
● IBM PS / 28030-PS/28080(PS – Personal System, PS / 28080dan boshqa hammasi – 16 
razryadlik, PS/28080 esa 32 razradlik); 
● IBM PC – 80386 va 80486(32-razradlik) MP dagi;
● IBM PC – Pentium va Pentium Pro (64 razradlik) MP dagi. 
Amerikaning Compaq Compyuter, Apple (Macintosh), Hewlet Packard (HP), Dell, DEC 
hamda Buyuk Britaniyaning Spectrum, Amstrad, Fransiyaning Micral, Italiyaning Olivetty, 
Yaponiyaning Toshiba, Panasonic firmalari ishlab chiqarayotgan shaxsiy kopyuterlar keng 
ma`lumdir.
2.2. Shaxsiy kompyuterlarning jixozli, dasturiy, ta`minoti va tizimli blok. 
Kompyuter - inglizcha so`z bo`lib, u hisoblovchi demakdir. Garchand u hozirda faqat 
hisoblovchi bo`lmasdan, matnlar, tovush, video va boshqa ma'lumotlar ustida ham amallar 
bajaradi. Shunga qaramasdan hozirda uning eski nomi – kompyuter saqlangan. Uning asosiy 
vazifasi turli ma'lumotlarni qayta ishlashdan iborat. Avallo shuni aytish lozimki, ko`pchilikning 
tushunchasida go`yoki biz kundalikda foydalanadigan faqat shaxsiy kompyuter bor xolos. Bunga 
albatta sabablar ko`p. Shulardan biri hozirgi zamon shaxsiy kompyuterlari ilgari universal deb 
hisoblangan kompyuterlardan tezligi va xotira hajmi jihatidan ancha oshib ketganligida bo`lsa, 
ikkinchi tomondan ko`p masalalarni yechish uchun bu kompyuterlar foydalanuvchilarni 
qanoatlantirishidadir. Hozirda kompyuter termini ko`p uchrasada, shu bilan birga EHM (elektron 
hisoblash mashinalari), HM (hisoblash mashinalari) terminlari ham hayotda ko`p ishlatib 
turiladi. Ammo biz soddalik uchun faqat kompyuter terminidan foydalanamiz. Kompyuterlarning 
amalda turli xillari mavjud: raqamli, analogli (uzluksiz), raqamli - analogli, maxsuslashtirilgan. 
Ammo, raqamli kompyuterlar foydalanilishi, bajaradigan amallarning universalligi, hisoblash 
amallarining aniqligi va boshqa ko`rsatkichlari yuqori bo`lgani uchun, ular ko`proq 
foydalanilmoqda. Amalda esa hozir rivojlangan mamlakatlarda kompyuterlarning besh guruhi 
keng qo`llanilmoqda. 
Kompyuterlarni xotirasining hajmi, bir sekundda bajaradigan amallar tezligi, 
ma'lumotlarning razrad to`rida (yacheykalarda) tasvirlanishiga qarab, besh guruhga bo`lish 
mumkin: 
- super kompyuterlar (Super Computer); 
- blok kompyuterlar (Manframe Computer); 
- mini kompyuterlar (Minicomputer); 
- shaxsiy kompyuterlar (PC-Personal Computer); 
- bloknot(noutbook) kompyuterlar. 

---

14