Jo‘rayev 0 ‘zbekiston tarixi (Milliy istiqlol davri) uchinchi kitob «sharq» nashriy ot-matb aa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati toshkent 2011

«So‘nggi yillarda voqealar fojiali tus olganligining yana bir
sababi shundaki, afg‘on mojarolariga ma’lum etnik nizolardan
tashqari yana diniy tus ham berildi. Islomning keskin siyosiyla-
shuv jarayoni sodir bo‘lmoqda. U o‘ta radikal tus oldi - hokimi-
yat teppasiga chiqishga da’vogarlik qilish va barcha dindoshlar-
ni madadga chaqirgan holda bunga qurolli yo‘l bilan erishishga
ochiqdan-ochiq urinish yuz bermoqda. Dinimizning insonpar-
varlik g‘ovalari va asoslariga hech bir aloqasi bo‘lmagan ana
shu jarayon to g ii JIadaxshondan tortib to Kaspiygcha bodgan
juda katta hududdagi ijtimoiy-siyosiy vaziyatga bevosita yoki
bilvosita salbiy ta’sir ko‘rsatdi. Mintaqadagi davlatlarda afg‘on
ssenariysini o‘z xalqlariga zo‘rlab qabul qildirishga tayyor tur-
gan ekstremistik kayfiyatdagi unsurlar topilib qoldi. Afg'oniston
voqealari esa fojiali oqibatlarga olib kelganligiga hali biz ham
baho beramiz, kelgusi avlodlarimiz ham baho beradi». 
To‘g‘risi 
bugun sof vijdonli tinchliksevar xalqlar afg‘on voqealarini, xususan 
uni o‘z hududlariga - kindik qoni to‘kilgan muborak Vatanlariga 
majburan, zo‘ravonlik bilan «eksport» qilayotganlami keskin qorala- 
moqdalar. Kelgusi avlodning bahosi esa bugungidan ham battarroq, 
bugungidan ham achchiqroq va, hatto, ayanchliroq bo‘ladi. Bunday 
bahoni tarix sahifasidan o‘chirib ham, o'zgartirib ham bo‘lmaydi.
Prezident Islom Karimov mintaqaviy mojarolar xususida va ter­
rorizmning rivojlanishiga imkon beradigan omillar haqida gapirar 
ekan, yana bir muhim holatga alohida to'xtaladi va uni e’tiborsiz 
qoldirib bo'lmaydigan nihoyatda katta potensial xavf-xatar*. deb 
ataydi. Mojarolaming, kelishmovchiliklaming va ziddiyatlaming ke­
lib chiqish omili sifatida chegaralar orqali b o iib yuborilgan xalq-
315

---

lar taqdiriga tahdid solish, ulaming o‘zaro munosabatlariga putur 
yetkazish, azaldan qondosh-jondosh, bir millat vakili bo‘lib kelgan, 
qarindosh-urug‘ bo‘lib ketgan aholini chegaralar tufayli bir-biriga 
qarshi qo‘yish hollari ham mavjudligini uqtirib o‘tadi.
Darhaqiqat, bugun Tojikiston, Qirg‘iziston, Qozog‘iston, Turk- 
maniston va Afg‘oniston hududida yashayotgan o‘zbeklar va ayni 
0 ‘zbekistonda istiqomat qilayotgan 130 ga yaqin millat va elatdan 
iborat bo‘lgan aholi tarkibidagi qozoqlar, turkmanlar, qirg‘izlar, to- 
jiklar o ‘rtasida nizo keltirib chiqarish, ulami bir-biriga qarshi qo‘yish 
butun mintaqani jarga qulatishdan iborat bo‘lgan mudhish hodisadir. 
Ayni ma’lum bir mamlakat, ma’lum bir mintaqa xalqlari o‘rtasidagi 
nizolar hamisha faqat uninggina fojeasi bo‘lib qolmasligi, u ayni 
paytda butun insoniyat, Yer shari taqdiri bilan bog‘liq bo‘lgan halo- 
kat ekanligini anglashga da’vat etadi. Istalgan bir mamlakatda yoin- 
ki hududda qurolli to‘qnashuvlar, qon to‘kishlar yuz bersa, avj olsa 
naqadar mudhish oqibatlarga olib kelishini Prezident Islom Kari­
mov shunday ifodalaydi: