Journal of new century innovations

JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS 
http://www.newjournal.org/ 

Volume–28_Issue-1_May_2023 
219 
kassasiga topshiriladi. 
Yakka uy-joy qurish uchun olingan ssudani xodimlar tomonidan kassaga 
topshirganda. Kvartirada turuvchi xodimlar va farzandlari bolalar muassasalarida 
tarbiyalanganligi uchun ota-onalar tomonidan o‘z qarzlarini kassaga topshirsa. 
- Mahsulot, ish va xizmatlarni sotishdan tushgan naqd pullar kassaga topshirilsa. 
- Kassa limitidan ortikcha pullar bankdagi hisob-kitob schotiga topshirilsa. 
- Kassadan ishchi va xizmatchilarga ish haqi va nafaka berilganda. 
- 
Kassadan 
hisobdor 
shaxslarga 
avans 
berilganda. 
- 
Kassadan 
dividendlar 
to‘langanda. 
- Ish haqi, mukofotlar va boshqa shunga uxshash tulovlarning deponentga o‘tkazilgan 
summalari kassadan to‘langanda. 
Kassa 
muomalalarining 
hisob 
(dastlabki 
hisobdan 
to 
balansda 
umumlashtirilgunga kadar bulgan davrni) jarayonini sxemada kuyidagicha aks 
ettirilish mumkin. 
Xar bir korxona bankida hisob-kitob schoti ochiladi. Bu schotda korxona o‘z pul 
mablag‘larini saqlaydilar va turli tashkilotlar bilan naqd pulsiz hisob-kitoblar olib 
boradilar. Korxonalarning pul mablag‘lari hisob-kitob schotida saqlanganligi uchun 
bank ma’lum miqdorda foiz to‘laydi. Korxonalar hisob-kitob schoti ochish uchun 
belgilangan shaklda maxsus ariza. Bu arizaga korxona rahbari va bosh buxgalteri imzo 
qo‘yadi, imzolar qo‘yilgan va pechat bosilgan kartochka (ikki nusxada). Korxona 
rahbari va bosh buxgalterning kartochkada qo‘yilgan imzolari yuqori organ tomonidan 
tasdiqlanadi. 
Hisob-kitob schotidagi pul mablag‘lari quyidagi xo‘jalik muomalalari natijasida 
ko‘payishi mumkin: davlatga sotilgan mahsulot uchun pul olinganda; chet 
tashkilotlarga bajargan ish va xizmatlar uchun pul olinganda; banklardan ssudalar 
olinganda; kassadagi limitdan ortiqcha pullar o‘tkazilganda; asosiy xo‘jalik 
faoliyatidan boshqa daromadlar tushganda. Hisob-kitob schotiga tushadigan pul 
mablag‘lari bank qoidalariga muvofiq namunaviy hujjatlar asosida rasmiylashtiriladi. 
Masalan, sotilgan mahsulot, bajarilgan ish va ko‘rsatilgan xizmatlar uchun tayyorlov 
tashkilotlari va boshqa xo‘jaliklardan tushadigan pullarni bank bu tashkilotlarning o‘z 
qarzlari uchun pul o‘tkazishi to‘g‘risidagi hujjatlariga asosan o‘tkazadi. Korxona 
kassadagi naqd pulini bankdagi hisob-kitob schotiga naqd pul topshirish to‘g‘risida 
yozilgan ma’lumotnomaga asosan topshiradi. Bunda bank pul qabul qilinganligi 
to‘g‘risida kvitansiya beradi. Ayrim hollarda tovar muammolariga doir pul mol 
yuboruvchining hujjatlariga asosan ham undirilishi mumkin. Bunday hollarda xo‘jalik 
o‘ziga xizmat ko‘rsatuvchi bankka maxsus hujjat to‘lov talabnomasi yozib topshiradi. 
Bank shu hujjatga asosan hisoblangan pullarni to‘lovchi schotidan mol yuboruvchining 
schotiga o‘tkazadi. Korxonaning hisob-kitob schotidagi pul quyidagi to‘lovlar hisobiga 
kamayishi mumkin: boshqa tashkilot va korxonalardan olingan mol va moddiy 

---