KadîMÎ’Nİn kerbelâ mersiyeleri



Yüklə 438,88 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/3
tarix06.10.2019
ölçüsü438,88 Kb.
#29297
  1   2   3
acarindex-1423933738


Turkish  Studies  - 

International  Periodical  For  The  Languages,  Literature  and  History  of  Turkish  or  Turkic

 

Volume 7/1 Winter 2012, p.705-725 , TURKEY 

 

 

 

KADÎMÎ’NİN KERBEL MERSİYELERİ 

 

Mumine ÇAKIR

*

 

ÖZET 

      Kerbelâ  hadisesi,  İslam  Tarihi’nin  önemli  olaylarından 

birisidir.    Bu  hadise  bütün  Müslümanları  derinden  etkilemiştir. 

Kerbelâ’da Hz. Peygamber’in torunu, Hz. Ali’nin oğlu Hz. Hüseyin’in ve 

ailesinin şehit edilmesi edebiyata da konu olmuştur. Türk edebiyatında 

özellikle de Alevî-Bektaşî şiir geleneğinde birçok şair Kerbelâ hadisesini 

eserlerinde  işlemişlerdir.  Bu  konuda  manzum  ve  mensur  birçok  eser 

kaleme  alınmıştır.  Mersiyeler  bu  eserlerden  birisidir.  Mersiye  ölen  bir 

kişinin  ardından  duyulan  üzüntüyü  dile  getiren  bir  şiir  türüdür. 

Mersiye  ile  Hz.  Hüseyin’in  şehit  edilmesini  ve  duyulan  üzüntüyü  dile 

getiren şairlerden birisi bir Bektaşî babası olan Kadîmî’dir. Asıl ismi Ali 

Rıza  Öge’dir.  Kadîmî,  hazırladığı  Bektaşî  Şairleri  Antolojisi  isimli 

eserinde  kendisine  ait  39  Kerbelâ  mersiyesine  yer  vermiştir.  Bu 

mersiyelerde  Kerbelâ  hadisesini  oldukça  dikkat  çekici  bir  şekilde  göz 

önünde  canlandırmıştır.  Bununla  birlikte  Kerbelâ’da  Yezid’in  ordusu 

tarafından  şehit  edilen  Hz.  Hüseyin’e  duyduğu  sevgiyi,  yaşadığı 

üzüntüyü  etkileyici  bir  dille  kaleme  almıştır.  Genel  olarak  Kerbelâ 

mersiyelerinde  karşılaştığımız  Yezid’e  ve  ordusuna  lanet  etme 

Kadîmî’nin  şiirlerinde  de  karşımıza  çıkmaktadır.  Bu  çalışmada  Kadîmî 

hakkında  kısaca  bilgi  verildikten  sonra  onun  Kerbelâ  mersiyeleri 

incelenecektir.   

Anahtar Kelimeler: Kadîmî, Kerbelâ, Mersiye, Hz. Hüseyin. 

 

KARBALA DIRGES OF KADIMI 

 

ABSTRACT 

The  incident  of  Karbala  is  one  of  the  important  events  of  Islam 

history.  This  incident  affected  the  whole  muslims  deeply.  Hazrat 

Hussein, the grandson of the Prophet Mohammed and son of Hazrat Ali, 

and his family’s being martyrs has also been a subject to the literature. 

Many  poets  in  Turkish  literature  especially  in  Alevi-Bektashi  poem 

tradition focused on Karbala incidents in their works.  Many works have 

been  written on this topic in the form of verse and prose. Dirges  are 

some  of  these  works.  Dirge  is  a  kind  of  poem  in  which  regret  is 

expressed after the death of a person.  One of the poets who expressed 

his regret with this kind of poem is a Bektashi Father, Kadimi Baba. His 

real name is Ali Riza Oge. Kadimi gave place to 39 Karbala Dirges of his 

own  in  his  work  Bektashi  Poets  Anthology.  He  revived  the  incident  of 

Karbala  remarkably  in  front  of  our  eyes  in  these  dirges.  Within  this 

context,  he  used  an  impressive  language  for  his  love  and  despair  to 

Hazrat Hussein who was killed by the army of Yazid. The curse to Yazid 

                                                

*

 Yrd. Doç. Dr., Çankırı Karatekin Ü. Ed. Fak. Türk Dili ve Ed. Böl./ Çankırı El-mek: 



mcakir1915@hotmail.com

 

 



706                                                                                                            Mumine ÇAKIR

 

Turkish Studies

 

International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 7/1 Winter 2012 

and his army which we face in Karbala dirges generally is also faced in 

the poems of Kadimi. In this study, we will examine the Karbala Dirges 

of Kadimi after giving a brief information about him. 



Key Words: Kadimi, Karbala, Dirge, Hazrat Hussein.  

 

 



Giriş 

Ölüm,  yaĢayan  bütün  canlılar  için  kaçınılmaz  bir  sondur.  Ġnsanoğlu  bu  sona  her  zaman 

hazırlıksız  yakalanmıĢ  ve  ayrılık  hissi  sebebiyle  de  ölüm  karĢısında  hep  üzüntü  duymuĢtur.  Ölen 

kiĢiden  ayrı  kalmak  her  zaman  insana  acı  vermiĢtir.  Tarih  boyunca  bu  acı  çeĢitli  Ģekillerde  dile 

getirilmiĢ  ve  sagular,  ağıtlar  söylenmiĢtir.  Ölenin  arkasından  dile  getirilen;  ölen  kiĢiye  karĢı 

duyulan  özlem,  onun  yaptığı  iyilikler,  bu  dünyada  bıraktığı  izler  gibi  güzel  duyguların  yanında 

onun ölümüne sebep olan feleğe yapılan sitemler veya ölümden diğer insanlar sorumlu ise onlara 

karĢı  duyulan  öfkeler,  sitemler,  edilen  beddualar  hep  bu  Ģiirlerin  konusu  olmuĢtur.  Klasik  Türk 

edebiyatında ve Alevî-BektaĢî Ģiir geleneğinde ise ölenin arkasından yazılan duygular mersiye türü 

ile  dile  getirilmiĢtir.  Bu  çerçevede  “

Mersiye,  ölen  birinin  ardından  duyulan  üzüntüyü  dile  getirmek,  o 

kiĢinin iyi taraflarını anlatmak ve ölene karĢı Ģairin ilgisini ifade etmek üzere yazılan Ģiirlere verilen addır. 

Mersiyelerde,  ölenlerin  matemi,  yakınların  ve  dostların  tâziyesi,  toplumun  önde  gelen  kiĢilerinin  vefâtına 

duyulan üzüntünün dile getirilmesi, din ulularının, özellikle de Hz. Hüseyin ve Kerbelâ Ģehitlerinin anılması, 

ölenin övülmesi, kadere rıza gösterilmesi, dünyanın geçiciliğinin vurgulanması, cenaze sahiplerinin sabır ve 

metânete davet edilmesi gibi konular ele alınır

.”

1

  



Klasik  Türk  edebiyatında  padiĢahların,  devlet  büyüklerinin,  Ģehzadelerin  ölümleri  üzerine 

yazılan  mersiye  türünün  Anadolu’da  görülen  ilk  örnekleri  XV.  yüzyıldadır.  Mersiye  türü  XVI. 

yüzyılda en muhteĢem örneklerini verir. Daha sonraki yüzyıllarda mersiye sayısında önemli ölçüde 

azalma görülür

2

.  


Türk edebiyatında genel  manada  mersiyelerde bir düĢüĢ yaĢanırken Kerbelâ mersiyelerinde 

durum farklıdır. XVI, XVII, XVIII. yüzyıllarda bu mersiyelerin sayıları artarak devam eder. XIX. 

yüzyılda ise Kerbelâ mersiyelerinin sayısında beklenmedik bir artıĢ görülür. XX. yüzyılda da aynı 

hızla  Kerbelâ  mersiyesi  yazılırken  bu  hız  1930’lu  yıllara  kadar  devam  eder.  Kerbelâ  mersiyesi 

yazma geleneği  1940’lardan itibaren hızını kaybeder

3

.     



Genel  olarak  Dînî-Tasavvufî  Türk  Edebiyatı’nda,  özellikle  Alevîlik-BektaĢîlik  gibi  zümre 

edebiyatlarıyla divan, halk ve âĢık edebiyatında Kerbelâ hadisesiyle ilgili olarak müstakil eserler, mersiye ve 

manzumeler telif edilmiĢ, ayrıca baĢta divan Ģairleri olmak üzere konuya eğilen sanatkârların, halk âĢıklarının 

his  ve  hayal  dünyalarının  ortaya  konmasında  Kerbelâ  adı  önemli  bir  mazmuna  dönüĢmüĢtür.  Türk 

edebiyatında  Kerbelâ  olayını  ele  alan  lirik  eserlerin  pek  çoğu  manzum  olmakla  birlikte  manzum-mensur 

karıĢık ve sadece mensur eserler de kaleme alınmıĢtır. Bunlar arasında mesnevî, kaside, gazel, terci-i bend, 

terkib-i  bend,  murabba,  muhammes,  müseddes,  rubâî,  tuyuğ,  ilâhî  vb.  nazım  Ģekillerinde  aruzla  yazılanlar 

önemli yer tutmaktadır

.”

4



   

Türk  edebiyatında,  Hz  Hüseyin’in  Kerbelâ’da  Ģehit  edilmesini  konu  edinen  eserlerin  genel 

adı “Maktel-i Hüseyin”dir. Nazım-nesir karıĢık da kaleme alınan bu makteller, özellikle Muharrem 

ayında topluca okunup dinlenir. Arap ve Ġran edebiyatlarında örneklerine rastladığımız maktellerin 

Türk  edebiyatında  da  örnekleri  verilmiĢtir.  Türk  edebiyatındaki  en  eski  maktel,  on  dördüncü 

                                                

1

 

Mustafa Ġsen, Acıyı Bal Eylemek Türk Edebiyatında Mersiye, Akçağ Yay., Ankara 1993, s. XIII.



 

2

 Ayrıntılı bilgi için bkz. Mustafa Ġsen, a. g. e., s. XVIII-XXII. 



 

3

 



Cemil Çiftçi, Divan ġiirinde Kerbelâ Ağıtları, Kevser Yay. , 2008, s. 16. 

 

4



 Mehmet Arslan ve Mehtap Erdoğan, Kerbelâ Mersiyeleri, Grafiker Yay., Ankara 2009, s. 50.

 


Kadîmî’nin Kerbelâ Mersiyeleri                                                                                           707 

 

Turkish Studies 



International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 7/1 Winter 2012 

yüzyılda  yazılan  Kastamonulu  ġazi’nin  “Dâsitân-ı  Maktel-i  Hüseyn”idir.  Fuzûlî’nin  Hadîkatü’s-

Süedâ’sı, Lamiî’nin Maktel-i Âl-i Resûl’ü bu türün önemli örnekleridir

5

.  



Hz. Hüseyin ve ailesinin Kerbelâ’da Ģehit edilmesi bütün Ġslam âlemini derinden etkilemiĢ, 

bu olayı anlatan nice edebî eserler ortaya konulmuĢtur. Arap ve Ġran sanatkârlarının yanında Türk 

Ģairleri  de  Kerbelâ  olayını  anlatan,  Hz.  Hüseyin  ve  Ehl-i  Beyt  sevgisini  dile  getiren,  peygamber 

torunlarını  katledenleri  lanetleyen  Ģiirler  yazmıĢlar  ve  söylemiĢlerdir.  ĠĢte  bu  Ģairlerden  birisi  de 

Kadîmî  mahlasını  kullanan  ve  asıl  ismi  Ali  Rıza  Öge  olan  bir  BektaĢî  Baba’sıdır.  Bu  çalıĢmada, 

Kadîmî Baba’nın hayatı hakkında kısaca bilgi verildikten sonra onun Kerbelâ mersiyeleri üzerinde 

durulacaktır. 

   


1.Kadîmî Baba’nın Hayatı

6

 

Asıl  adı  Ali  Rıza  Öge  olan  Kadîmî  Baba,  1881  yılında  Tekirdağ’ın  Malkara  kasabasında 

dünyaya gelir. Ġlk tahsilini Malkara’da Müderris Hâfız Emin Efendi’den alır. Daha sonra kasabanın 

rüĢtiyesine gider. Ġstanbul’da polis olarak çalıĢmaya baĢlar. Hatıralarından anlaĢıldığı kadarıyla pek 

çok  tehlikeli  iĢin  içinden  aklı  ve  becerisiyle  çıkmıĢ  ve  birçok  meseleyi  baĢarıyla  halletmiĢtir.  Bu 

sebeple  kısa  sürede  dikkat  çekmiĢ  ve  mesleğinde  yükselmiĢtir.  O  sıralarda  Ermeni  tehciri  iĢinin 

içine  de  girmiĢ,  birçok  Ermeni  komitacının  yakalanmasını  sağlamıĢ  ve  böylelikle  komitacıların 

hedefi haline gelmiĢtir.  

Ġstanbul’un  iĢgali  sırasında  iĢsiz  kalır  ve  Ermeniler  tarafından  vurulur.  Bu  vurulma  ile 

birlikte onun için acılarla dolu bir süreç baĢlamıĢ olur. Zira dört buçuk yıl süren tedavi döneminde 

21  kez  ameliyat  olmuĢ,  çektiği  acılarına  rağmen  Ġstiklal  Harbi’nde  Anadolu’ya  geçerek  geri 

döndüğü polislik vazifesine Anadolu’da devam etmiĢtir.  

Bu  sırada  polis  müdürlüğü  ve  emniyet  müfettiĢliği  görevlerine  kadar  yükselmiĢtir.  Son 

ameliyatı  için  Ġstanbul’a  gelmiĢ,  hastanede  istirahatı  sırasında  imzasının  taklit  edilerek  bazı 

uygunsuz  iĢlerin  yapılması  sebebiyle  görevinden  el  çektirilmiĢtir.  Ġftiraya  uğradığı  inceleme 

sonucunda açığa çıkınca görevine iade edilir ve Ġzmir Polis Müdürlüğüne atanır; ama o, kiĢiliğine 

karĢı yapılan bu davranıĢtan son derece müteessir olmuĢ, bu vazifeyi kabul etmemiĢtir. 

Kadîmî  daha  sonra  polislikten  ayrılarak  Ġnhisârlar  Ġdaresi’ne  (  Tekel  )  geçmiĢ,  uzun  yıllar 

burada çalıĢtıktan sonra 1942’de Bursa Ġnhisârlar SatıĢ Amirliği’nden emekli olmuĢtur. 

Öge, hatırâtında Ģairliğinden  ve  BektaĢîliğinden bahsetmez. Yalnızca bir yerde Kahire’deki 

bir BektaĢî dergâhını ziyaretten bahsederken “eski bir BektaĢî Tarikatı mensubu olarak”  ifadesiyle 

BektaĢîliğini belirtmiĢ olur

7

.  



Diğer  yandan,  BektaĢîliği  ile  ilgili  bilgilere,  hazırladığı  fakat  bastırma  imkânı  bulamadığı 

antolojisinde  ve  mektuplarında  rastlıyoruz.  Kendi  verdiği  bilgiye  göre;  “

Babası,  büyükbabası, 

akrabası hep  BektaĢî  olan  Kadîmî,  Hicrî  Muharremü’l-Harâmın  23’üncü  gecesi  1324’te  (  19  Mart  1906  ) 

Ġstanbul’da  bulunan  Karaağaç  dergâhı  postniĢîni  Hüseyin  Zeki  Baba’dan  nasîb  almıĢ;  bir müddet  yani  iki 

sene  kadar  Karaağaç  Dergâhı’nda,  dört  beĢ  ay  kadar  da  Makedonya  Kalkandelen’de  bulunan  Sersem  Ali  ( 

                                                

5

 Halil Ġbrahim ġahin, “Kerbela Olayının Sözlü Geleneğe Yansıması: Ġmam Hasan ve Ġmam Hüseyin Destanı”, Türk 



Kültürü ve Hacı BektaĢ Veli AraĢtırma Dergisi, Yıl 2011, Sayı 60, s. 182-183. 

 

6



  Kadîmî’nin  hayatı  ile  ilgili  bölüm,  aĢağıda  isimleri  verilen  kitap,  makale  ve  bildiri  metinlerinden  özetlenerek 

hazırlanmıĢtır. GeniĢ bilgi için bkz. Ali Rıza Öge, MeĢrutiyetten Cumhuriyete Bir Polis ġefinin Gerçek Anıları,  Bursa 

1982; Mümine Çakır, “Bir BektaĢi Babası Kadîmî’nin Mektupları”, Türk Kültürü ve Hacı BektaĢ Veli AraĢtırma Dergisi, 

Yıl 18, Güz 2011, Sayı 59, s. 373-400.; M. Çakır, “Ġhmal EdilmiĢ Bir BektaĢi Babası Kadimi ve Nefesleri”, Uluslararası 

Hacı  BektâĢ  Velî  Sempozyumu,  7-9  Mayıs  2010  Çorum;  M.  Çakır,  “Sıra  DıĢı  Bir  Osmanlı  Polis  ġefi  Ali  Rıza  Öge: 

Hatıraları ve ġairliği” Türk Polis TeĢkilatında Yeni GeliĢmeler Sempozyumu 9-10 Nisan 2010, Ankara. 

 

7

 Ali Rıza Öge, MeĢrutiyetten Cumhuriyete Bir Polis ġefinin Gerçek Anıları, s. 189.



 

708                                                                                                            Mumine ÇAKIR

 

Turkish Studies

 

International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 7/1 Winter 2012 

Harâbâtî  Baba  )  Tekkesi’nde  derviĢ  olarak  hizmet  etmiĢtir.  MürĢidi,  Hüseyin  Zeki  Baba  ile  kardeĢ 

çocuklarının çocuklarıdır. Rehberi de Hüseyin Zeki Baba’nın kayınpederi merhûm Hasan Baba’dır. Babalık 

icâzeti Ali Naci Baba’dandır.

”8

 

14 Nisan 1957’de Bursa’da vefat eden Ali Rıza Öge, Emir Sultan’a defnedilmiĢtir. 



Ali Rıza Öge, hayatı boyunca Ģiirler yazmıĢtır. BaĢarılı bir Ģairdir. Onun Ģiirlerine hazırlamıĢ 

olduğu  el  yazması  BektaĢî  ġairleri  Antolojisi’nde  rastlamaktayız.  “

Antolojide  yer  alan  Ģiirlerinde 

tasavvufa, Hacı BektaĢ Velî’ye ve onun ıĢıklı yoluna, BektaĢîliğe ait duygularını, bu uğurda kat edilen yolu 

nefes, divan ve semai nazım türleriyle özlü bir Ģekilde ifade etmiĢtir. 

Nefeslerinde  ve  divanlarında  öğretici  bir  üslubu  varken  diğer  türlerdeki  Ģiirleri  duygu  ağırlıklıdır. 

ġiirlerinde  Yunus  Emre’nin  ilahîlerinden  izler  görürüz.  Semailerinde  ise  derviĢlik  yolunun  zevkini,  hoĢ 

duygusunu, zorluklarını bir divan Ģairi edasıyla dile getirir. Edebî sanatları kullanıĢı baĢarılıdır. 

Hz.  Hüseyin’in  Kerbelâ’da  Ģehit  ediliĢini  mersiye  türüyle  kaleme  alırken  oldukça  dokunaklı  bir  dil 

kullanmıĢ, çektiği acıyı, duygularını baĢarılı bir Ģekilde ifade etmiĢtir. Ayrıca mersiyelerdeki betimlemeler o 

kadar canlıdır ki Kerbelâ olayı âdeta gözümüzün önünde canlanır. 

Kadîmî,  nefeslerini  genellikle  hece  vezniyle;  divan,  mersiye,  semailerini  aruz  vezniyle  yazmıĢtır. 

Özentiden  uzak,  samimi  duygularla  kaleme  aldığı  Ģiirlerinde  zaman  zaman  aruz  kusurlarına  rastlanmakla 

birlikte  vezni  kullanıĢı  oldukça  baĢarılıdır.  Mersiyelerinin  bir  kısmı  hariç  Ģiirlerinde  oldukça  sade  bir  dil 

kullanmıĢ, Türkçenin bütün imkânlarını göstermiĢtir. 

Ali  Rıza  Öge,  BektaĢî  Ģairlerinin  genelinde  karĢımıza  çıkan  söyleyiĢ  benzerliklerine  sahip  olmakla 

birlikte kendisine özgü bir üslup oluĢturabilmiĢtir. BaĢarılı bir Ģekilde kullandığı sanatlarla, mersiyelerindeki 

canlandırmalarla iyi bir Ģair olduğunu kanıtlamıĢ; ayrıca duygu yoğunluğu içinde söylediği semai, nefes ve 

divanlarıyla bugünkü nesillere tanıtılması gereken bir derviĢ Ģair olmuĢtur

.”

9



 

 

2.Bektaşîliği 

Ali  Rıza  Öge,  bir  BektaĢî  Babasıdır.  Genç  yaĢlarında  BektaĢîliğe  intisap  etmiĢ,  derviĢlik 

yolunu,  BektaĢîliği  anlattığı  Ģiirler  kaleme  almıĢtır.  Mektuplarında

10

  belirttiğine  göre  birçok  defa 



babalık teklifi almıĢ fakat  o, alçakgönüllülüğünden,  kabul etmemiĢtir. Onun babalık icazetini alıĢ 

öyküsünü  09-10.09.1952  tarihli  mektubundan  öğreniyoruz.  AĢağıda  ilgili  bölümü  verilecek  olan 

mektupta  Ankara’daki  Dedebaba  vekili  Ali  Naci  Baba,  bir  gece  âlem-i  ma’nâda  ġâzelî  Sultan 

Hazretleri’ni görmüĢtür, kendisine “Bursa’daki Ali Rıza’yı Baba yaptık, kendisine tebliğ ediniz. Bu 

tebliğe  sizi  me’mûr  etmekle  beraber  kendisine  de  icazet  veriniz.”  denilerek  Ali  Rıza  Öge’ye 

babalık  icazeti  verilmiĢtir. Ayrıca Hacı  BektaĢ Velî’nin  de  Ali Naci  Baba’nın rüyasında Ali Rıza 

Öge’ye selam söylediğini bu mektuptan öğrenmekteyiz: 

 “

ġimdiye  kadar  Baba  olmak  için  pek  çok  teklif  karĢısında  kalmıĢtım.  TaĢradakilerden  baĢka 



Bursa’dakiler  koca  bir  vilâyetin  Babasız  kalması  muvâfık  değildir.  Sizden  baĢka  da  Baba  olacak  kimse 

yoktur diye vâki’ teklifleri reddetmekte idim. Böyle ağır bir yükün altına girmek istememiĢtim. Fakat bana 

icâzet  veren  zât  Ankara’da  Dedebaba  vekîlidir.  Bu  zât  bir gece  âlem-i  ma’nâda  ġâzelî  Sultan  Hazretlerini 

görüyor, kendisine Bursa’daki Ali Rıza’yı Baba yaptık kendisine teblîğ ediniz bu teblîğe sizi me’mûr etmekle 

beraber kendisine de icâzet veriniz diyor. Birkaç gece sonra da pîrimiz Hünkâr Hacı BektaĢ Velî efendimiz 

Ali Rıza Baba’ya benden de selâm söyle diye bu zâta ma’nâda söylüyor. Aynı zamanda bu günlerde de ben 

                                                

8

 Ali Rıza Öge, BektaĢî ġairleri Antolojisi, Atatürk Kitaplığı, Belediye Yazmaları, Nu: Bel. Yz. 131., s. 1736.



 

9

 Mümine Çakır, “Bir BektaĢî Babası Kadîmî’nin Mektupları”Türk Kültürü ve Hacı BektaĢ Velî AraĢtırma Dergisi, Yıl:  



2011, Sayı 59, s.  

376.


 

10

  Bu  mektupların  asılları  Ali  Rıza  Öge’nin  torunu  Sayın  Ender  Öge’dedir.  Bir  müddet  asıllarını  inceleme  fırsatı 



bulduğumuz mektupların Ģu anda fotoğrafları bizde mevcuttur. Bu mektuplara ulaĢmamızı sağlayan Sayın Prof. Dr. Ali 

Emre Öge ve Ender Öge Beyefendi’lere çok teĢekkür ederiz.

 


Kadîmî’nin Kerbelâ Mersiyeleri                                                                                           709 

 

Turkish Studies 



International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 7/1 Winter 2012 

buna dâir bir iki rüya görüyorum ve bu rüyaları da aynen bu zâta bildiriyorum, ondan sonra da bu zât fakîre 

teblîği  aynen  yapıyor.  ĠĢte  o  zaman  bu  teblîğe  dâir  yapmıĢ  ve  yazmıĢ  olduğum  bir nefesi  de  hem  sizdeki 

deftere kaydetmek ve hem de okumak üzere buraya yazıyorum. Fakîrin gördüğüm rüyâda kırkların meclisine 

kabûl edildiğimi görmüĢtüm, Ģiirde de bu ciheti tebârüz ediyorum

.”

11



 

Mektuplarda  BektaĢîliğine  dair  iĢaretler  bundan  ibaret  değildir.  Muharrem  ayına  ait 

mektubunda  bu  ayda  matemde  olduğunu,  dıĢarı  dahi  çıkmadığını,  yalnız  okuyarak  ve  mersiye 

yazarak vakit geçirdiğini belirtir. “

Mektubuna, hilâf-ı mu’tad derhal cevap veremedim. Sebebi ise araya 

mâtemin girmesidir. Ma’lûm-ı ârifenizdir ki fakir matemde kalmamı hesap eder, hiçbir yere mektup yazmam, 

hatta sokağa bile çıkmam. Bu müddet zarfında yalnız bir gün evde AĢura levâzımını mübâye’a etmek için 

indim.  Diğer  günlerimi  hep  fakîrhânede  geçirdim  okudum  ve  bu  müddet  zarfında  da  Cenâb-ı  sultânü’Ģ-

Ģühedâ-yı Kerbelâ Ġmâm Hüseyin Efendimize bir mersiye ve bir iki de Ģiir yazarak vakit geçirdim.

” (01. 10. 

1952 tarihli mektup)

 12


 

Yine  bu  mektubun  sonunda  da  Mayıs  ayında  Hacı  BektaĢ’a  yapmayı  istediği  bir  ziyaretten 

bahseder.  

 

3. Kerbelâ Mersiyeleri 

Kerbelâ,  Bağdat’ın  yaklaĢık  100  kilometre  güneybatısında  yer  almaktadır.  Ġslam  tarihi 

açısından önemi ise Hz. Hüseyin ile ailesinin 10 Muharrem 61 (10 Ekim 680) tarihinde Emevîlerce 

Ģehit edildikleri yer olması ve kabirlerinin burada olmasıdır

13

.  


Ġslam  tarihi  boyunca  yaĢanan  en  trajik  olaylardan  biri  sayılabilecek  olan  Kerbelâ  hadisesi, 

bütün  Müslümanları  derinden  etkilemiĢtir.  Bu  etkileniĢ  neticesinde  de  Ģairler  duygularını, 

üzüntülerini, öfkelerini Ģiirlerle dile getirmiĢlerdir.  

Kadîmî’nin  kendi  hazırladığı  BektaĢî  ġairleri  Antolojisi’nde  yer  verdiği,  müstakil  olarak 

Kerbelâ olayını  ve Hz. Hüseyin’in Ģehit  ediliĢini, bu olaydan  duyduğu üzüntüyü  dile  getirdiği 39 

Ģiiri  vardır.  ÇalıĢmanın  bu  bölümünde  Kadîmî’nin  mersiyeleri  biçim  ve  muhtevâ  açıĢından 

incelenecek ve mersiyelerden örnekler verilecektir.      

 

3.1.Mersiyelerin Biçim Özellikleri 

Kadîmî,  birçok  Ģiirinde  Ģehîd-i  Kerbelâ,  Yezîd  gibi  Kerbelâ  hadisesi  ile  doğrudan  ilgili 

kelimeler  kullanmaktadır.  Bu  Ģiirler  incelememizin  dıĢındadır.  Bu  çalıĢmada  baĢtan  sona  Kerbelâ 

olayını ve Hz. Hüseyin’in Ģehit ediliĢi üzerine duyulan üzüntüyü anlatan 39 Ģiirden bahsedeceğiz. 

Bu mersiyelerin 30 tanesi mersiye baĢlığıyla verilmiĢtir. 7 tanesi divan, 2 tanesi de semâî baĢlığıyla 

yazılmıĢtır. 

Bu Ģiirlerin nazım Ģekillerine baktığımızda ise 14 tane mütekerrir müseddes (1 tanesi semâî 

diğerleri mersiye baĢlığı altında), 23 tane gazel (16 tanesi mersiye, 7 tanesi divan baĢlığı altında), 1 

tanesi semâî baĢlığı ile verilmiĢ olan 2 murabba bulunmaktadır.      

Bu Ģiirlerin çoğu aruz vezniyle kaleme alınmıĢtır. Kullanılan vezinler 21 Ģiirde  

“Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilün” 

16 Ģiirde de      

                                                

11

 Mümine Çakır, a. g. m., s. 390.



 

12

 Mümine Çakır, a. g. m. , s. 380-381. 



 

13

 Mehmet  Arslan ve  Mehtap Erdoğan, a. g. e., s. 1.



 

710                                                                                                            Mumine ÇAKIR

 

Turkish Studies

 

International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 7/1 Winter 2012 

 “Mefâ’îlün Mefâ’îlün Mefâ’îlün Mefâ’îlün ”dür. 

Ġki  Ģiirin  de  vezni  tespit  edilememiĢtir.  ġiirlerin  bir  kısmında  vezin  kusuru  çok  olmakla 

birlikte aruz veznini baĢarıyla uyguladığı Ģiirler de vardır. Bunun sebebi yazılıĢ zamanları ile ilgili 

olabilir.  Çünkü  Ģiirlere  yer  verdiği  BektaĢî  ġairleri  Antolojisi  isimli  eserinde  baĢtaki  Ģiirlerde 

kusurlar daha fazla bulunmaktadır. Bu duruma göre ilk yazdığı Ģiirlerde kusur daha çok denilebilir.  



Yüklə 438,88 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin