K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va

Xizmat yillari yig„indisiga proporsional hisoblash usuli.
Ushbu usulda xizmat 
yillari yig‗indisi topib olinadi va ularning hissasi teskari holda belgilanadi. Bizning 
misolimizda xizmat yillari yig‗indisi 15 ga teng (1+2+3+4+5). 
Yillar hissasi: 1- yil uchun - 
5/15; 2- yil uchun 
- 
4/15; 
3- yil uchun - 
3/15; 4- yil uchun 
- 
2/15; 
5- yil uchun - 
1/15. 
Ushbu usulda hisoblangan va jamlangan amortizatsiya (eskirish) summasi, 
shuningdek qoldiq qiymat xizmat yillari ichida qo‗ yidagicha bo‗ladi: 
Yillar 
Boshlan-
g‗ich 
qiymat 
Amorti-
zatsiyala-
nadigan 
qiymat 
Amorti-
zatsiya 
me‘ yori 
Yillik 
amorti-
zatsiya 
Jamlan-
gan 
amorti-
zatsiya 
Qoldiq 
qiymat 
1 
1000000 
900000 
5/15 
300000 
300000 
700000 
2 
1000000 
900000 
4/15 
240000 
540000 
460000 
3 
1000000 
900000 
3/15 
180000 
720000 
280000 
4 
1000000 
900000 
2/15 
120000 
840000 
160000 
5 
1000000 
900000 
1/15 
60000 
900000 
100000 
Kumulyativ usul amortizatsiya (eskirish) ning tezlashtirilgan usullaridan biri 
hisoblanadi. Shuning uchun xizmat muddatining birinchi yillarida amortizatsiya 
(eskirish) me‘ yoridan ko‗p miqdorda, keyingi yillarda esa me‘ yordan kam miqdorda 
hisoblanadi. Bizning misolimizda birinchi ikki yilda miqdordan mos ravishda 120000 
(300000-180000) so‗ m va 60000 (240000-180000) so‗ m ko‗p hisoblangan. Ushbu 
summalar mos ravishda 1- va 2- yillar soliq hisob-kitoblarida soliq solish bazasiga qayta 
qo‗shilishi lozim. 3- yilda amortizatsiya (eskirish) me‘ yor miqdorida hisoblangan. 
Shuning uchun ushbu summa soliq solishga ta‘sir qilmaydi. 4- va 5- yillarda mos 
ravishda amortizatsiya (eskirish) me‘ yordan 60000 (120000-180000) so‗ m va 120000 
(60000-180000) so‗ m kam hisoblangan. Ikkinchi usuldagidek, 4- va 5- yillarda mos 
ravishda kam hisoblangan amortizatsiya (eskirish) summalari ushbu yillar hisob-
kitoblarida soliq solish bazasidan kamaytirilishi yoki ular avtomashina kelgusi yillarda 
ishlatilganda va amortizatsiya (eskirish) hisoblanganda (bizning misolimiz bo‗ yicha 
60000+120000) 180000 so‗ m miqdorigacha soliqga tortilmasligi lozim. Bunday hol 
uchraganda, qo‗shimcha ishlagan davrlarda hisoblangan amortizatsiya (eskirish) ning 
180000 so‗ mga miqdori soliqga tortilmasligi hisob siyosatida asoslangan tarzda ochib 
berilishi kerak.